اکنون نمی‌توانیم به یک درصد برجام هم برسیم

ایلنا: تحلیل‌گر مسائل بین‌الملل گفت: آن ۱۶ میلیونی که به آقای پزشکیان رأی دادند، در واقع به برجام رأی دادند. این نکته را باید توجه کرد. وضعیت کسانی که امروز کارشکنی می‌کنند و موانعی برای مذاکرات ایجاد می‌کنند، کاملاً روشن است. آنها هم در اقلیت هستند و هم از لحاظ حقوقی مجبور به تبعیت از رأی و نظر مردم هستند.

مهدی ذاکریان استاد روابط بین‌الملل، در رابطه با ارزیابی خود از نحوه‌ی اعلام شروع مذاکرات ایران و آمریکا و همچنین نتیجه‌‌ی این گفت‌وگوها که با حضور عراقچی و ویتکاف به عنوان نمایندگان این دو کشور انجام خواهد شد، تصریح کرد: ایالات متحده و اسرائیل متحدان استراتژیک هستند و ارتباطات عمیق و نهادینه‌ای دارند و تصمیم‌گیری‌هایشان در مسائل منطقه خاورمیانه به‌طور طبیعی با هماهنگی و همکاری یکدیگر انجام می‌شود. بنابراین، کاملاً طبیعی است که یکدیگر را در جریان امور قرار دهند و برنامه‌ها را در راستای منافع مشترک تنظیم کنند.

وی درباره نحوه مذاکره‌ای که میان ایران و آمریکا شکل خواهد گرفت، عنوان کرد: این موارد مسائل شکلی است که ممکن است طرفین باهم اختلاف نظر داشته باشند. به نظر من، اصل مذاکره مهم است و شکل‌گیری آن در حال حاضر در اولویت قرار دارد. مذاکرات چه مستقیم باشد چه غیر مستقیم به باور من لغو نخواهد شد.

همواره رویه رهبری عدم اعتماد به آمریکا و کشورهای غربی بوده است

این استاد دانشگاه با اشاره به سفارشات احتمالی که رهبری برای مذاکره با آمریکا داشتند و مواردی که ممکن است خط قرمزهای ایران باشد، اظهار کرد: رویه رهبری از زمانی که رییس‌جمهور بودند و بعد به مقام رهبری رسیدند عدم اعتماد به ایالات متحده آمریکا و کشورهای غربی است و این موضوع همواره مورد تأکید ایشان بوده است. اما آنچه از منظر دانش روابط بین‌الملل دارای اهمیت است، این است که به هیچ کشوری نمی‌شود اعتماد کرد و اساساً روابط خارجی و نظام بین‌الملل بر پایه اعتقاد، اعتماد و ایدئولوژی شکل نمی‌گیرد، بلکه بر اساس منافع ملی کشورها شکل می‌گیرد. بنابراین، لازم است که تیم مذاکره‌کننده با یک شاخص استاندارد بین‌المللی که در دانش حقوق و روابط بین‌الملل مورد تأکید قرار می‌گیرد، پا به میدان مذاکره بگذارد و آن شاخص تأمین منافع ملی ایرانیان است. در غیر این صورت، این مذاکره دستاوردی برای ملت ایران نخواهد داشت.

فرصت طلایی همان سال ۲۰۱۸ بود

وی با بیان اینکه اساس این مذاکرات مستقیم است، گفت: تصمیم‌گیران کشور در بدترین موقعیت وارد مذاکره شده‌اند و فرصت‌های طلایی از دست رفته است.  فرصت طلایی این بود که شما در همان زمانی که در سال ۲۰۱۸ ترامپ اعلام کرد که ما حاضریم با شما توافقی بالاتر از برجام کنیم و امتیازهای بالایی به شما بدهیم، زیرا نیاز داشت به توافق با ایران تا بتواند در دور بعدی انتخابات بگوید من همه کارها را کرده‌ام. یکی از عواملی که می‌توانست قطعا و یقیناً در پیروزی‌اش مؤثر باشد، مذاکره و توافق با ایران بود که متأسفانه این را به دست نیاورد و یکی از عواملی بود که می‌توان گفت در شکستش مؤثر بوده است. در آن زمان و موقعیت طلایی وارد مذاکره نشدیم و این موقعیتی بود که ما می‌توانستیم امتیازهای زیادی را به دست آوریم.

آقایان فرصت‌ها را سوزاندند و باید پاسخگو باشند

ذاکریان تاکید کرد: در زمان بایدن و همچنین در زمان ترامپ، وقتی که او وارد شد، باز هم موقعیت‌های فراوانی برای ایران فراهم بود تا در مسائل لبنان و فلسطین و غزه نقش سازنده خود را ایفا کنیم و در ازای این نقش سازنده، امتیازهای فراوانی برای توافق با آمریکایی‌ها به دست آوریم. متأسفانه، همه این فرصت‌ها را سوزاندند و از آنها استفاده نکردند. امروز حرف درباره مذاکره‌ مستقیم یا غیرمستقیم نوعی فرافکنی است. اگر چیزی به کشور و ملت ایران و منافع ملی اضافه نشود، خوب نیست. اگر چیزی به کشور و ملت ایران اضافه شود مایه افتخار و اقتدار است. روشن است که برخی فرصت‌ها را سوزاندند و برای این فرصت‌سوزی هم باید به تاریخ و هم از لحاظ حقوقی پاسخگو باشند. 

این کارشناس ارشد سیاست خارجی ایران در خصوص اظهارات برخی از گروه‌ها به جهت مخالفت با مذاکره میان ایران و آمریکا و هم‌ نظر بودنشان به جمعیت تندروی خارجی که روحیات ضد ایرانی دارند، تصریح کرد: در همه جای دنیا گروه‌های افراطی و نظرات متعارض و متفاوت وجود دارد و ممکن است برخی از آرا و دیدگاه‌ها خیلی هم افراطی باشد، در آمریکا، اروپا و کشورهای اسلامی؛ این هم طبیعی است. ما نباید با صدای مخالف و با نقد مخالفت کنیم. هر تصمیمی که در کشور گرفته می‌شود، طبیعی است که افرادی در مقام نقد و انتقاد حضور پیدا کنند و دیدگاه خود را مطرح کنند. این ایرادی ندارد. اما اگر آن گروه منتقد یا معترض بخواهد نظر خود را بر نظر اکثریت ملت ایران غلبه دهد و بگوید نظر من صحیح‌تر و بهتر از نظر کل ملت است، این غلط است. به نظر من، آن اقلیت باید به نظر اکثریت احترام بگذارد و اجازه بیان نظر بدهد. همچنین، بیان دیدگاه آن گروه اقلیت نیز باید با پذیرش نظر اکثریت مردم همراه باشد.

۱۶ میلیون به پزشکیان رأی ندادند بلکه به این مفهوم رأی دادند که ما مذاکره می‌کنیم

این استاد دانشگاه با طرح این موضوع که انتخابات ریاست جمهوری اخیر، یک تو دهنی محکمی به کسانی بود که درباره ملت ایران برداشت‌های شخصی خود را به کلیت آن اطلاق می‌کردند، گفت:  نخست اینکه، ۱۶ میلیون از مردم ایران در انتخابات شرکت نکردند و این عدم حضور، اعتراض آنها را نسبت به سیاست‌های داخلی، سیاست‌گذاری‌های خارجی و وضعیت معیشتی و اقتصادی نشان می‌دهد. بیان‌گر این است که نیمی از شرکت‌کنندگان و نزدیک به ۱۶ میلیون نفر در چنین وضعیتی قرار دادند. ۱۶ میلیون دیگر که به آقای پزشکیان رأی دادند، به او رأی ندادند بلکه به این مفهوم رأی دادند که ما مذاکره می‌کنیم، حرف خود را می‌زنیم و اگر حرف منطقی بود، می‌پذیریم و اگر نه، نمی‌پذیریم. 

در حقیقت ۱۶ میلیونی که در انتخابات شرکت کردند به برجام رأی دادند

ذاکریان افزود: مردم نیز به همین مبنا و با حضور آقای دکتر ظریف، رأی خود را ابراز کردند. به‌گونه‌ای که حضور آقای دکتر ظریف مؤثرتر بود. به عبارتی، آن ۱۶ میلیونی که به آقای پزشکیان رأی دادند، در واقع به برجام رأی دادند. این نکته را باید توجه کرد. وضعیت کسانی که امروز کارشکنی می‌کنند و موانعی برای مذاکرات ایجاد می‌کنند، کاملاً روشن است. آنها هم در اقلیت هستند و هم از لحاظ حقوقی مجبور به تبعیت از رأی و نظر مردم هستند. مردم در انتخاباتی که جمهوری اسلامی برگزار کرده، دیدگاه خود را بیان کردند و ۱۶ میلیون نفر این سیاست‌گذاری و حکمرانی را تأیید نکردند.  ۱۶ میلیون نفر دیگر نیز که به برجام رأی دادند.

اکنون نمی‌توانیم به یک درصد برجام هم برسیم 

وی خاطرنشان کرد: این افراد همان‌هایی هستند که در زمان برجام موانع و مشکلاتی ایجاد کردند که سبب شد فرصت‌های ایران از بین برود. در زمان‌هایی که فرصت‌های طلایی برای مذاکرات مجدد و توافق مجدد وجود داشت، چه در زمان مرحوم امیر عبداللهیان و چه در زمان پایانی آقای روحانی و یا ابتدای دوره آقای پزشکیان، همین افراد بودند که این فرصت‌ها را سوزاندند.  به همین دلیل، احتمال اینکه بتوانیم ۱۰ درصد از برجام یا موارد مشابه را به دست آوریم، بسیار کم است این مذاکرات صرفاً درگیری و تنش را کنترل خواهد کرد و احتمال اینکه گشایشگر امتیازاتی باشد، همانند برجام که ۲/۶۸ درصد غنی‌سازی را به رسمیت شناخت و تا ۲۰ درصد را زیر نظر آژانس به رسمیت شناخت و تا پایان برجام هم ایران از نظارت آژانس خارج می‌شود و فقط کافی بود، اعلام کند نه اینکه تحت نظارت باشد. در واقع، این افراد همه این فرصت‌ها را بر باد دادند.