چه زمانی باید روغن دیفرانسیل ماشین را عوض کنیم؟

دیفرانسیل یک خودرو در حقیقت مجموعه‌ای از چرخ دنده‌هایی هستند که به چرخ‌های داخلی و خارجی پیشرانه (drivetrain) اجازه می‌دهند که با سرعت‌های مختلفی بچرخند. در صورتی که این چرخ‌ها با سرعت یکسان بچرخند، باعث درگیر نشدن صحیح، لیز خوردن چرخ‌ها و در نتیجه عدم کنترل سر پیچ‌ها یا در هنگام دور زدن می‌شوند. همان‌طور که از نام خودروهای دیفرانسیل جلو (FWD) و دیفرانسیل عقب (RWD) پیداست، دیفرانسیل این خودروها به‌ترتیب در جلو و عقب خودرو قرار دارد. علاوه بر این، در خودروهای دو دیفرانسیل و چهار چرخ متحرک هم شاهد حضور بیش از یک دیفرانسیل هستیم. چرخ دنده‌های به کار رفته در این دیفرانسیل‌ها نیازمند روغنکاری هستند. در غیر این صورت احتمال آسیب دیدن آن‌ها و ضعیف شدن فرمان‌پذیری خودرو افزایش می‌یابد.

تعویض روغن دیفرانسیل در خودروهای شاسی بلند یا وانت‌ها به دلیل قرار گرفتن دیفرانسیل در معرض گرد و خاک و رطوبت ضرورت بیشتری پیدا می‌کند. از سوی دیگر، خودروهایی مانند یدک‌کش‌ها نیز به دلیل فشار مضاعفی که روی دیفرانسیل وارد می‌کنند نیازمند توجه ویژه به دیفرانسیل‌ها هستند. به این وجود رانندگان خودروهای سواری یا سایر کلا‌س‌های عملکردی نگرانی چندانی از بابت عوض کردن روغن دیفرانسیل ماشین خود نداشته و می‌توانند مدت زیادی را بدون تعویض آن سر کنند.

البته بی‌توجهی کردن به تعویض روغن دیفرانسیل و نشانه‌های از بین رفتن این روغن نیز می‌تواند عواقبی برای راننده در پی داشته باشد و هزینه‌های سنگینی به او تحمیل کند. بنابراین در ادامه این متن سعی داریم نگاهی داشته باشیم به نکاتی در خصوص روغن دیفرانسیل در خودرو و زمان و چگونگی تعویض آن.

چه زمانی باید روغن دیفرانسیل خودروهای دیفرانسیل عقب یا دیفرانسیل جلو را تعویض کرد؟

در خودروهای دیفرانسیل جلو معمولا دیفرانسیل و سیستم انتقال قدرت در یک بخش واحد قرار گرفته که به آن سیستم گیربکس دیفرانسیل سرخود (transaxle) گفته می‌شود. به همین جهت روغن گیربکس به‌طور همزمان چرخ دنده‌های گیربکس و دیفرانسیل را روغنکاری می‌کند. بنابراین نیازی به روغنکاری مجدد گیربکس در این خودروها وجود ندارد و تنها باید روغن گیربکس را در فواصل زمانی مشخص عوض کرد.

هریک از خودروسازان دنیا پروتکل‌های خاص خود را برای تعویض روغن گیربکس دارند. به‌عنوان مثال، هوندا مدعی شده که برای ارائه بهترین عملکرد فنی، راننده باید حدودا هر ۸۰ هزار کیلومتر یک بار روغن دیفرانسیل را تعویض کند. این عدد البته بسته به مدل خودرو و دستی یا اتوماتیک بودن گیربکس متغیر خواهد بود. این مساله در خصوص تمامی خودروهای دیفرانسیل جلو دیگر بازار هم صادق است. بنابراین برای آگاهی از زمان تعویض روغن گیربکس در هر خودرو به اطلاعات فراهم شده توسط تولیدکننده آن مراجعه کنید.

از سوی دیگر برای خودروهای دیفرانسیل عقب که موتورشان در قسمت جلو واقع شده، معمولا نیازی به تعویض روغن دیفرانسیل نیست. در این زمینه دفترچه‌های راهنمای خودروسازان مختلف نظیر فورد موستانگ یا بی ام و i7 هیچ اشاره‌ای به روغن دیفرانسیل نکرده‌اند. به این ترتیب روغن دیفرانسیل در این خودروها عمری بوده و در کل طول زمان فعالیت خودرو نیازی به تعویض آن نیست. البته اگر از خودروی دیفرانسیل عقب خود برای یدک کشی، حمل بار، رانندگی آفرود یا موارد این‌چنینی استفاده می‌کنید باید در خصوص تعویض روغن با یک مکانیک مشورت کنید؛ چرا که در این استفاده‌ها فشار بسیار زیادی به سیستم گیربکس وارد می‌شود.

عوض کردن روغن خودروهای دو دیفرانسیل، چهار چرخ متحرک، وانت‌ها و شاسی بلندها چگونه است؟

اساسا روغن دیفرانسیل حتی در خودروهایی که فشار زیادی به سیستم اتتقال قدرت وارد می‌کنند در مقایسه با روغن موتور یا روغن ترمز دوام بیشتری داشته و نیازی به تعویض دائمی آن نیست. بر اساس میزان پیمایش یک خودرو، روغن موتور در یک اتومبیل باید هر ۱۰ هزار تا ۱۵ هزار کیلومتر یک بار مطابق دستورالعمل‌های خودروساز چک شود. با این وجود عوض کردن روغن دیفرانسیل خودرو‌های مختلف بسته به برند خودرو و پیشرانه آن متفاوت خواهد بود. به‌عنوان مثال، دستورالعمل ارائه شده توسط فورد در سال ۲۰۰۹ به رانندگان خودروهای ۴×۴ توصیه می‌کند که هر ۲۵۰ هزار کیلومتر یک بار روغن دیفرانسیل را عوض کنند.

البته میزان مسافتی که پس از آن باید روغن دیفرانسیل ماشین خود را عوض کنید ارتباط زیادی با میزان فشاری که به خودرو وارد می‌کنید هم خواهد داشت. تویوتا به دارندگان خودروهای برند خود توصیه می‌کند که پس از گذشت نزدیک به ۵۰ هزار کیلومتر، روغن دیفرانسیل اتومبیل خود را چک کنند. ۵۰ هزار کیلومتر نخست البته اهمیت فراوانی در عملکرد آینده چرخ دنده‌ها خواهد داشت؛ چرا که شکل‌گیری دائمی دندانه‌های چرخدنده‌ها پیش از پیمایش این میزان شکل خواهد گرفت. در همین خصوص، شاسی بلندها و وانت‌ها فشار بسیار بیشتری به دیفرانسیل‌ها وارد می‌کنند و به همین جهت مسافت پیمایش آن‌ها قبل از تعویض روغن دیفرانسیل کوتاه‌تر خواهد بود.

تویوتا همچنین به دارندگان خودروهای چهار چرخ متحرک خود هم پیشنهاد می‌کند که روغن دیفرانسیل و سایر مایعات خودروی خود را پس از رانندگی در یک جاده آب‌گرفته تعویض کنند! بر این اساس می‌توان نتیجه گرفت که قرار دادن خودروی خود در معرض رطوبت و گل و لای می‌تواند باعث تحلیل رفتن روغن دیفرانسیل شود. بنابراین در صورت امکان پس از روزهایی که شاهد بارش شدید هستیم، لازم است روغن دیفرانسیل را چک کنید.

چگونه روغن دیفرانسیل خودروهای خود را تعویض کنیم؟

بهترین اقدامی که می‌توانید برای عوض کردن روغن دیفرانسیل ماشین خود انجام دهید سپردن آن به یک مکانیک کاربلد است؛ چرا که در صورتی که مهارت مکانیکی چندان زیادی نداشته باشید، انجام این کار برایتان سخت و دشوار خواهد شد. در این مسیر شما می‌توانید با مطالعه دقیق دفترچه راهنمای خودروی خود تمامی موارد مورد نیاز برای تعویض روغن را خریداری کرده و به یک تعمیرکار بسپارید.

البته عوض کردن روغن دیفرانسیل به‌طور کلی پروسه چندان دشواری نیست. اکثر خودروهای بازار از درپوش‌های مخصوص تخلیه و شارژ روغن بهره می‌برند که عموما روی قاب دیفرانسیل قرار گرفته‌اند. برای دسترسی به این درپوش‌ها لازم است که ابتدا خودرو را با یک جک از زمین بلند کنید و سپس تمام روغن درون محفظه را خالی کرده و روغن جدید در آن بریزید. در این مرحله دقت کنید که سوراخ دقیقی که پیچ را از آن خارج کرده‌اید را به خاطر بسپارید. در گام بعدی نوبت به تمیز کردن محفظه دیفرانسیل می‌رسد. معمولا می‌توان در محفظه نگهداری دیفرانسیل مقادیر زیادی براده‌های آهن و سایر آیتم‌های زاید را مشاهده کرد. بنابراین در گام نخست این براده‌ها را از محفظه جدا کرده و سپس با استفاده از اسپری پاک‌کننده اقدام به تمیز کردن محفظه دیفرانسیل کنید. در پایان، پیچ‌ها را مجددا سر جای خود قرار داده و سفت کنید.

البته آن‌چه در اینجا گفته شده روشی کاملا عمومی برای تعویض روغن دیفرانسیل ماشین است و روش دقیق انجام این کار بر اساس مدل و سن خودرو ممکن است کمی متفاوت باشد. بنابراین توصیه می‌کنیم حتما پیش از تعویض روغن با یک مکانیک مشورت کنید.