اختلافات ایران و آمریکا «پای معامله»
وزیران خارجه ایران و آمریکا روز شنبه در حالی برای دومین بار پس از مذاکرات لوزان با یکدیگر دیدار میکنند که مواضع دو طرف در برخی موضوعات کلیدی هستهای از یکدیگر فاصله گرفته است.
تاکنون پنج دور مذاکرات هستهای میان معاونان وزیران خارجه ایران و ۱+۵ در وین و نیویورک صورت گرفته است و نگارش پیشنویس اگر چه کند و سخت، همچنان در جریان است.
ایران و ۱+۵ در مرحله دوم از مذاکرات هستهای در دو سال اخیر توانستند به مجموعهای از راهحلها برای رسیدن به توافقی جامع در مذاکرات لوزان دست یابند تا ضمن رفع نگرانیها درباره مساله هستهای، برنامه صلحآمیز هستهای ایران در قالب صنعتی حفظ و ادامه یابد. این راهحلها مبنای نگارش پیشنویس توافق در مذاکرات کارشناسان و معاونان وزیران خارجه دو طرف قرار گرفت.
به گفته سیدعباس عراقچی عضو تیم مذاکرهکننده هستهای، پیشنویس توافق جامع شامل ۲۰ صفحه اصلی و پنج ضمیمه است که در مجموع ضمائم آن به ۵۰ الی ۶۰ صفحه میرسد.
بیانیه لوزان سند قطعی نبود که در طی نگارش متن پیشنویس در آن تغییری صورت نگیرد و از همان ابتدا کارشناسان و دیپلماتها اعلام میکردند که مرحله سخت بعدی در روند نگارش است که دو طرف سعی میکنند امتیازات و خواستههایی که در طی مذاکرات به دست نیامده است را روی کاغذ قطعی کنند، از این رو در یک ماه گذشته شاهد اختلافنظرها میان مذاکرهکنندگان که بعضا پای آنها به رسانهها نیز کشیده شد بودیم.
اما آنچه در میان موضوعات مورد مذاکره، دیگر درباره آن صحبت نمیشود یا کمتر به آن به ویژه از سوی طرف غربی و آمریکایی پرداخته میشود، فعالیتهای غنیسازی ایران است، در حالی که غنیسازی موضوع و دعوای اصلی ایران و غرب در سالهای گذشته بود. بدون شک این مساله یکی از بزرگترین موفقیتهای دیپلماسی هستهای است.
ایران و ۱+۵ پس از ۲۰ ماه مذاکره امروز "پای معامله" رفتهاند و بدون شک در این مرحله چانهزنیها و امتیازگیریها جدیتر و حساستر است.
دو موضوع اصلی که دو طرف به ویژه ایران و آمریکا بیشترین تمرکز را بر روی آن در این مرحله دارند و سعی میکنند به هر نحوی از آن امتیاز بگیرند برای ایران چگونگی برداشته شدن "تحریم"ها و برای آمریکا گرفتن امتیاز در بخش "بازرسی"ها بر برنامه هستهآی ایران است.
اظهارات مقامات آمریکایی نشان میدهد "بازرسیها" از ایران، دست برندهشان در توجیه توافق هستهای نزد افکار عمومیشان است و از سویی برای ایران لغو تمامی تحریمهای مرتبط با مساله هستهای همزمان با اجرای توافق جامع است.
سید عباس عراقچی در آخرین اظهارات خود در پاسخ به هجمه منتقدان مذاکرات درباره بازرسیها از مراکز نظامی و مصاحبه با دانشمندان و کارشناسان، آب پاکی را بر دستشان ریخت و گفت که مذاکره درباره پروتکل الحاقی جزو خطوط قرمز برای ما در مذاکرات نبوده است. با این حال این مساله مانع از آن نشد که موضع رهبری نظام مبنی بر مخالفت جدی و قطعی با بازرسی از مراکز نظامی و مصاحبه با دانشمندان از سوی تیم مذاکرهکننده مورد توجه نباشد، آنجا که که عراقچی گفت: اگر دسترسی مدیریت شدهای که در چارچوب پروتکل الحاقی از آن صحبت میکنیم در چارچوب نظر رهبری تعریف نشود، ما این دسترسیها را رد میکنیم.
پذیرش پروتکل الحاقی با نظارت و رای مجلس شورای اسلامی و نیز لغو تمامی تحریمهای مرتبط با موضوع هستهای دو موضوعی است که در توافق ژنو به آن پرداخته شد. اما رفتاری که آمریکاییها در این دو بخش به ویژه بعد از مذاکرات لوزان پیش گرفتهاند به نوعی فرار از این تفاهمهاست.
به نظر میآید آنچه مقامات ایران را بیش از پیش درباره موضوع بازرسیها نگران کرده است درخواستهای فراقانونی و استثنایی از یک سو و عقبنشینی از لغو تحریمهای یک جانبه مرتبط با موضوع هستهای همزمان با اجرای توافق است.
مقام معظم رهبری اخیرا در مراسم دانش آموختگی دانشجویان افسری و تربیت پاسداری دانشگاه امام حسین(ع) در بخشی از بیاناتشان با اشاره به زیاده خواهیهای جدید در مذاکرات هستهای از جمله درخواست برای بازرسی از مراکز نظامی و گفتگو با دانشمندان ایرانی، تأکید کردند: این اجازه مطلقا داده نخواهد شد و دشمنان بدانند که ملت و مسئولان ایران در مقابل زیاده خواهیها و زورگوییها بهیچ وجه کوتاه نخواهند آمد.
به نظر میآید رویکرد و موضع صریح مقام معظم رهبری در مخالفت با بازرسی از مراکز نظامی و مصاحبه با دانشمندان آخرین موضع ایران درباره چگونگی پذیرش پروتکل الحاقی و چگونگی تامین آن در توافق احتمالی مهمترین موضوع مذاکرات ظریف و کری در ژنو است. رسیدن به راهکار و ابتکار عملی برای حل اختلافهای موجود بر سر نهایی شدن پیش نویس توافق هدفی است که وزیران خارجه باید در فرصت باقیمانده تا پایان ژوئن با جدیت دنبال کنند. این در حالی است که درخواستهای مدنظر ایران در زمینه برداشته شدن تحریمها و جدول زمانی مورد بحث هنوز محل اختلاف است.
بر همین اساس، نتایج ملاقات وزیران خارجه ایران و آمریکا یک ماه مانده تا پایان ضربالاجل ۱۰ تیر میتواند تسریعکننده یا کندکننده روند نگارش پیش نویس باشد.
پنجمین دور مذاکرات هستهای در ادامه نگارش پیش نویس توافق هستهای از روز سه شنبه هفته جاری آغاز و تا جمعه ادامه دارد.
معاونان وزیران خارجه ایران و آمریکا روز پنجشنبه با حضور هلگا اشمید معاون مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا دیدار کردند. این مذاکرات در سطح کارشناسی روز جمعه نیز ادامه دارد.
سید عباس عراقچی و مجید تخت روانچی صبح روز جمعه برای پیوستن به وزیر خارجه کشورمان در دیدار با جان کری راهی ژنو شدند.
ارسال نظر