موانع احیای دریاچه ارومیه

خبرگزاری ایسنا: عیسی کلانتری در نشستی که در خانه کشاورز به منظور ارائه گزارش کار کارشناسان ایرانی اعزامی به آمریکا برگزار شد، با اشاره به اینکه مسیر ستاد احیای دریاچه ارومیه به کمک برنامه ریزی‌های صورت گرفته با محوریت دانشگاه صنعتی شریف درست انتخاب و انجام شده است، گفت:‌ کلیات مسیر و حرکت آن صحیح بوده و باید در مسیر حرکت اصلاحات لازم صورت بگیرد و باید چنین سفرهایی با انگیزه کسب تجربه تداوم یابد.

وی در ادامه افزود: سفر به کشور آمریکا دربردارنده چند نکته مهم است که باید از تجربیات مفید این کشور استفاده کنیم و تجربیات غلط آن‌ها را کنار بگذاریم.

کلانتری با اشاره به اینکه پنج میلیون نفر ساکن حاشیه دریاچه ارومیه هستند، اظهار کرد: در صورت خشک شدن دریاچه باید بیش از دو میلیون نفر تنها از شهر تبریز خارج و جابجا شوند و امروز شاهدیم علاوه بر شهر تبریز شهر ارومیه هم در مسیر ریزگردها، مورد تهاجم آن‌ها قرار گرفته است.

وی با تاکید برا ینکه نمی توانیم منتظر بمانیم بعد از از بین رفتن شهرهای تبریز و ارومیه وارد عملیات و اجرا شویم، گفت:‌ در کشورهایی مثل آمریکا ۳۰ سال است که فعالیت های اجتماعی و فرهنگی شروع شده ولی ستاد احیای دریاچه ارومیه کمتر از یک سال است که وارد امور اجرایی و عملیاتی شده و فرصت کافی برای انجام امور اجتماعی لازم را ندارد، ولی ناچار است یک سری اقدامات فوری و اضطراری را به منظور احیا انجام دهد.

دبیر اجرایی ستاد احیای دریاچه ارومیه با اشاره به اینکه ظرفیت دریاچه ارومیه ۳۰ میلیارد مترمکعب است و در ۲۰ سال گذشته، ۱۸ درصد بارش‌ها کم شده است، گفت:‌ حق‌آبه دریاچه در طی این بیست سال از طریق انسان و طبیعت از آن گرفته شده است.

وی با اشاره به اینکه ستاد احیای دریاچه ارومیه نمی‌خواهد نان کسی را ببرد و به کسی زور بگوید گفت: کسی نمی خواهد یک هکتار باغ از اراضی را خشک کند اما طبق مصوبه دولت می‌تواند جلوی توسعه حتی یک هکتاری باغ را بگیرد. کسی نمی خواهد زراعت دیمی را به زراعت آبی بازگرداند. سیاست دولت این است که یک هکتار کشت دیمی نیز به آبی تبدیل نشود.

کلانتری با اشاره به اینکه باید میزان تولیدات کنونی کشاورزی منطقه را با مصرف ۵۰ درصد آب کنونی داشته باشیم افزود: در این شرایط ناچار هستیم آب کشاورزان را برای حفظ کشور ببندیم و میزان هزار و ۳۰۰ متر در ثانیه آب از کشاورزان بخریم تا ۴۰ میلیارد مترمکعب آب را کاهش دهیم.

وی با اشاره به اینکه اگر دست روی دست بگذاریم تا پنج یا ده سال دیگر کشور با این روند از بین رفته و کشوری با نام ایران باقی نخواهد ماند که بخواهیم آن را احیا کنیم، گفت: باید ۴۰ درصد آب به منظور تعادل بخشی ذخیره آب سفره‌های زیر‌زمینی و افزایش حق‌آبه دریاچه ارومیه کاهش یابد و در حالی‌ که ۵۸ درصد آب‌های زیر زمینی مصرف می‌شود تنها ۳۸ درصد این سفره‌های زیر‌زمینی قدرت تجدید‌پذیری دارند.

دبیر اجرایی ستاد احیای دریاچه ارومیه با تاکید براینکه کارشناسان باید بر مبنای واقعیت‌ها برای دریاچه و کشور نسخه نویسی کنند گفت: واقعیتها حاکی از این است که کشور در حال تهدید است و در حال حاضر خراسان، کرمان و همدان از دست رفته است و آذربایجانات در شرف از دست رفتن هستند و نباید بشینیم و روند از بین رفتن شهرها را تماشا کنیم چون در حال حاضر از تعداد ۴۰ ، ۵۰ تالاب کشور حتی یک تالاب زنده هم وجود ندارد.

وی با بیان اینکه چطور در موارد ضرورت و اضطرار کشور نوجوانان ۱۶ ساله را به جبهه می فرستادند ولی الان نمی شود به کشاورز گفت بالای چشم‌ات ابرو است، افزود: فرصتی نداریم که ۱۵ سال کار فرهنگی کنیم و وزارت نیرو تشکل‌های فرهنگی مربوطه را ایجاد کند و بعد وارد فاز عملیات و اجرا شویم. اگر منتظر پیشرفت این روند فرهنگی و کسب رضایت مصرف‌کنندگان و کشاورزان باشیم دریاچه و کشور از بین می رود؛ بلکه باید همه امور به طور تلفیقی انجام شود.

کلانتری با بیان اینکه کشاورزان آذربایجان غربی تنها برای کارخانجات واقع در این استان می‌توانند تولید چغندر‌قند داشته باشند و خروج این محصول را به سایر استان‌ها نخواهیم داشت، گفت:‌ هزینه حمل و نقل چغندرقند از آذربایجان غربی به سایر استان ها ۲۲ میلیون دلار است، در حالی که تولید شکر در کشور ۱۸ میلیون دلار است و ۶۳ میلیون متر مکعب از حق‌آبه دریاچه ارومیه برای این محصول صرف می‌شود.

وی با بیان اینکه انتقاد کردن خیلی راحت است، گفت: من به نظر کارشناسان اهمیت می دهم و انتقادات آن‌ها را می پذیرم اما ستاد احیای دریاچه ارومیه مجری کار نیست. مجری، دستگاه های اجرایی مثل سازمان محیط زیست، جهاد کشاورزی‌ و وزارت نیرو هستند.

کلانتری با اشاره به اینکه نباید در عملکرد ستاد تنها بخش خالی لیوان را دید، گفت:‌ در استان های آذربایجانات گردهمایی‌های بسیاری در مورد کاهش مصرف آب با حضور کشاورزان برگزار شده که خود من حداقل در ۱۰ مورد آن شرکت داشته‌ام و درجریان بوده‌ام که استانداران و فرمانداران زانو به زانو با کشاورزان صحبت می‌کنند و امام جمعه این استان‌ها به جای صحبت در مورد مسائل سیاسی، از احیای دریاچه حرف می زنند و در مساجد، مدارس، دانشگاه‌ها، شوراهای شهر درباره بحث کاهش مصرف آب با شهروندان گفت‌و‌گو می‌شود.

دبیر اجرای ستاد احیای دریاچه ارومیه با تاکید بر اینکه کار اجتماعی، مثل کارهای سازندگی و ساخت سد نیست که در صورت تامین بودجه به سرعت محقق شود، گفت: ناچاریم دریاچه ارومیه را زنده نگه داریم و برای احیای دریاچه حداقل ۱۴ میلیارد متر مکعب آب لازم است، در حالی‌که ظرفیت این دریاچه بیش از دو برابر این عدد است و ۲۲ میلیارد متر مکعب متوسط آب دریاچه بوده است.

کلانتری با تصریح بر اینکه هیچ محدودیت مالی در زمینه همکاری با دانشمندان داخلی و خارجی برای احیای دریاچه ارومیه وجود ندارد، اظهار کرد: من ۱۴ سال به طور مستقیم در دولت بودم و شاهدم هیچ وقت وضع مالی دولت غیر از سال ۶۲ به بدی سال پیش نبوده و با این حال هر چه برای احیای دریاچه خواسته‌ایم دولت در اوج بی پولی با حاتم بخشی در اختیار ما قرار داده است.

وی با بیان اینکه "روحانی" یک استراتژیست است و از روی هوا و هوس تصمیم به احیای دریاچه نگرفته گفت:‌ دولت آگاه است که اگر کل هزینه احیای دریاچه ارومیه ۶ میلیارد دلار باشد، هزینه انتقال و جابجایی شهر ۱۰۰ هزار دلار خواهد بود.

دبیر اجرایی ستاد احیای دریاچه ارومیه با اشاره به بودجه ۲ هزار میلیارد تومانی تخصیص یافته برای احیای دریاچه ارومیه افزود: دستگاه‌های اجرایی کمبود بودجه برای احیا ندارند، مگر توانش را نداشته باشند که می توانیم این امر را ثابت کنیم و گزارش نظارتی خود را مبنی بر اینکه هر یک از دستگاه‌های مختلف اجرایی تا چه حد در زمینه احیا فعالیت داشته اند، را به دولت ارائه خواهیم داد.

وی با تاکید بر اینکه وقتی دولت دو میلیاردتومان برای احیای دریاچه ارومیه تخصیص می‌دهد، نشانگر این است که این مسأله برای دولت مهم است، گفت:‌ جابجایی نیروی انسانی که در زمان جنگ ایران و عراق در شیراز، اصفهان و تهران رخ داد برای یک میلیون و ۱۰۰ هزار نفر بود که شهرها را پر از فساد کرد، در حالی‌که برای خشک شدن دریاچه باید ۵ میلیون نفر جابجا کرد که هزینه بسیاری را می‌طلبد.

کلانتری با بیان اینکه مدیریت آب منطقه آذربایجان غربی به مسئولیت وظیفه قانونی خود در مورد بستن چاه های غیر مجاز عمل نمی‌کند، گفت: مدیریت آب منطقه مدعی است وقتی قصد بستن چاه غیر مجازی ساکنین حاشیه سیمینه رود را دارد به این فکر می‌کند که زندگی آن‌ها با بستن چاه ها به هم می‌ریزد و در این شرایط که مدیریت آب منطقه نمی‌تواند به وظایف قانونی خود عمل کند، طبیعی است که وضع آب کشور به این جا برسد.

وی با اشاره به ضرورت تقویت گروه‌های پایش ستاد احیای دریاچه ارومیه گفت:‌ حسن گروه‌های پایش این است اگر هر موقع متوجه اشکال یا اشتباهی در طرح‌ها یا برنامه‌های اجرایی شویم امکان اصلاح فراهم می‌شود.

مسعود تجریشی، مدیر دفتر برنامه‌ریزی و تلفیق ستاد احیای دریاچه ارومیه با اشاره به اینکه نشست امروز یکی از جلسات کارگروه راهبردی احیای دریاچه ارومیه بوده است، گفت: ستاد احیای دریاچه ارومیه می‌تواند در راستای اهداف خود از تمام نظرات و تجربیات گسترده و متنوع این کارگروه‌ها استفاده کند.

وی در ادامه افزود: یک گروه ۱۲ نفره طی سفری به آمریکا از ۴ دریاچه واقع در این کشور که تا حدی مشابه دریاچه ارومیه است بازدید کردند و هیأت اعزامی به این سفر که از سازمان‌های مختلف با دیدها و جهت‌گیری‌های متفاوت بودند ارزیابی و دستاوردهای خود را از سفر ارائه کردند تا ببینیم کدام یک از تجربیات آن‌ها برای دریاچه مفید خواهد بود.

تجریشی با اشاره به اینکه در این جلسه نظرات دستگاه‌های سازمان محیط زیست، دانشگاه‌های منطقه و بزرگ کشور، سازمان جنگلها و مراتع، موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران،‌ سازمان زمین شناسی، کارشناسان حوزه آب کشاورزی و محیط زیست با نگاه‌ها و جمع‌بندی‌های مختلف ارائه شد، اظهار کرد: اگر بخواهیم برخی اقدامات را اجرا کنیم و با مطالعه کتاب و مقاله دست به اقدام بزنیم ممکن است آن کار در جایی دیگر انجام شده ولی اثربخش نبوده است.

وی با بیان اینکه هدف از این سفر این است که ببنیم در حال حاضر در کشورهای جهان در مواجهه با این امر چه اقداماتی صورت می گیرد گفت: برای دستیابی به این تجربیات عملی باید به این مناطق سفر کرد تا توسط کسانی که در این مناطق کار می‌کنند راهنمایی‌های لازم صورت گیرد. این طرح‌ها می‌توانند برای ما از این جهت هم مثبت باشند که ایده و تجربیات جدیدی برای ارائه به جامعه جهانی داشته باشیم و در نتیجه این تعاملات دستاوردهایمان را به سایر کشورها ارائه کنیم تا آن‌ها متوجه توانایی بالای ایران در این زمینه شوند.