قهرمانان الهام‌بخش ۲۰۲۳ از نگاه گزارشگران بین‌المللی گاردین -۱
ساز و دهل پدر برای نجات دختر از چنگ شوهر بدرفتار
اگر همۀ پدران هندی مانند پرم گوپتا باشند، هند جای بهتری برای زنان جوان خواهد شد. وقتی شنید دختر تازه ازدواج کرده مورد بدرفتاری همسرش قرار گرفته، راهی متفاوت از میلیون‌ها هندی در پیش گرفت. نوازندگان طبل و ترومپت را گرد آورد و دخترش را با همان غرور و هلهلۀ روز عروسی به خانه برگرداند.
عصر ایران: شماری از گزارشگران بین المللی گاردین در پایان سال ۲۰۲۳ کسانی را که قهرمانان الهام‌بخش جهان در این سال دانسته یا شناخته‌اند معرفی کرده اند.
از امدادگر بنگلادشی با نوای کارائوکه (فضایی موسیقایی برای دابسمش) در قایقش تا مبارزی سرافراز در موزۀ نامیبیا، در این گزارش با چهره‌هایی آَشنا می‌شویم که امید را در جان و روح بشریت دمیده‌اند.
۱- راکل فورتون، پزشک قانونی که به قربانیانِ کارزار دولتیِ "جنگ با مواد مخدر" کمک می‌کند
گزارشگر: ربکا رتکلیف (خبرنگار آسیای جنوب شرقی)
راکل فورتون یکی از دو آسیب‌شناسِ پزشکی قانونیِ فیلیپین است. اوایل سال جاری، با او در مورد مأموریتش برای کشف حقیقت در باب مرگ‌های خشونت‌بار و عدالت برای خانواده‌های قربانیان مصاحبه کردم. امیدوارم عدالت برای قربانیانِ کارزار "جنگ با مواد مخدر" اجرا شود. این قتل‌های تکان‌دهنده به دستور رئیس‌جمهور پیشینِ فیلیپین، رودریگو دوترته صورت گرفته‌اند.
اقدام فورتون در شرایطی دشوار و نامحتمل به وقوع پیوست. قربانیانِ سرکوب‌های دوترته عمدتاً از فقیرترین و بی‌پناه‌ترین اقشار بودند و بسیاری از خانواده‌ها حتی نمی‌توانستند اجارۀ موقت قبور خود را تمدید کنند. پنج سال پس از این قتل‌ها، خانواده‌ها را از گورستان‌ها بیرون راندند. در این شرایط فورتون پیشنهاد کرد تحقیقاتی برای جمع‌آوریِ شواهد در مورد این مرگ‌ها انجام دهد.
فورتون که بسیاری او را با عنوان داک می‌شناسند، این کار را به صورت رایگان و با بودجۀ بسیار اندک انجام داد. او اولین آزمایش‌ها را در انبار قدیمیِ دانشگاه خود با استفاده از میزهای چوبیِ انبار زباله آغاز کرد. فورتون رفتاری صریح و بی‌پروا دارد و مهمل نمی‌گوید. او به صراحت دربارۀ مخاطرات سیاسی کار صحبت کرد.
فورتون در گزارش‌های مربوط به مرگ این افراد، مغایرت‌هایی جدی یافت؛ ازجمله دست‌کم دوازده گواهی فوت که به اشتباه، دلایلی طبیعی مانند ذات‌الریه یا سپسیس (نوعی التهاب عفونی) را ذکر کرده‌اند.
شمار قربانیان بین 12 تا 30 هزار نفر تخمین زده شده و موضوع تحقیقاتِ دادگاه کیفری بین‌المللی است؛ با این حال، بازرسان بین‌المللی از ورود به کشور منع شده‌اند و این ممانعت، عملکرد دلاورانۀ فورتون را درخشان‌تر جلوه می‌دهد.
۲- پرم گوپتا، پدر هندی که دخترش را با شادی و هلهله از چنگال سنتِ زن‌ستیز نجات داد
گزارشگر: امریت دیلون (خبرنگار دهلی نو)
اگر همۀ پدران هندی مانند پرم گوپتا باشند، هند جای بهتری برای زنان جوان خواهد شد. گوپتا وقتی شنید دختر تازه ازدواج کرده‌اش، ساکشی، مورد بدرفتاری همسرش قرار گرفته، راهی متفاوت از راهِ میلیون‌ها والد هندی در پیش گرفت.
معمولاً نظر والدین این است که دخترشان برای نجات خانواده از انگ طلاق، آزار را تحمل کنند و دم برنیاورند. آن‌ها زنان را را ترغیب می‌کنند که رفتارشان را با شرایطِ پیش‌رو تنظیم کنند و با شرایط کنار بیایند. زنان متأهلی که شوهرانشان آن‌ها را آزار و اذیت یا ضرب و شتم می‌کنند، مدام این نصیحت را از والدین‌شان می‌شنوند و راه گریزی ندارند. درِ خانۀ دوران کودکی به روی زنانِ هندی بسته است.
اما گوپتا قرار نبود به خانۀ ساکشی در رانچی در ایالت بیهار برود تا به دخترش بگوید، بساز و بمان. او اقوامش را جمع کرد. گروهی از نوازندگان طبل و ترومپت را نیز گرد آورد تا به اتفاقِ گروهی پرهیاهو، شادمان و خندان به سمت خانۀ ساکشی برود. گوپتا می‌خواست دخترش را با همان غرور و هلهلۀ روز عروسی به خانه بیاورد. برایش مهم نبود جامعه چه خواهد گفت. اجازه داد قلبش تصمیم بگیرد.
گوپتا پول عروسی را از کار در کورۀ آجرپزی به دست آورده بود و با سرطانِ زبان دست و پنجه نرم می‌کرد؛ اما اجازه نداد این مشکلات، مانعی برای ایستادن کنار دخترش و بازگشتِ عزت‌مندانۀ او به خانۀ پدری باشد.
۳- جان چیتی، خوانندۀ زامبیاییِ مبتلا به آلبینیسم
گزارشگر: سارا جانسون
اوایل سال جاری، درامی از نتفلیکس بر اساس زندگیِ جان چیتی، خواننده زامبیاییِ مبتلا به آلبینیسم منتشر شد. "می‌توانی ما را ببینی؟"، داستان پسری مبتلا به آلبینیسم را روایت می‌کند که در بدو تولد از جانب پدرش طرد می‌شود، مورد آزار و اذیت قرار می‌گیرد، مادرش می‌میرد و زندگی‌اش با رنج و خشونت عجین می‌شود. بیشتر فیلم را اشک ریختم و چند روز بعد از طریق چت تصویری با چیتی دربارۀ فیلم و زندگی‌اش صحبت کردم. یک ساعتی گپ زدیم و درنهایت گفتگو را با چیزهایی تمام کردم که می خواستم از او بپرسم. او بر صدمات متعدد، طردشدگی، خشونت و تبعیض غلبه کرد تا در زامبیا به نامی آشنا تبدیل شود و سازمانی برپا کند که برای حقوقِ افراد مبتلا به آلبینیسم مبارزه می‌کند.
جان چیتی، متأهل و دارای دو فرزند است. او با وجود دستاوردهای فراوان، بسیار ملایم، بانزاکت و فروتن است. از این حرف زد که چگونه پدرش را پس از گذراندن آن‌همه رنج و سختی، بخشوده است. بسیار شادمان و خرسند به نظر می‌رسید. من گزارشگر توسعۀ جهانی هستم و گفت‌و‌گو با افراد الهام‌بخش برایم ارزش‌مند است. از گپ‌و‌گفت با چیتی بسیار آموختم و لذت بردم.
۴- افرم آباتون، پرستاری مهربان که درد اتیوپیایی‌ها کاهش می‌دهد
گزارشگر: فرد هارتر (خبرنگار اتیوپی)
افرم آباتون، آسایشگاه اتیوپی را اداره می‌کند. این آسایشگاه، تنها سازمانی است که برای کمک به بیماران مزمن و لاعلاج در دومین کشور بزرگ آفریقا برپا شده است. بیشتر بیماران، مبتلا به اچ‌آی‌وی، ایدز و سرطان هستند و از جانب خدمات بهداشت ملی نادیده گرفته شده‌اند.
گاهی، ادامۀ کار ناممکن به نظر می‌رسد. بودجۀ محدود، تشریفات اداری و فقدان آموزش در میان متخصصان پزشکی موج می‌زند. افرم و پرستارانش به تنها دارویی که برای تسکینِ دردِ وصف‌ناپذیر بیماران لازم است یعنی مورفین خوراکی دسترسی ندارند و به مسکن‌های اولیه بسنده می‌کنند تا بیماران را از درد و رنج برهانند. عزمِ افرم بی‌نظیر است. سازمان او با بودجۀ اندک، هر سال به صدها نفر کمک می‌کند. او به دنبال بودجه‌ای است برای راه‌اندازی کارخانۀ تولید مورفین با همکاری وزارت بهداشت اتیوپی. این کار رنج بیهودۀ صدها هزار اتیوپیایی را کاهش خواهد داد.
۵- زوجی که بی‌سروصدا صحنۀ ادبی زیمبابوه را متحول کردند
گزارشگر: سعید کمالی دهقان
در ماه نوامبر، از یکی از پژوهش‌گران متخصص در سیاست آفریقا خبری مستند دریافت کردم که ارزش بیانکردن دارد: زن و شوهری در اواسط دهۀ ۷۰ زندگی خود در زیمبابوه قصد داشتند بیست و پنجمین سالگرد انتشارات کوچکی را که راه‌اندازی کرده بودند، جشن بگیرند. کارشان ابتدا چشم‌گیر نبود. آن‌ها در باغ پشتیِ منزل‌شان مغازه را راه انداخته بودند و در طی ۲۵ سال، کسب و کارشان به مکان بزرگ‌تری منتقل نشده بود. کارکنان‌شان نیز به یکی دو نفر محدود می‌شد.
با کاوش بسیار دریافتم آن‌ها، ایرنه استونتون، سردبیر زیمبابوه‌ای و همسرش موری مک‌کارتنی، زوج گردانندۀ انتشارات ویور پرس، داستانی الهام‌بخش دارند. خیلی زود متوجه شدم ایرن به آرامی ادبیات زیمبابوۀ پس از استقلال را در همان مکان کوچک و خودمانی پیش برده و متحول کرده است. بیشتر کتاب های ویور، متون مدرسه‌ایِ رایجی بودند که خوانده بودم.
هر دو بسیار محتاط و محافظه‌کار بودند و تمایلی به صحبت در مورد تأثیر کار انتشارات‌شان نداشتند؛ اما دست‌کم دوازده نویسندۀ مطرح در سایۀ تلاش‌شان بالیده و شکوفا شده بودند. آن‌ها به کمک هم اثری بی‌همتا در عرصۀ ادبی زیمبابوه بر جا گذاشتند. / ادامه دارد
ارسال نظر