جزئیاتی از یک حمله پهپادی پیچیده به بندر ایلات اسرائیل

عصر ایران: نشریه "آسیا تایمز" با انتشار مقاله ای از احتمال گشوده شدن جبهه جدید حملات پهپادی علیه اسراییل در صورت ادامه جنگ غزه خبر داده و حمله موفق ۳هفته پیش پهپادی به بندر ایلات اسراییل از مکانی نامعلوم را یکی از نشانه های آن دانسته است.

در این مقاله که به قلم " حید حید" ستون نویس سوری و یکی از همکاران مشاور برنامه خاورمیانه و شمال آفریقا مرکز "چتم هاوس" لندن است، آمده است:

"از زمان حمله حماس به اسرائیل و حمله نظامی متعاقب آن از سوی اسرائیل به نوار غزه، اسرائیل خود را هدف موشک ها و پهپادهای گروه های مختلف محور موسوم به "مقاومت" در سرتاسر نقاط خاورمیانه قرار داده است.

در حالی که تاکنون تشدید گسترده ای از سوی گروه هایی مانند حزب الله لبنان علیه اسراییل صورت نگرفته است؛ اما حملاتی که بسیاری از آنها رهگیری شده اند، هشداری نسبت به آنچه که دشمنان اسرائیل در منطقه در اختیار دارند، بوده است.

یک حمله پهپادی خاص اما نشان دهنده انحراف قابل توجه از حملات قبلی به اسرائیل بود و باعث افزایش نگرانی مقامات امنیتی این کشور خواهد شد.

در ۹ نوامبر، یک پهپاد پرتاب شده از سوریه به مدرسه ای در شهر ایلات در جنوب اسرائیل برخورد کرد. این پهپاد موفق شد هدفی را در فاصله بیش از ۴۰۰ کیلومتری از نزدیکترین نقطه خاک سوریه مورد اصابت قرار دهد. حملات قبلی از سوریه به اسرائیل معمولا شامل شلیک خمپاره در سراسر مرز محدود به مناطق خالی از سکنه بوده است.

فراتر از بُرد قابل توجه آن در مسافت های طولانی، ظرفیت این حمله پهپادی برای پرواز بدون اینکه ردیابی شود و اجرای یک ضربه دقیق نشان دهنده دخالت یک اپراتور آموزش دیده است. پیامی که توسط این حمله منتقل می شود به همان اندازه قابل توجه است - این پیام توانایی هدف قرار دادن هر مکانی در اسرائیل را از سوریه نشان می دهد.

شهر بندری ایلات، جنوبی ترین شهر اسرائیل و تنها بندر آن در نوار ساحلی اسرائیل در دریای سرخ است. سوالاتی که پس از این حمله پهپادی به نظر می رسند عبارتند از: چه کسی مسئول این حمله بود؟ و چگونه توانستند بدون ایجاد زنگ خطر از سوی سیستم های دفاعی پیشرفته اسرائیل به هدف برسند؟

ارتش اسرائیل اعلام کرد که هواپیمای بدون سرنشین در حالی که حدود ۴۰ دانش آموز در زیرزمین بودند به مدرسه سقوط کرده و به همین خاطر هیچ تلفاتی از این حمله گزارش نشده است. 

روز بعد، ارتش اسرائیل اعلام کرد که با هدف قرار دادن سازمانی در سوریه که مسئول پرتاب این پهپاد است، پاسخ داده است. با این حال، این بیانیه هویت این گروه را مشخص نکرده و جزئیاتی در مورد هدف ارایه نکرده است.

در ابتدا، پس از چندین حمله اخیر به اسرائیل که توسط حوثی‌های یمن (انصارالله) انجام شد، گمان‌هایی مبنی بر اینکه این حمله از یمن انجام شد، وجود داشت. بررسی قطعات پهپاد نشان داد که به احتمال زیاد این پهپاد از نوع شاهد-۱۰۱ ساخت ایران یا نمونه مشابه آن بوده است.

تصویری از پهپاد شاهد-۱۰۱

شاهد-101 بُردی تا 700 کیلومتر دارد. با توجه به اینکه فاصله مرز یمن تا ایلات نزدیک به 2000 کیلومتر است، مشخص است که این پهپاد باید از مکانی نزدیکتر به اسرائیل پرتاب شده باشد.

دو نظریه اولیه در مورد مکان پرتاب و اینکه چه کسی پهپاد را اداره می کرد، همچنان در جریان است. فرض غالب این است که این پهپاد از جنوب سوریه توسط حزب الله یا گروهی مرتبط با آن پرتاب شده است.

حزب الله در همان روز حمله اسرائیل به سوریه به تلافی حمله پهپادی به ایلات، بدون اعلام محل مشخص، از کشته شدن  7 تن از جنگجویان خود خبر داده است. گزارش‌هایی که از جمله به نقل از یکی از مقامات حزب‌الله، تایید می‌کند که آنها در سوریه کشته شده‌اند، بر ظن کشته شدن 7 نفر در حمله هوایی تلافی جویانه اسرائیل افزوده است.

اگر این گزارش ها صحت داشته باشند، با نگرانی های اسرائیل در مورد ظرفیت پهپادها و نفوذ قابل توجه حزب الله در جنوب سوریه مرتبط است. عدم تایید  رسمی از سوی هر یک از طرفین ممکن است ناشی از منافع مشترک در جلوگیری از تشدید بیشتر تنش نظامی باشد.

با این حال، یک نظریه دوم هم در مورد اینکه چه کسی مسئول این حمله بوده وجود دارد. وب‌سایت خبری اسرائیلی "والا"، لشکر امام حسین (ع) تحت حمایت ایران را مسئول این حمله معرفی کرده است. 

این گروه که با نام گردان های امام حسین (ع) نیز شناخته می شود، در سال 2016 توسط سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در سوریه تاسیس شد و به پهپادهای ساخت ایران و موشک های زمین به زمین و زمین به هوا مجهز است.

این رسانه اسرائیلی اما مشخص نکرد که این حمله از کجا انجام شده است. کارشناسان نظامی معتقدند در حالی که جنوب سوریه یک مکان بالقوه برای حمله پهپادی به ایلات است؛ اما همزمان شمال شرق سوریه – محل استقرار گردان های امام حسین – نیز به عنوان نقطه پرتاب محتمل تری در نظر گرفته می شود.

فاصله قابل توجه شمال شرق سوریه از مرز با اسرائیل، آن را به نقطه راهبردی تری برای پرتاب پهپاد در مقایسه با بخش جنوبی سوریه تبدیل می کند که تحت نظارت دقیق اسرائیل قرار دارد.

صرف نظر از اینکه کدام گزارش از حمله 9 نوامبر دقیق تر است، هر دو فرضیه احتمال حملات پهپادی از مناطق مختلف سوریه را نشان می دهد. مسیر حرکت پهپاد نیز عاملی بسیار مهم است. همه گزارش‌ها حاکی از آن است که این پهپاد از سمت اردن به ایلات نزدیک شد و صدها کیلومتر از حریم هوایی اردن را طی کرده است.

محل برخورد پهپاد به مدرسه ای در ایلات اسرائیل

همین کارشناسان نظامی گفتند که انتخاب حریم هوایی اردن برای مسیر این پهپاد به این دلیل است که اسرائیل مرز خود با اردن را نسبتا کم خطر می بیند. در نتیجه حسگرها، رادارها و هواپیماهای گشت زنی خود را به مناطقی که خطر حملات در آنها بیشتر تلقی می شود، مانند جنوب سوریه هدایت می کند.

زمین ناهموار در امتداد مرز اردن-اسرائیل در نزدیکی ایلات به شناسایی پهپادها پیچیدگی می بخشد و برای پهپادهایی که از فاصله دور در ارتفاعات پایین نزدیک می شوند، یک پوشش طبیعی می دهد.

علاوه بر این، ویژگی‌های متمایز این پهپاد، پرواز محتاطانه آن را به سمت هدف بدون ایجاد زنگ خطر در اسرائیل تسهیل کرد. این پهپاد ایرانی با سرعت کم و در ارتفاع پایین پرواز می کند و می تواند برای انحراف از مسیر مستقیم برنامه ریزی شود و اندازه جمع و جوری هم دارد.

در بحبوحه درگیری در غزه، بعید است که حمله پهپادی از سوریه آخرین مورد باشد. انتظار می رود ارتش اسرائیل تدابیر امنیتی در امتداد مرز اردن را نیز تقویت کند.

با این حال، چالش‌های فنی، درگیری اسرائیل در جبهه‌های مختلف، و توانایی گروه‌های تحت حمایت ایران برای استقرار پهپادهای متعدد و پیشرفته‌تر، احتمال خنثی‌سازی کامل این تهدید را از سوی اسرائیل کاهش می‌دهد.

از این رو حل و فصل دیپلماتیک جنگ غزه تنها وسیله تضمین شده برای جلوگیری از تشدید تنش بیشتر علیه اسرائیل در داخل و نیز در منطقه است.