شایعه جدید در باره برج میلاد در فضای مجازی

روزنامه دنیای اقتصاد: به موازات عمليات نصب ۵ آنتن مخابراتي و مجموعه پرحجمي از انواع گيرنده و فرستنده امواج بيسيم روي دكل برج ميلاد، طی روزهای اخیر يك پيام بلند وبلاگي نيز در فضاي مجازي و شبكه‌هاي اجتماعي -از جمله تلگرام و وايبر- درباره نگاه مهندسان ژاپني به برج ميلاد بازنشر شده و پرسش‌هاي مبهم فراواني را درباره فلسفه وجودي اين سازه عظيم متوجه پايتخت كرده است.

آنطور كه در متن پيام، به نقل از يك نماينده مجلس آمده، سال ۹۱ يك گروه از مهندسان ژاپني در جريان بازديد از قسمت‌هاي مختلف برج ميلاد، به دو معماي فني به ترتيب درباره «شفت» يا همان سازه اصلي بتني در وسط برج و همچنين «كاربري مخابراتي» برج برخورد مي‌كنند و زماني كه از مهندس راهنماي ايراني پاسخ مي‌خواهند، اطلاعات قانع‌كننده‌اي دريافت نمي‌كنند.

شرح كامل برداشت گروه ژاپني از برج ميلاد كه همان زمان در وبلاگ آن نماينده منعكس شد، در حال حاضر در شبكه‌هاي اجتماعي بازنشر مي‌شود و حكايت از ايرادهايي دارد كه تعدادي مهندس خارجي اولا نسبت به «عدم استفاده از فضاي حجيم سازه مياني برج ميلاد به عنوان كاربري مسكوني يا اداري» مطرح كرده‌اند و دوما «طراحي اوليه برج ميلاد با هدف نصب آنتن مخابراتي در راس آن» را بي‌دليل و غيرضروري عنوان مي‌كنند.

هر چند برخي مسوولان سابق مديريت شهري پايتخت، به اصل موضوع كه «بازديد سرزده و غيررسمي گروه ژاپني» از برج ميلاد را دربرمي‌‌گيرد، تشكيك جدي وارد مي‌كنند، اما مطابق آنچه در متن پيام وبلاگي روايت شده است، مهندسان كشور ژاپن بعد از ايستادن در تراس برج ميلاد و مشاهده طول مسافت فوق‌العاده نزديك كوه‌‌هاي مرتفع البرز به تهران، اعلام مي‌كنند: «تهران با در اختيار داشتن چنين ظرفيت طبيعي، هيچ نيازي به احداث برج مخابراتي مرتفع نداشت و عمده شهرهاي دنيا كه صاحب چنين برج‌هايي هستند نه از روي رقابت با هم كه از روي نياز به ايجاد نقطه مرتفع براي پوشش امواج مخابراتي، چنين سازه‌هايي ايجاد كرده‌اند.»

مبناي تحليل فني مهندسان ژاپني درباره بي‌نياز بودن پايتخت به اين برج، «ارتفاع ۳۹۶۲ متري قله توچال در فاصله حدود ۱۰ كيلومتري از مركز تهران» است كه به گفته آنها امكان نصب دكل مخابراتي كم‌ارتفاع در كوه‌هاي البرز را براي اين كلان‌شهر به‌وجود آورده است؛ اين در حالي است كه ۶ برج مخابراتي بلند دنيا در شهرهايي قرار دارد كه مناطق فلت (صاف و مسطح و فاقد ارتفاعات طبيعي در فاصله حداقل ۱۰۰ كيلومتري) محسوب مي‌شوند.

ژاپني‌ها در عين حال نسبت به اينكه از شفت بتني برج ميلاد كه به اندازه يك ساختمان ۱۰۵ طبقه با قطر ۶۰ متر فضا دارد و استفاده نمي‌شود، متعجب شده‌اند.

«دنياي‌اقتصاد» با توجه به اينكه در طول اين سال‌ها، هيچ پاسخ فني و تجزيه و تحليل كارشناسي نسبت به «ايراد ژاپني از برج ميلاد» ارائه نشده است، در اين گزارش ضمن گفت‌وگو با سازنده برج ميلاد و مسوول سابق اين پروژه، درباره ابهامات موجود رمزگشايي كرده است.

بررسي‌هاي «دنياي‌اقتصاد» نشان مي‌دهد: ۵آنتن اصلي و مجموعه‌ گيرنده و فرستنده شامل آنتن‌هاي مخابراتي بي‌سيم، سيستم‌هاي جديد تلويزيوني، آنتن FM، آنتنVHF و آنتن UHF در بالاترين قسمت برج ميلاد (دكل آنتن) نصب شده است كه نهادها، دستگاه‌ها و سازمان‌‌هاي مختلفي همچون مخابرات، راديو و تلويزيون، راهور ناجا، اورژانس و ... براي پوشش ۸/ ۹۸ درصد از نياز مخابراتي و امواج بي‌سيم مرتبط با فعاليت‌‌هاي خود، در حال استفاده از اين امكانات هستند. هم‌اكنون اگر چه فقط از ۱۰ درصد ظرفيت بالقوه برج ميلاد در قسمت‌ها و كاربري‌هاي مختلف آن، استفاده مي‌شود اما بازگشت كامل سرمايه و هزينه‌ احداث آن نشان از نياز تهران در سال ۷۰ (زمان شروع اولين مطالعه براي ساخت برج ميلاد) به چنين سازه‌اي دارد.

بازنشر بازديد ژاپني‌ها به بهانه عرشه شيشه‌اي

در چند ماه گذشته یک عرشه شیشه‌ای در ارتفاعات بالاي «گنبد آسمان» برج میلاد روي بدنه «دكل آنتن» برج تعبیه شده است که تقریبا از هر نقطه‌ای از شهر تهران قابل مشاهده است و از فواصل دور شبيه يك خط عمود‌ شده بر سازه برج، رخ‌نمايي مي‌كند.

نصب اين عرشه (سازه موقتي) بر فراز برج میلاد ذهن بسیاری از شهروندان پایتخت‌نشین را به خود جلب کرده است. داغ شدن بحث سازه جدید روی برج میلاد (كه براي انجام عمليات نصب آنتن‌هاي مخابراتي نصب شده است) سبب شده تا بحث قدیمی که از سوی یکی از نمایندگان مجلس بابت «عدم تناسب میان هزینه‌های برج میلاد و کاربری مفید آن» حدود دو سال پیش مطرح شده بود، بار ديگر در فضای مجازی و شبكه‌هاي اجتماعي بازنشر شود.

به گزارش «دنیای اقتصاد» برج میلاد و مجموعه یادمان بخشی از طرحی بسیار بزرگ‌تر هستند که پیش از انقلاب اسلامی طراحی شده بود. اما پیشنهاد كامل‌تر براي ساخت یک برج و تالار نمادین برای شهر تهران در سال ۱۳۷۰، مطرح شد و در پایان سال ۱۳۷۲، پس از دو سال انجام مطالعات جانمایی طرح، محل کنونی یعنی شمال تپه‌های نصر (گيشا) در غرب تهران از میان ۱۶ نقطه پیشنهادی ديگر، براي ساخت برج انتخاب شد.

کلنگ ساخت برج ميلاد در دی ماه ۱۳۷۶ پس از حدود ۴ سال مطالعه فني و شهرسازي در مكان فعلي برج ميلاد به زمين خورد اما در آن زمان، نام «یادمان» -مرکز ارتباطات بین‌المللی تهران- براي برج تعيين شد اما بعدا در طول ساخت، به «ميلاد» تغيير كرد. طبق بررسی‌های انجام شده ساخت این برج ۱۱ سال به درازا انجامید. در ۸ سال نخست تنها ۴۰ درصد از برج تکمیل شده بود، اما با سرعت بخشیدن به پروژه در دوره شهردار کنونی تهران، ۶۰ درصد بعدی در كمتر از سه سال ساخته شد.

نهایتا برج میلاد با ارتفاع ۴۳۵ متر، به عنوان بلندترین برج ایران و ششمین برج بلند مخابراتی جهان، پس از ۱۱ سال از مراحل احداث، در روز ۱۶ مهر ۱۳۸۷؛ با شعار «آسمان نزدیک است» افتتاح شد.

آخرین آمار منتشر شده از هزینه تمام شده ساخت برج میلاد بیانگر آن است که تا ابتدای سال ۸۷ مجموعه هزینه‌های انجام شده برای ساخت برج ۲۳۰ میلیارد تومان برآورد شده بود که این رقم در زمان افتتاح پروژه به گفته مدیرعامل سابق برج (رحیم مطهرنژاد) به ۵۰۰ میلیارد تومان رسید و حداقل ۲۰ کاربری مختلف برای آن تعریف شد.

ایجاد و گسترش شبکه دسترسی بدون سیم، ایجاد زیرساخت مناسب برای سیستم‌های جدید تلویزیونی، بهینه‌سازی پوشش فركانس‌هاي رادیويي و تلویزیونی، کاربری‌های هواشناسی و کنترل ترافیک، گسترش و بهینه‌سازی پوشش شبکه‌های بی‌سیم و پی‌جو و کاربری گردشگری مهم‌ترین کاربری‌های برج ميلاد را تشکیل می‌دهند.

چند روز پيش بازنشر متن وبلاگي یکی از نمایندگان مجلس در فضاي مجازي كه به روايت گزارش بازدید تعدادی از مهندسان ژاپنی از مجموعه برج میلاد در سال‌۹۱ اختصاص دارد، باعث شد ابهاماتی درباره نبود تناسب میان هزینه‌های احداث این برج و کاربری آن در ذهن شهروندان به وجود بيايد.

به گفته یکی از نمایندگان مردم تهران در مجلس سه سال پيش گروهی از کارشناسان و مهندسان ژاپنی بعد از بازدید چند ساعته از برج میلاد نسبت به هدف ساخت این برج سوالات و ابهاماتی را مطرح مي‌كنند که از سوی مهندسان ساخت برج میلاد با پاسخ‌های مناسبی مواجه نشده است.

طبق آنچه این نماینده مجلس در یادداشت خود آورده مهندسان ژاپنی ابتدا نسبت به عدم استفاده مفید از shaft یا همان سازه اصلي بتنی در وسط برج میلاد برای کاربری مسکونی یا اداری ابراز تعجب کرده‌اند.

این گروه از مهندسان ژاپنی همچنين با مشاهده کوه‌های ۴ هزار متری در اطراف شهر تهران عنوان مي‌كنند که با وجود چنین کوه‌هایی در فاصله ۱۰ کیلومتری از شهر تهران برای نصب دکل‌های مخابراتی، نیازی به ساخت برج حدود ۴۰۰ متري براي پوشش نياز مخابراتي تهران نبوده است. مهندسان ژاپنی در پاسخ به این سوال مهندسان ایران که چرا در این صورت ژاپن یا سایر کشورها به ساخت چنین برج‌هایی دست زده‌اند؟ می‌گویند: ساخت برج‌های بلندمرتبه برای استفاده مخابراتی در کشور ما و سایر کشورهایی همچون مالزی، چین، کانادا، روسیه و ... به این دلیل است که تمامی این کشورها در سرزمین‌های صاف و بدون کوه بلند (حداقل در نزدیکی شهرها) قرار گرفته‌اند و برای نصب دکل‌های مخابراتی به احداث برج‌های بلند مرتبه نیاز دارند.

یادداشت این نماینده مجلس که با عنوان «حرف حق یک مهندس ژاپنی» در وبلاگ شخصی اش منتشر شده این روزها در فضای مجازی (وايبر و تلگرام) بازنشر مي‌شود و این سوال را ایجاد می‌کند که آیا امکان پوشش‌دهی مخابراتی از کوه‌های اطراف شهر تهران بدون ساخت برج بلند و پرهزینه‌ای به اسم میلاد امکان‌پذیر بوده است؟ آیا صرف کاربری مخابراتی ساخت برج میلاد را به لحاظ اقتصادی توجیه‌پذیر می‌کند؟

گروه ژاپني وجود خارجي ندارد؟

«دنیای اقتصاد» برای رفع این ابهامات، صحت و درستی این اظهارات را از مجری برج میلاد و مدیر عامل سابق شرکت یادمان سازه جویا شد. رضا میرصادقی مجری طرح برج میلاد در گفت‌و‌گویی با «دنیای اقتصاد» با تشکیک به موضوع بازدید هیات ژاپنی از برج میلاد عنوان کرد: این موضوع برای اولین بار در سال ۹۱ مطرح شد اما بررسی‌های مختلف نشان داد شخصیت‌های این یادداشت وجود خارجی نداشته‌اند.

صادقی که طی سال‌های ۸۴ تا ۸۸ مسوولیت تکمیل ۷۰ درصد باقي‌مانده از مراحل احداث برج میلاد را بر عهده داشته است، تصریح کرد: مطالعات جانمایی برج میلاد بیش از دو سال طول کشید به گونه‌ای که در ابتدا ۱۷ منطقه مختلف برای احداث برج کاندیدا شد و نهایتا تپه‌های نصر در غرب تهران به‌عنوان گزینه نهایی احداث برج میلاد انتخاب شد.

او با بیان اینکه اگر هم بازدید این گروه ژاپنی از برج میلاد صحت داشته باشد نمی‌توان بدون مطالعه چنین موضوعی را مطرح کرد، افزود: این‌طور نیست که برای برج میلاد یک کاربری ویژه برای پوشش‌های مخابراتی پیش‌بینی شده باشد البته در حال حاضر جانمایی دکل‌های مخابراتی در بالای برج میلاد به شکلی است که ۸/ ۹۸ درصد از پوشش مخابراتی شهر تهران و اطراف آن توسط این دکل تامین می‌شود.

مدیر عامل سابق شرکت یادمان سازه به تعریف کاربری‌های مختلف برج میلاد اشاره کرد و گفت: اگر بخواهیم کاربری‌های مختلف این برج را وزن‌گذاری کنیم، نخستین موضوع ایجاد نماد براي شهر تهران در دهه اخیر است. تهران در هر دوره‌ای با توجه به ویژگی‌های خودش نیاز به یک نماد شهری دارد، در عصر فعلی شهر تهران نیاز به نمادی داشت که توان مهندسان ایرانی را نشان دهد.

او با اشاره به کاربری مهم دیگر این برج تاکید کرد: برای پوشش مخابراتی شهر باید محاسباتی انجام شود که یک دکل مخابراتی توان پوشش‌دهی تا چه مسافتی را دارد. هم اکنون دکل مخابراتی برج میلاد بیش از ۹۸ درصد نياز اين حوزه را پوشش می‌دهد. اما تضمینی نیست که از فاصله دورتر از مکان این برج (مثلا در ارتفاعات البرز) صرفا با تنها یک دکل مخابراتی بتوان تا این حد، آنتن‌دهی ایجاد کرد. او ادامه داد: علاوه بر دکل مخابراتی، تعبیه و ساماندهی سیستم‌های بی‌سیم، سیستم‌های فركانسي مورد نياز بانک‌ها و نیروهای انتظامی از دیگر کاربری‌های مهم این برج است. او با تاکید بر اینکه هم اکنون با وجود تعریف کاربری‌های متعدد برای برج میلاد فقط از ۱۰ درصد ظرفیت‌های مختلف برج استفاده می‌شود، گفت: ظرفیت‌های مختلفی برای برج میلاد تعریف شده است که علاوه بر نماد شهر بودن احداث آن را مقرون به صرفه می‌کند.

صادقی توضیح داد: در حال حاضر توجیه اقتصادی اجرای طرح برج میلاد فراتر از پیش‌بینی‌ها بوده است، به‌گونه‌ای که هم‌اکنون در همین دوره کوتاه برگشت سرمایه آن اتفاق افتاده است.