از متن تا حاشیه در کوبورگ

خبرگزاری ایسنا: پس از رایزنی دو روزه وزیران خارجه ایران و ۱+۵ برخی از آنها برای انجام کارهای مربوطه و برخی مشورت‌ها به پایتخت هایشان بازگشتند، اما به زودی به وین بازمی‌گردند تا دوباره قلب دیپلماسی بین‌المللی که این روزها در این نقطه دنیا (وین - هتل کوبورگ) قرار دارد به تپش بیفتد.

برنامه جامع اقدام مشترک" شامل یک متن اصلی و پنج ضمیمه است که در مجموع حدود ۶۰ صفحه را شامل می‌شود.

علاوه بر متن اصلی که حدود ۲۰ صفحه است توافق دارای پنج ضمیمه است که شامل جزییات اقدامات هسته‌ای، تحریم‌ها، همکاری‌های صلح‌آمیز هسته‌ای، کمیسیون مشترک بین ایران و ۱+۵ و برنامه اجرایی و عمل می‌شود. هنوز مشخص نیست که پنجمین ضمیمه یعنی برنامه عمل و اجرا در چارچوب توافق می‌آید یا جداگانه که این موضوع هم‌چنان محل بحث است.

پیش‌نویس توافق همچنان با پرانتزهایی که به لحاظ محتوایی مهم هستند، تهدید می شود. در روزهای گذشته برخی مقامات ۱+۵ از جمله سرگئی ریابکوف، نماینده روسیه در مذاکرات از پیشرفت ۹۰ درصدی نگارش متن خبر دادند. با وجود پیشرفت‌های صورت گرفته و کاهش پرانتزها هنوز موضوعاتی در پرانتز هستند که می‌توانند یک درصد باقی مانده‌ای باشند که ۹۹ درصد به دست آمده دیگر را به خطر بیندازند.

پیش‌نویس توافق بر اساس راه حل‌های به دست آمده از لوزان نگارش و در حال تکمیل است. برای برخی موضوعات در مذاکرات لوزان راه حلی پیدا نشد و متاسفانه آمریکایی‌ها و برخی کشورهای دیگر گروه ۱+۵ از برخی راه حل هایی که در لوزان به دست آمد عقب‌نشینی کردند.

این مساله در عمل موجب شد تا بخش مهمی از زمان مذاکرات که باید به نگارش متن و حل معدود موضوعات باقی مانده اختصاص می‌یافت صرف بررسی مسایلی شود که ماه‌ها بر سر آنها وقت صرف شد. تحقیق و توسعه، دسترسی به مراکز هسته‌ای و غیر هسته‌ای و تعداد سانتریفیوژهای سایت فردو که ظاهرا آمریکایی‌ها لوزان (۲) را ترک نکرده بر سر آن دبه درآورده، از این جمله هستند.


منابع آگاه از مذاکرات تایید کردند که برخلاف انتظار بسیاری در ایران و نیز افکار عمومی غرب، هیچ امضای توافقی در مرحله پایانی مذاکرات جامع در کار نیست و هر آنچه تحت عنوان "توافق" یا "امضای توافق" مطرح می شود به معنای دست یافتن به توافق است که با اعلام آن از سوی ایران و ۱+۵ رسمیت می‌یابد.

آنها گفتند که در پایان این دور از مذاکرات جدای از آنکه تا چند روز بعد از ۱۰ تیرماه، مذاکرات تمدید می‌شود، همزمان با "اعلام" توافق، یک قطعنامه شورای امنیت که در آن برنامه اقدام و لغو کامل تحریم‌های شورای امنیت مرتبط با موضوع هسته‌ای تایید شده است، صادر می‌شود.

هم چنین اعلام کردند، از زمان اعلام توافق تا اجرای آن بین ۳۰ تا ۶۰ روز فاصله است تا کنگره آمریکا توافق را بررسی و رای گیری (رای به رد توافق) کند و هم‌زمان توافق برای بررسی به مجلس شورای اسلامی ایران ارایه شود. چنانچه توافق از سوی کنگره رد شود که کارشناسان احتمال آن را قوی می دانند، رییس جمهور آمریکا می‌تواند این رای را وتو کند و در صورت وتوی اوباما توافق باید برای عملیاتی شدن آماده شود که این مرحله بین ۳ تا ۵ ماه به طول می‌انجامد.

در این مدت ایران باید اقدامات و تعهدات هسته‌ای خود را انجام دهد و در پایان این دوره، روز اجرای توافق فرا می‌رسد، روزی که در آن تحریم‌های اروپا لغو و تحریم‌های آمریکا متوقف می شود. بنابراین لغو تحریم‌ها به بعد از اجرای اقدامات هسته‌ای ایران تاکنون موکول شده است.


در عین حال به نظر می‌آید هنوز تکلیف تحریم‌های مرتبط با موضوع هسته‌ای که کنگره علیه ایران در سال های گذشته وضع کرده است، مشخص نیست یا حداقل در مرحله اول اجرای توافق قرار ندارد.

به این شکل می‌توان گفت که با احتساب زمان پیش رو برای رفع تحریم‌ها، باید انتظار داشت که تاثیر و نتیجه آن اواخر سال جاری شمسی محقق شود.


نیمه ابری با باد شدید، آفتابی و گرم و بارانی و ابری. هوای این روزهای پایتخت محل برگزاری یکی از طولانی‌ترین و بی‌سابقه ترین مذاکرات بین‌المللی در پایان سومین دور تمدید این مذاکرات طی ۲۰ ماه مذاکرات فشرده است. هر چند به نظر می رسد هوای درون مذاکرات هم کم از این تغییر و دگرگونی ندارد.

طی دو سال گذشته بارها شنیده‌ایم که مواضع طرفین بعد از هر دور از مذاکرات به نسبت تغییر کرده است اما به نظر می‌آید در مذاکرات هسته‌ای این مساله امری عادی و جزیی از اصول مذاکراتی شده است.

در این میان شاید برخی بر این تصور باشند که هیات‌های مذاکره کننده آمریکایی و اروپایی در پیشبرد مواضعشان بسیار باتجربه و ماهر هستند اما در کمال تعجب می‌شنویم که به دفعات آنها بعد از هر دور مذاکره موضع خود را تغییر می‌دهند و این مساله هیچ ارتباطی به هماهنگی مواضع با دیگر کشورهای عضو گروه ۱+۵ ندارد و صرفا موضع مستقل آمریکاست که ثبات ندارد.

چرخش مواضع آمریکا از پذیرش غنی‌سازی ایران گرفته تا اعلام مهم نبودن گذشته فعالیت‌های هسته آی ایران امری است که به راحتی می‌توان خط سیر آن را در این دو سال دنبال کرد.

هر یک از شهرها و هتل های محل مذاکرات ویژگی‌های خاص خود را داشته و دارند، اما به لحاظ رسانه‌ای و دسترسی خبرنگاران به هیات های مذاکره کننده باید گفت که وین ارزان‌ترین و سهل‌الوصول ترین شهر است اما هتل پله کوبورگ، همچون دژی مستحکم تمامی دسترسی های احتمالی خبرنگاران را مسدود کرده است و هر بار دایره نفوذ آنها بسته‌تر می شود. کوبورگ با دیوارهای آجری سرد و ساختمان قدیمی و قلعه گونه‌اش دشوارترین محل مذاکرات هسته‌ای برای خبرنگاران است.

همه راه‌ها به روی خبرنگاران وتصویربردان برای دسترسی به مقامات و هیات های مذاکره کننده به جز تنها درب آن یعنی درب اصلی بسته است. رفت و آمد به هتل باید با کارت ویژه و با پشتیبانی مسئولان رسانه‌های هیات‌ها صورت گیرد. تا قبل از آذرماه سال گذشته خبرنگاران می‌توانستند به رستوران لابی هتل رفت و آمد کنند و حتی در آنجا بنشینند اما در چند دور اخیر به ویژه در این دور دیگر حتی اجازه ورود به خیابان رو به روی این هتل امکان‌پذیر نیست و مردم عادی یا مسافران هتل با مشایعت پلیس رفت و آمد می‌کنند یا از مسیری دیگر برای عبور از این منطقه باید استفاده کنند.

با توجه به برگزاری چندین دور مذاکرات کارشناسی مستمر و طولانی طی ماه‌های اخیر در این شهر پلیس تابلوهایی را با این مضمون که در این منطقه عبور و مرور با محدودیت انجام می‌شود نصب کرده است. برخلاف شهرها و هتل‌های دیگر که مذاکرات در آنها انجام شده است مقامات مذاکره کننده اغلب برای پیاده روی به بیرون از این هتل نمی‌آیند این درحالی است که هتل کوبورگ فاقد فضای سبز و باز به طور طبیعی است.


محمد جواد ظریف، وزیر خارجه کشورمان که با "خنده"هایش شناخته می‌شود و کمتر خبرنگار و روزنامه‌نگاری است که او را اهل رسانه نداند این روزها در سکوت خبری و تصویری به سر می‌برد. ظریف برخلاف مذاکرات قبلی در سکوت رسانه‌ای و به دور از چشم آنها وارد هتل کوبورگ شد و در همان سکوت، وین را به مقصد تهران ترک کرد. کمتر پیش آمده که ظریف از مواجهه با خبرنگاران یا شنیدن سوالات‌شان فرار کرده باشد و تجربه ۲۰ ماه مذاکره نشان داده او تنها در مواردی انگشت‌شمار که مذاکرات دشوار و مواضع طرف مقابل سخت شده است، سکوت اختیار کرده است.

ظریف روز شنبه ۶ تیرماه وارد وین شد و طی دو روز با همتایان اروپایی، آمریکایی، معاون وزیر خارجه چین و نماینده اتحادیه اروپا در گروه ۱+۵ دیدار کرد. او بلافاصله بعد از این دیدارها در پایان روز دوم اقامتش در وین به طور غیرمنتظره به تهران بازگشت و اعلام کرد که بعد از یک روز مجددا به وین باز می‌گردد.

ظریف یک‌بار دیگر هم در مذاکرات آذرماه سال گذشته در میانه مذاکرات اعلام کرد که برای پاره‌ای مشورت به تهران باز‌می‌گردد اما بلافاصله این تصمیم تغییر کرد و او در وین باقی ماند و این بار نیز رسانه‌ها تا زمانی که وی وین را ترک نکرده بود با تردید به موضوع بازگشت وی نگاه می‌کردند.

کارشناسان و تحلیلگران در رسانه‌های مختلف بازگشت ظریف به تهران را در چارچوب طرح موضوعات و راه حل‌های جدید در مورد برخی از موضوعات و بن‌بست‌های به وجود آمده به ویژه بعد از مذاکرات لوزان تفسیر می‌کنند. در عین حال ظریف دیدگاه دیگری داشت.

او قبل از ترک وین به سمت تهران در جمع محدود دو رسانه ایرانی اعلام کرد که بازگشتش به تهران از قبل برنامه‌ریزی شده و می رود که کارهایش را انجام دهد و مجددا به وین بازمی‌گردد.

در همین حال رفت و آمد جان کری، وزیر خارجه آمریکا مثل دفعات قبل از درب پشتی هتل انجام شد با این تفاوت که تیم محافظان وی این بار به خاطر وضعیت جسمانی او و عصا به دست بودنش تمهیدات قابل توجهی برای دیده نشدن وی با عصا یا به هر دلیل دیگری اندیشیده‌اند. آنها با قرار دادن مانعی در فاصله درب هتل تا خودروی آقای وزیر مانع دیده شدنش شدند؛ هر چند که این تمهیدات باعث نشد تا تصویربرداران کار خود را انجام ندهند.


قرار است هیات‌های مذاکره‌کننده به سرپرستی معاونان وزیران خارجه کار نگارش متن پیش‌نویس را در غیاب وزیران خارجه طبق دستور‌العمل تعیین شده دنبال کنند.

ظریف هم‌چنین روز سه‌شنبه در وین احتمالا با سرگئی لاوروف وزیر خارجه روسیه دیدار می‌کند. هنوز مشخص نیست که تمامی وزیران خارجه ۱+۵ برای ۳۰ ژوئن (۱۰ تیر) در وین حاضر خواهند بود یا نه. بر خلاف مذاکرات قبلی که تمدید مذاکرات نوعی "تابو" بود در این دور چهار روز قبل از پایان مهلت ضرب‌الاجل، مذاکره‌کنندگان تمدید چند روزه مذاکرات را قطعی اعلام کردند. در عین حال اعلام شده است که وزیران خارجه ۱+۵ و ایران قبل از پایان ضرب الاجل به وین باز می‌گردند و احتمالا تا پایان کار باقی خواهند ماند.


حضور بی سابقه مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در هتل کوبورگ، رسانه‌ها و خبرنگاران حاضر در محل مذاکرات را غافلگیر کرد. این برای اولین بار است که مقام عالی آژانس به طور مستقیم به محل مذاکرات می‌آید. آژانس همواره تاکید داشته است که رویکرد مستقل خود را در موضوع هسته‌ای و مذاکرات حفظ می‌کند هر چند که در چارچوب توافق ژنو و راستی آزمایی اقدامات ایران مستقیم درگیر است.

آمانو روز شنبه با لوران فابیوس و روز یکشنبه با فدریکا موگرینی دیدار کرد و قرار است امروز با جان کری دیدار کند.

همان طور که همواره ایران اعلام کرده است آژانس در برخی اختیارات و تکالیفش مستقل از برخی کشورهای صاحب نفوذ در آژانس نیست آمانو هنوز هیچ اظهارنظری درباره دیدارهایش با مقامات ۱+۵ طی روزهای اخیر نداشته است. در عین حال به نظرمی آید مهمترین موضوعات مرتبط با آژانس در چارچوب توافق جامع مربوط به موضوعاتی از جمله ابعاد نظامی احتمالی، دسترسی ها، راستی آزمایی اقدامات هسته‌ای ایران و اجرای پروتکل الحاقی در صورت دست یافتن به توافق جامع هسته‌ای است.


هتل کوبورگ بخشی از قلعه قدیمی بازسازی شده متعلق به چندین قرن گذشته است. این ساختمان آخرین مرز حفاظت از شهر قدیم وین بوده است و محدوده وسیعی را شامل می شده است. بقایای آن امروز به شکلی حفاظت شده به عنوان میراث کشور اتریش درآمده است به شکلی که بخشی از آن به عنوان یکی از لوکس‌ترین هتل های اروپا شده است. دامنه دیوارهای این قلعه قدیمی علاوه بر هتل کوبورگ به اطراف کشیده شده است از جمله ایستگاه مترویی که دیوار آن بخشی از این قلعه قدیمی است.

در مقابل هتل کوبورگ دیواری کوچک به عنوان نماد این قلعه همواره وجود داشت که با بنا کردن چادر خبرنگاران مقابل هتل دست اندر کاران هتل و وزارت خارجه اتریش آن را به داخل چادر منتقل کردند. دیوار بزرگی که حالا جای تریبون‌ها را گرفته است و با وارد شدن به چادر توجه را به خود جلب می‌کند. برخی خبرنگاران ایرانی با دیدن این دیوار مقابل خود از آن به عنوان دیوار "بی‌اعتمادی" نام می‌برند که تمثیلی است از فضای حاکم بر روابط ایران و آمریکا و مذاکرات هسته‌ای.


هرچند اقامت افراد عادی در هتل محل مذاکرات از ماه‌ها قبل با محدودیت روبه رو شده ا ست اما این مساله باعث نشده تا سالن‌های مجلل این هتل به مراسم های مختلف اختصاص داده نشود. روز شنبه هفته جاری یک زوج جوان سوار بر تاکسی دوچرخه‌ای در حالی که بادکنک به دست داشتند و به نظر می آمد از مراسم رسمی ازدواج برای شرکت در جشن عروسی بازمی‌گردند وارد هتل شدند.

آنها نوشته ای را با این عنوان که "Just Married" در دست داشتند. عروس و دامادی که از حضور تعداد قابل توجهی تصویربردار و خبرنگاری که به یکباره شروع به گرفتن فیلم و عکس از آنها کردند، غافلگیر شده بودند.

گفته شده است مسئولان هتل و دولت اتریش هزینه مذاکرات و اقامت مذاکره‌کنندگان را برعهده گرفته است در عین حال برخی هیات‌ها در محلی دیگر اقامت دارند.

طی دو روز گذشته با نزدیک شدن به ضرب الاجل 10 تیر رفته رفته بر تعداد خبرنگارن افزوده می شود و اکنون بیش از 200 خبرنگار و روزنامه نگار از رسانه‌های مختلف به وین آمده‌اند. محل استقرار خبرنگاران که از یک سال پیش با توجه به تمرکز مذاکرات در هتل کوبورگ به چادری بزرگ با امکانات مربوطه به مقابل هتل منتقل شده است این بار دو برابر شده است و تقریبا تمامی محوطه مقابل هتل را به خود اختصاص داده است.

در عین حال گاهی که هوای وین گرم و آفتابی می‌شد زیر این چادر به یک گرم خانه تبدیل می شود و موجب اعتراض خبرنگاران می‌شود. از سویی به نظر می‌آید اگر تعداد رسانه‌ها برای روزهای آینده دو برابر شود این امکانات و چادر در نظرگرفته شده گنجایش پذیرش آنها را نداشته باشد.

خبرنگاران برای ورود و خروج به چادر هر بار باید از گیت‌های امنیتی که مسئولانی بسیار دقیق و صبور دارند عبور کنند. از سویی هتل ماریوت که نزدیک‌ترین هتل به کوبورگ است این روزها خبرنگاران و رسانه‌های مختلف را در خود جای داده است و برخی از خبرنگاران در لابی این هتل استقرار دارند.