چرا برخی از حیوانات «چشم سوم» دارند؟

فرادید: باغ وحش چستر به تازگی از ورود چند تواتارا (گروهی از خزندگان و یکی از بزرگترین شگفتی‌های طبیعت که از حدود ۲۰۰ میلیون سال، پیش از وجود دایناسورها روی این سیاره می‌زیستند) که دارای سه چشم هستند خبر داد.

باور کردن این خبر سخت است. در این مطلب، شما را با چشم سوم که یکی از اندام‌های حسی برخی جانواران از جمله مارمولک‌هاست، آشنا می‌کنیم.

چرا برخی از حیوانات چشم سوم دارند؟ 

در طبیعت، حیواناتی هستند که می‌توانید آن‌ها را با دو چشم توصیف کنید، اما در کتاب‌های درسی زیست‌شناسی، نویسندگان به چشم هم سوم اشاره می‌کنند. این اندام حساس به نور در بسیاری از حیوانات از جمله بسیاری از مارمولک‌ها و همچنین برخی قورباغه‌ها و ماهی‌ها یافت می‌شود.

چشم سوم از نظر داشتن قرنیه، عدسی و شبکیه شبیه چشم واقعی است، اما مانند چشم واقعی توان دیدن ندارد. دلیلش اینست که شبکیه آن، نمونه‌ای ساده‌شده از چیزی است که در یک چشم واقعی پیدا می‌کنید، بنابراین تصور می‌شود چشم سوم فقط می‌تواند تغییرات نور را تشخیص دهد. هنوز چیزهای زیادی در مورد عملکرد چشم سوم هست که ما نمی‌دانیم، البته اگر عملکردی داشته باشد.

برخی میگویند چشم سوم می‌تواند راهی برای هدایت این حیوانات با استفاده از خورشید باشد، در حالی که برخی دیگر میگویند می‌تواند ریتم شبانه‌روزی را تنظیم کند.

تواتارا (Sphenodon punctatus) یکی از قدیمی‌ترین گونه‌های بازمانده جهان است که پیش از دایناسورها روی زمین زیسته و تا دوران مدرن دوام آورده است. امروزه، خانه مادری آن‌ها نیوزلند است، اما باغ‌وحش چستر در بریتانیا نخستین بار است که این خزندگان را با موفقیت در یک سرزمین خارجی پرورش داده است. 

کارن لَمبِرت، سرپرست بخش خونسردان باغ وحش، در بیانیه‌ای گفته: «تواتاراها یکی از بزرگترین شگفتی‌های طبیعت و دریچه‌ای باورنکردنی به گذشته ماقبل تاریخ سیاره ما هستند. این جانوران منحصربه‌فرد که حدود ۲۰۰ میلیون سال زنده مانده‌اند، برای درک ما از تکامل خزندگان بسیار مهم هستند.» 

«مراقبت از آن‌ها بسیار دشوار است، اما، پس از نزدیک به چهار دهه، تلاش‌های ما بالاخره به ثمر نشسته است و در سال‌های ۲۰۱۷ و ۲۰۲۰ تعدادی از جوجه‌های این خزنده با موفقیت سر از تخم درآوردند.» 

شاید بپرسید چرا گونه‌ای که پیش از دایناسورها زنده مانده به کمک ما نیاز دارد؟ متأسفانه تواتاراها در طبیعت به دلیل ورود گونه‌های مهاجم به جزایر کوچکی که زیستگاه آن‌هاست و تغییرات محیطی ناشی از تغییرات آب و هوایی در معرض خطر هستند. امیدواریم تواتاراهای ساکن باغ وحش چستر بتوانند آگاهی ما را در مورد چالش‌هایشان در طبیعت افزایش دهند و این آگاهی به تضمین آینده این گونه شگفت‌انگیز سه چشم کمک کند.