مجسمه‌های عجیبی که از یک تمدن مرموز به جا مانده‌اند
مجموعۀ حیرت‌انگیزی از مجسمه‌ها که اکنون در موزۀ هنگ کنگ به نمایش گذاشته شده‌اند، در دشت چنگدو در چین کشف شده‌اند و متعلق به تمدنی هستند که دربارۀ ماهیت، قومیت و حتی دلیل از میان رفتنشان پرسش‌های بی‌پاسخ زیادی وجود دارد.
فرادید: چهره‌ای طلایی با چشمان فیروزه‌ای از تاریکی به بیرون خیره شده است. اطراف آن سه سر برنزی دیگر قرار گرفته‌اند، برخی از آن‌ها بالای سرشان صاف و برخی دیگر گرد است و یک مجسمه غول‌پیکر برنزی به ارتفاع تقریباً ۹ فوت همگی آن‌ها را زیرچشمی نگاه می‌کند. همگی آن‌ها چشمان نافذ و زاویه‌دار یکسانی دارند.
چیز عجیبی در مورد «چهره‌های سانشینگدوی» وجود دارد. این مجموعه از مجسمه‌ها که در حال حاضر در موزه کاخ هنگ‌کنگ به نمایش گذاشته شده‌اند، شاید از دید یک فرد عادی شبیه مجسمه‌های مایایی یا آزتکی به نظر برسند، اما این مجسمه‌های ۳۰۰۰ساله یا بیشتر در هیچ نقطه‌ای نزدیک به تمدن‌های باستانی آمریکای مرکزی کشف نشده‌اند. آن‌ها در دشت چنگدوی چین، در یک سایت باستان‌شناسی به نام سانشینگدوی که تل سه‌ستاره ترجمه می‌شود، کشف شدند.
سانشینگدوی که تصور میشد بزرگترین و قدیمی‌ترین مکان بجامانده از پادشاهی شوو باشد (تمدنی در جنوب غربی چین که زمانی تنها در افسانه‌ها به آن اشاره میشد)، در دهه ۱۹۲۰ کشف شد؛ زمانی که یک کشاورز حین حفر گودال آبیاری با آن‌ها مواجه شد. از آن زمان بود که مشخص شد این مکان حاوی ویرانه‌های یک شهر باستانی است که از اقامتگاه‌ها، گودال‌های قربانی و مقبره‌های محصور در دیوارهای خاکی بلند تشکیل شده است. باستان‌شناسان موزه Sanxingdui می‌گویند این شهر حدود ۴۸۰۰ تا ۲۸۰۰ سال پیش تاسیس شده تا اینکه حدود ۸۰۰ سال قبل از میلاد به دلایل نامعلوم متروکه شده است.
یک ماسک طلا میان هزاران اثر باستانی کشف‌شده در Sanxingdui در استان سیچوان چین امروزی
دولت چین مدت‌هاست Sanxingdui را به‌عنوان مدرکی از تاریخ طولانی و بی‌وقفه این کشور تبلیغ کرده است (با اکتشافات موجود در کتاب‌های درسی تاریخ برای بیش از یک دهه). در حالی که هزاران بازدیدکننده از قبل به نمایشگاه پیشگامانه در هنگ‌کنگ هجوم آورده‌اند، برخی تحلیلگران می‌گویند از این اقلام برای حمایت از دیدگاه دولت چین از هویت ملی نیز استفاده می‌شود.
شوو، مرموز و بااستعداد
اعتقاد بر این است که پادشاهی شوو که در حوضه سیچوان در طول عصر برنز ظهور کرد، مستقل از جوامع دره رودخانه زرد که به طور سنتی مهد تمدن چینی در نظر گرفته می‌شدند، توسعه یافته است. ساکنان آن اشیاء برنزی، یشم، طلا و سرامیکی خلق کردند که جانوران، پادشاهان، خدایان و شمن‌های خارق‌العاده را با چشم‌های برآمده و گوش‌های بزرگ نشان می‌دادند.
در حال حاضر حدود ۱۲۰ مورد از این اشیا در هنگ‌کنگ به نمایش گذاشته شده است و این نخستین بار است که بسیاری از این اشیا که بیشتر آن‌ها بین سال‌های ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۲ حفاری شده‌اند، خارج از استان سیچوان به نمایش گذاشته می‌شوند.
بسیاری از آثار باستانی Sanxingdui در یک سری گودال‌های قربانی دفن شده بودند
قابل توجه است که این مجسمه‌ها قدیمی‌تر از ارتش تراکوتا هستند، مجموعه‌ای از مجسمه‌های سفالی که ارتش نخستین امپراتور چین، «کین شی هوانگ» را به تصویر می‌کشند. وانگ شِنگیو، دستیار متصدی موزه قصر به سی‌ان‌ان گفته است که این اشیاء بسیار پیشرفته‌تر، تخیلی‌تر و هنری‌تر از آن‌هایی هستند که آن زمان در هر جای دیگری در چین تولید می‌شدند.
وانگ در افتتاحیه نمایشگاه با اشاره به یک پیکر برنزی با ارتفاع تقریبی ۱ فوت که موهای خارق‌العاده و بهم‌بافته‌اش سه برابر ارتفاع بدنش است و شکسته نشده است به سی‌ان‌ان گفت: «می‌توانید بگویید بسیار تندیسی هنری است. می‌توانید تصور کنید چقدر باشکوه بوده است. از بالای بینی او تا سر حد بالا، ارتفاع آن بیش از ۱.۵ متر بوده است. انتهای گیسوی دم‌اسبی او روی شانه‌اش است.»
اطلاعات کمی در مورد پادشاهی شوو به جز آنچه در سایت ۳.۶ کیلومتر مربعی خارج از چنگدو کشف شده در دست است. هیچ مدرکی دال بر زبان مکتوب شوو وجود ندارد و ادبیات تاریخی حاوی اطلاعات کمی درباره فرهنگ آن‌هاست، به جز تعداد انگشت‌شماری از افسانه‌ها، از جمله اشاره‌ای به پادشاه شوو به نام Can Cong که گفته می‌شود چشمانش جلوآمده است (شاید به همین دلیل، بسیاری از ۱۳۰۰۰ بقایای کشف‌شده از این سایت دارای چشم‌های برآمده هستند).
پیکر زانوزده با سر پیچ‌خورده، برنزی، در موزه کاخ هنگ کنگ در هنگ کنگ
از سال ۱۹۸۶، هشت گودال حفاری‌شده در Sanxingdui منجر به کشف نقاب‌های غول‌پیکر خدایان با چشم‌های پیازی، حشره‌مانند و گوش‌های بیرون‌زده، موجودات افسانه‌ای با دهان‌های باز و مجسمه برنزی «درخت زندگی» به ارتفاع تقریباً ۴ متر شده است که تزئیناتی مانند درخت کریسمس دارد. همه اقلام متلاشی‌شده، سوخته و مدفون یافت شدند و کارشناسان را به این باور سوق دادند که از این گودال‌ها برای قربانی‌های آیینی استفاده می‌شده است. برخی از آن‌ها اکنون با زحمت توسط باستان‌شناسان بازسازی شده‌اند. وانگ شِنگیو، دستیار متصدی موزه می‌گوید: «بازسازی درخت ۱۰ سال طول کشید.»
آن درخت در هنگ‌کنگ به نمایش گذاشته نمی‌شود، زیرا برای ارسال به خارج بسیار گرانبها تلقی شده است، اما بخشی از یکی از شش درخت دیگر کشف‌شده و زیورآلات در موزه به نمایش گذاشته شده‌اند.
موجودی افسانه‌ای از جنس برنز
اسطوره تاریخی یک تمدن پیوسته
نمایشگاه این اقلام را در چارچوب تمدن‌های باستانی دیگر قرار می‌دهد و شوو را میان بسیاری از جوامعی که در تاریخ ۵۰۰۰ ساله کشور وجود داشته‌اند، قرار می‌دهد. بر اساس بیانیه مطبوعاتی برگزارکنندگان، مقامات موزه و دولت هنگ‌کنگ در افتتاحیه بر «تداوم، خلاقیت، وحدت، فراگیر بودن و تأکید بر صلح و هماهنگی» تاریخ چین تاکید کردند.
هِنری تانگ، رئیس هیئت حاکمه منطقه فرهنگی کولوون غربی (محلی که موزه کاخ در آن قرار دارد) در بیانیه‌ای گفته است که منطقه و موزه به دنبال ترویج تبادلات فرهنگی و هنری بین چین و جهان هستند، این که داستان چین را به خوبی نقل کنند و اعتماد به نفس فرهنگی مردم را تقویت کنند.
اما به گفته ایان جانسون، کارشناس ارشد مطالعات چین، این روایت که پادشاهی شوو ذاتاً چینی بوده، بحث‌برانگیز است.
مجسمه‌ای که در موزه کاخ هنگ‌کنگ به نمایش گذاشته شده است
جانسون می‌گوید: «در چند دهه گذشته، (حزب کمونیست چین) تلاش کرده تا یک افسانه تاریخی را پیش ببرد که می‌گوید همه مردمی که تا به حال داخل مرزهای کنونی جمهوری خلق زندگی کرده‌اند «چینی» هستند. »
ایده اصلی این است که PRC (جمهوری خلق چین) افرادی را در بر می‌گیرد که به طور طبیعی به یکدیگر تعلق دارند و بنابراین، از دیدگاه امروزی، یک ملت را تشکیل می‌دهند. از این رو هرگونه تلاش برای خودمختاری یا حتی استقلال تابو و در تضاد با تاریخ است.
جمهوری خلق چین سال ۱۹۴۹ تأسیس شد و دولت آن معمولاً از تاریخ پیوسته چین به عنوان مدرکی استفاده کرده که نشان می‌دهد گروه‌های قومی مانند تبتی‌ها و اویغورها همیشه به چین تعلق داشته اند.
ظروفی که در Sanxingdui یافت شدند
جانسون گفته است که از این ایده که تمدن‌های کنار رودخانه زرد شباهت‌های زیادی با تمدن‌های حوزه سیچوان دارند، حمایت کمی شده است: «آن‌ها اشتراکاتی دارند اما یکسان نیستند، همانطور که آشوریان باستان، فنیقی‌ها و یونانی‌ها یکسان نبودند، حتی اگر در مواردی مشترک باشند. حمایت مالی از این قبیل نمایشگاه‌ها پرطرفدار است و شامل اعتبار دولتی می‌شود.»
وقتی از موزه کاخ هنگ‌کنگ خواسته شد نظر بدهد، گفت که این نمایشگاه بر اساس تحقیقات آکادمیک و باستان‌شناسی سازماندهی شده و ماموریت ما را برای عمق بخشیدن به درک مخاطبان از زندگی و فرهنگ مناطق مختلف و گروه‌های قومی و همچنین تبادلات تقویت می‌کند.
ارسال نظر