مروری بر ۷ نقش ماندگار ناصر ملک‌مطیعی

فیلم‌نیوز: شاید بی‌راه نباشد اگر بگوییم ناصر ملک‌مطیعی یکی از ستون‌های بازیگری سینمای پیش از انقلاب بود. او از اواخر دهه ۲۰ وارد این عرصه شد و در طی سه دهه از بازیگران پرکار و محبوب ایرانی بود. دوران کار حرفه‌ای ملک مطیعی هم مانند بسیاری از بازیگران با افت و خیزهای فراوانی همراه بود. اما در کارنامه بلند سینمایی او چند نقش بیشتر از بقیه مورد توجه است.

سال ۱۳۲۸ در فیلم «واریته بهاری» ساخته پرویز خطیبی، یک بازیگر جوان با چشم و ابرویی مشکی و بدنی ورزیده مقابل دوربین رفت به اسم ناصر ملک‌مطیعی. سال‌های پس از جنگ جهانی دوم بود و هنوز کشور ثبات اقتصادی و سیاسی درستی نداشت و سینما هم به تبع آن اقبال کمی داشت. اما همان نقش کوتاه سکویی شد برای اینکه پس از کودتای سال ۱۳۳۲ و تغییر شرایط کشور، ساموئل خاچیکیان ملک‌مطیعی را برای یکی از مشهورترین آثارش یعنی «چهارراه حوادث» انتخاب کند. حالا دیگر همه ایران او را می‌شناختند و برای دیدن فیلم‌هایش جلوی سینما صف می‌کشیدند. سال‌های دهه ۳۰ که گذشت، جوان‌های دیگری وارد سینما شدند و ملک‌مطیعی کم‌کم از نقش اول فاصله گرفت. اما همچنان عنصر مهمی در فروش فیلم بود. بعدها او شد سردم‌دار کلاه مخملی‌ها در فیلم‌های ایرانی موسوم به فیلم‌فارسی. انقلاب او را خانه‌نشین کرد. اما همچنان نامش و آثارش در ذهن همه ایرانی‌ها ماندگار است.

چهارراه حوادث

ناصرملک مطیعی در دوران جوانی در فیلم «چهاراه حوادث» بازی کرد.

ساموئل خاچیکیان با روایت یک داستان متفاوت پلیسی معمایی و انتخاب ناصرملک‌مطیعی به عنوان جوان اول فیلم، اثری ماندگار را خلق کرد. ملک مطیعی در فیلم «چهارراه حوادث» شخصیت فرید را برعهده داشت. یک کاراکتر ضدقهرمان که در مسیر داستان از خلافکاری و نقشه‌کشیدن برای دزدی، با عشق یک دختر به زندگی عادی بازمی‌گردد. در دهه ۳۰ ملک مطیعی پا به سینما گذاشت و تا پایان این دهه، پیشتاز بازی در نقش جوان اول‌های فیلم‌های فارسی بود. نقش او در «چهارراه حوادث» از برترین این تجربه‌ها محسوب می‌شد و ملک‌مطیعی را به اوج محبوبیت رساند.

 قیصر

ناصر ملک مطیعی در فیلم «قیصر» نقش ماندگار «داش فرمون» و بازی کرد.

با ورود چهره‌هایی مانند فردین و بهروز وثوقی به سینمای ایران از دهه ۴۰، کم‌کم ملک‌مطیعی از نقش‌های جوان اول فاصله گرفت و در قالب نقش‌های کلاه مخملی فرو رفت. «قیصر» شروع‌کننده موج نو در سینمای ایران بود و معیارهای فیلمسازی را تا حد زیادی تغییر داد. حضور کوتاه ملک‌مطیعی در این فیلم در نقش داداش فرمان، شمایل متفاوتی از او را به نمایش گذاشت که تا سال‌ها بعد همه او را با همان بیان و لحن و فیزیک می‌شناختند.

طوقی

نخستین همکاری ناصر ملک مطیعی با علی حاتمی در فیلم «طوقی» رقم خورد.

یک سال پس از «قیصر» علی حاتمی تصمیم گرفت با همان زوج وثوقی و ملک‌مطیعی فیلمی بسازد که حالا این دو چهره در مقابل هم قرار بگیرند. نقش دایی را به ملک‌مطیعی داد. مرد لوتی مسلکی که خواهرزاده‌اش را برای آوردن نامزد خود به شهرستان می‌فرستد، اما خواهرزاده به او خیانت می‌کند و نامزد او را عقد می‌کند. ملک‌مطیعی در این فیلم هم نسبت به بهروز وثوقی نقش کوتاه‌تری داشت و مکمل محسوب می‌شد. اما چون مخاطب عام آن تیپ کلاه مخملی او را پسندیده بود، اقبال به این فیلم زیاد بود.

سه قاپ

«سه قاپ» یکی از فیلم‌های متفاوت کارنامه ناصر ملک مطیعی است.

ناصر ملک‌مطیعی در سه دهه بازیگری در سینمای پیش از انقلاب، دو جایزه از جشنواره فیلم سپاس تهران دریافت کرد که دومین آن برای بازی در فیلم «سه قاپ» بود. این فیلم هم داستانی مشابه «چهارراه حوادث» داشت. یک ضدقهرمان قمارباز عیاش که در مسیری قرار می‌گیرد و تبدیل به یک آدم ازخودگذشته می‌شود. ملک‌مطیعی در این فیلم شخصیت برزو را برعهده داشت، ضدقهرمانی که به قهرمان تبدیل می‌شد و در آخر فیلم با کشته شدن او به پایان می‌رسید. «سه قاپ» اولین فیلم بلند سینمایی ذکریا هاشمی در مقام کارگردان بود و با وجود داستان و ساختارش که شبیه فیلم‌فارسی‌ها بود، مورد توجه منتقدان و مخاطبان عام قرار گرفت.

نقره داغ

یکی از همکاری‌های ناصر ملک مطیعی با ایرج قادری در فیلم «نقره داغ» رقم خورد.

سال ۱۳۵۰ یکی از پرکارترین سال‌های کاری ناصر ملک‌مطیعی بود. او در این سال ۱۰ فیلم بازی کرد که جز «باباشمل» در بیشتر آنها در شمایل یک مرد لوتی مسلک و براساس همان تعریف کلاه مخملی در سینمای ایران حضور داشت. اما «نقره داغ» که جزو همکاری‌های مشترک ملک‌مطیعی و ایرج قادری بود، اوج لوتی‌گری یک شخصیت را با بازی ملک‌مطیعی به نمایش می‌گذاشت. کاراکتری به نام طاهر که به دلیل علاقه به یک دختر پای همه اتفاقات و مخالفت‌ها می‌ایستاد و در آخر هم همه بدخواهان را از میدان به در می‌کرد.

پهلوان مفرد

ناصر ملک مطیعی در نمایی از فیلم «پهلوان مفرد»

بسیاری از منقدان بر این باورند که امان منطقی اگر کمی پا را از چارچوب‌های فیلم‌فارسی بیرون‌تر می‌گذاشت، فیلم «پهلوان مفرد» می‌توانست روایت جذاب‌تری داشته باشد. اما این اتفاق نیافتاد و فیلم تبدیل به یک اثر شعارزده شد. با این حال ملک‌مطیعی که در این فیلم نقش یک مرشد و پهلوان مشهور شهر را برعهده داشت، توانست به درستی این شخصیت را به نمایش بگذارد. پهلوانی که برای در سختی نیفتادن یک زن حاضر می‌شود او را به صورت سوری عقد کند و حالا زیر فشار افراد محل است.

صلات ظهر

ناصر ملک مطیعی در «صلات ظهر» جلوی دوربین سعید مطلبی رفت.

سعید مطلبی از نویسندگان مشهور سینمای قبل از انقلاب است. اما او در دهه ۵۰، به عنوان کارگردان ۱۰ فیلم را هم جلوی دوربین برد. یکی از آثار مشهور او «صلات ظهر» است. فیلمی که براساس معیارهای همیشگی آثار او داستانی از هتک حرمت یک دختر و برگردن گرفتن این ننگ توسط یک لوتی روایت می‌کند. آن لوتی با مرام هم کسی نیست جز ناصر ملک‌مطیعی در نقش کاکا مصطفی. ملک‌مطیعی از اواسط دهه ۵۰ دیگر درکنار نقش‌های لوتی‌مسلک، به وادی شخصیت‌های میان‌سال و حتی سن بالا هم وارد شده بود و بیشتر نقش پدر، مرشد، بزرگ محل و… را برعهده می‌گرفت که نقش کاکا مصطفی هم از همین دست است.