نیمه شبی که، جان کری به اوباما زنگ زد

پایگاه خبری انتخاب: برای جان کری، اثبات حقانیتش در نیمه شب اتفاق افتاد. نیمه شب دوشنبه گذشته، وزیر امور خارجه آمریکا در اتاق مجلل خود در هتل قرن نوزدهمی کوبورگ وین در اتریش، تلفن را برداشت و به کاخ سفید زنگ زد.

کری به باراک اوباما رئیس جمهور آمریکا گفت ما به توافق رسیدیم.

بعد از هجده روز مذاکرات فشرده، پر اختلاف و پر از نکات فنی در پایتخت اتریش، وی گفت که توافقی برای محدود کردن برنامه هسته ای ایران در قبال لغو تحریم ها حاصل شده است.

کری گفت تنها چیزی که باقی مانده بود مشخص کردن جزئیات به صورت مکتوب است که در ساعات اولیه صبح روز سه شنبه نوشته خواهد شد. بعد از آن، قدرت های جهانی و ایران، این توافق را به اطلاع جهانیان خواهند رساند.

تماس کری با واشنگتن، اوج بازی جسورانه ای بود که وی از زمان انتخابش به عنوان دیپلمات ارشد این کشور در سال ۲۰۱۳ درگیر آن شده بود. به گفته آن دسته از مقامات آمریکایی که حوادث آن لحظه را بازگو کردند هیچ تشویق، تمجید یا تبریکی در میان نبود. بلکه نوعی آرامش همراه با درک این واقعیت بود که برای قانع کردن اعضای بدبین کنگره و نیز هم پیمانان نگران آمریکا در اسرائیل و جهان عرب، ماه ها کار دشوار در پیش رو قرار دارد.

با توجه به مخالفت های شدید با این توافق می توان دلیل خویشتنداری کری را فهمید. هرگونه صحبت درباره موفقیت بدون صلاحیت یا جایزه نوبل صلح به سبب کار بزرگ ۱۴ ژوئیه هنوز زودهنگام است.

تقریبا دو سال قبل در چنین روزی یعنی ۱۹ ژوئیه ۲۰۱۳ کری سوار هواپیمای بوئینگ ۷۵۷ خود در امان پایتخت اردن شد و در میان تشویق کادر هواپیما گفت اسرائیل و فلسطینی ها با از سرگیری گفتگوهای صلح که از مدت ها پیش متوقف شده بود موافقت کرده اند. کری در آن زمان به خبرنگارانی که در هواپیمای وی حاضر بودند گفت هدف، حل و فصل جامع مناقشه اسرائیل و فلسطینی ها در عرض نه ماه است. وی دشواری هایی را که در این مسیر وجود داشت پذیرفت ولی افزود: این کاری است که می شود انجام داد.

در آن زمان، کری شش ماه را صرف این کرده بود که دو طرف را به پای میز مذاکره بکشاند. وی هشت ماه دیگر را نیز با جدیت تمام صرف دستیابی به این هدف کرد ولی نهایتا گفتگوها شکست خورد.

ولی در آن زمان، این نامزد ناموفق انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۰۴ در چند جبهه مختلف سرگرم رسیدگی به بحران های جهانی بود و در این مسیر نیز نتایج ناهمگنی به دست آورد.

تلاش های وی برای حل بحران اوکراین بعد از اقدام روسیه به ضمیمه کردن شبه جزیره کریمه در مارس ۲۰۱۴ بی نتیجه ماند. صلح هنوز هم در اوکراین برقرار نشده است.

به رغم توافق کری با سرگئی لاوروف وزیر امور خارجه روسیه در اواسط سپتامبر ۲۰۱۳ برای نابود کردن ذخایر تسلیحات شیمیایی اعلام شده سوریه، جنگ داخلی سوریه باز هم وخامت بیشتری یافت. در آن ماه، کری شخصا وارد مذاکرات ایران شد و زمام دیپلماسی مخفیانه ای را که ماه ها در اختیار زیردستانش قرار داشت به دست گرفت.

در ۲۶ سپتامبر ۲۰۱۳ وی رو در رو با محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه ایران در سازمان ملل دیدار کرد. این اولین برخورد شخصی میان دیپلمات های ارشد ایران و آمریکا در عرض بیش از ۳۰ سال گذشته بود که زمینه را برای دستیابی به یک توافق هسته ای موقت در دو ماه بعد فراهم کرد. این دیدار همچنین نقطه آغاز یک دوره زمانی ۲۱ ماهه و فوق العاده شد که طی آن برگزاری نشست های سطح بالا میان ایرانی ها و آمریکایی ها در شهرهای مختلف آمریکای شمالی، اروپا و خاورمیانه (غرب آسیا) به یک امر عادی تبدیل شد.

کری همانگونه که در جریان گفتگوهای فلسطینی ها و اسرائیل هشدار داده بود، این بار نیز هشدار داد که مذاکرات با ایران نمی تواند فرایندی بی انتها باشد. زمانی که دور آخر گفتگوها در وین از سه ضرب الاجل تعیین شده فراتر رفت، کری از خود بی صبری نشان داد.

مقامات آمریکایی گفتند در نشست نهایی مذاکره کنندگان در وین، کری سخنرانی پر احساسی را بیان کرد. کری که سابقه حضور در جنگ ویتنام را داشت، در این جلسه گفت:«زمانی که ۲۲ ساله بودم، به جنگ رفتم.» وی با گفتن این جمله، اندکی بغض کرد ولی بعد کنترل خود را به دست آورد و اینگونه ادامه داد:«من به جنگ رفتم و این مسئله برایم مشخص شد که دیگر هیچگاه وارد هیچ جنگی نخواهم شد.»

وندی شرمن از مذاکره کنندگان ارشد آمریکایی گفت این اظهارات کری همه حاضرین را تحت تاثیر قرار داد. شرمن افزود:«دلیل همه اینها نیز این است که تلاش شود این مسائل از طریق دیپلماسی و ابزارهای صلح آمیز حل و فصل شود. این صحنه به اندازه ای تاثیر گذار بود که همه افراد حاضر در آن اتاق کوچک، از جمله هیئت ایرانی، وی را تشویق کردند و اشک در چشمان همه حلقه زد.»

اگر این توافق هسته ای به قوت خود باقی بماند، این اشک ها و جاده پرپیچ و خمی که به توافق با ایران منجر شد، میراثی ماندگار از کری در عرصه دیپلماتیک بر جای خواهد گذاشت.