یک سال پیش تصور چنین عکسی از رئیسی محال بود

برترین‌ها: همان‌طور که قبلا اشاره شد، دیروز (شنبه) یکی از قاب‌های کم‌نظیر و جذاب در عرصه سیاست خارجی رقم خورد. رئیس‌جمهور ایران پس از ۱۱ سال پا در خاک عربستان سعودی گذاشت و با مقامات این کشور دیدار کرد.

اگرچه نفس این سفر بر مبنای روابط دوجانبه نبود و ابراهیم رئیسی برای شرکت در نشست اضطراری سازمان همکاری اسلامی در ریاض حضور داشت، اما اصل این سفر و دیده‌شدن رئیس‌جمهور ایران با ولیعهد سعودی در یک قاب مشترک خود به اندازه کافی می‌توانست جالب توجه باشد، هرچند موضوع جنگ حماس و اسرائیل بر این نشست سایه انداخته بود.

روابط ایران و عربستان سعودی در زمان دولت روحانی پس از آن قطع شد که گروهی از نیروهای تندرو در اعتراض به اعدام شیخ نمر، روحانی شیعه سعودی، به سفارت عربستان در تهران حمله کردند و پرچم این کشور را پایین کشیدند. پس از آن اقدام غیرمتداول در عرف روابط بین‌الملل ریاض سعودی روابط خود با تهران را به صورت رسمی قطع کرد و دیپلمات‌های ایرانی را اخراج کرد.

پس گذشت 7 سال تحت لوای دولت چین از انجام مذاکرات فشرده توافق حاصل‌شده برای از‌سرگیری روابط میان دو کشور، در مراسمی با امضای بیانیه‌ مشترک میان ایران، عربستان سعودی و چین به‌صورت رسمی اعلام شد.

همین اتفاق مانند یک بمب خبری عمل کرد و موجی از واکنش‌های گسترده‌ را در منطقه و جهان به دنبال داشت و بار دیگر سیاست دوگانه برخورد بدنه حاکمیت در ایران با سعودی‌ها را خبرساز کرد.

در ادامه برخی حواشی سفر رئیسی به عربستان را مرور می‌کنیم:

احمد زیدآبادی، تحلیلگر سیاسی در نقد و بررسی سفر رئیسی به ریاض نوشته است:

* پیشنهادهای دهگانۀ سیدابراهیم رئیسی برای مقابله با اسرائیل و حل بحران در نوار غزه، چه مقدار در بیانیۀ نهایی اجلاس سران سازمان همکاری اسلامی در ریاض بازتاب پیدا کرده است؟ به نظرم یک - بیستم آن هم مورد توجه قرار نگرفته است!

* این موضوع به روشنی نشان می‌دهد که بین نگاه ایران به مسئلۀ فلسطین با نگاه دیگر کشورهای اسلامی، فاصلۀ زیادی وجود دارد.

* علت اصلی این فاصله این است که کشورهای اسلامی خود را به عنوان "دولت" تعریف می‌کنند و از قواعد تعریف‌شده در نظام بین‌الملل فراتر نمی‌روند، حال آنکه گرایش غالب در ایران التفاتی به محدوده‌های مشخص کارکرد یک دولت در نظام کنونی جهان ندارد و خود را همچنان یک"نهاد" در حوزۀ خارجی می‌بیند.

* از همین رو، موضع ایران به هر میزان که با مواضع همسویش در خاورمیانه نزدیک است با مواضع دولت‌های منطقه فاصله دارد.

* روزگاری زنده‌یاد دکتر علی شریعتی از تضاد نهضت و نهاد سخن گفته بود. او به دلیل آنکه خود انقلابی بود، از نهضت و انقلاب دائمی در برابر نهاد و نظام دفاع می‌کرد؛ امری که در دنیای واقعی نه ممکن است و نه مطلوب. جمهوری اسلامی البته بر "نظام" بودن خود اصرار می‌ورزد، اما عملکردش در دو حوزۀ داخلی و خارجی نشان می‌دهد که بین نظام یا نهضت بودن، همچنان در کشمکش و تعارض است و قادر به انتخاب نهایی بین یکی از آن دو نیست. نتیجه این می‌شود که رئیسی به عنوان یکی از سران یک نهاد به شدت محافظه‌کار در اجلاس آن حضور پیدا می‌کند اما راهکارها و پیشنهادهایش برای حل یک بحران منطقه‌ای همچون رهبر یک سازمان انقلابی آزاد از محدودیت‌های یک دولت و یا به عبارتی آزاد از هفت دولت است! برای همین نیز پیشنهادهایش مورد توجه دیگر دولت‌ها قرار نمی‌گیرد.

حسین خلجی، روزنامه نگار هم در واکنش به حواشی حضور رئیسی در اجلاس کنفرانس اسلامی در عربستان اینگونه تحلیل کرد:

* نشست اضطراری سران کشورهای اسلامی با یک بیانیه در محکومیت اقدامات اسرائیل خورد بی فایده بود چون این نشست در مورد اقدامات عینی و عملی علیه اسرائیل به اجماع نرسید.

موارد مورد توافق در بیانیه:

* درخواست از شورای امنیت برای تصمیم قاطع درجهت توقف حملات اسرائیل.

* درخواست برای تحقیقات درخصوص احتمال استفاده اسرائیل از سلاحهای شیمیایی.

* تاکید بر حل مساله فلسطین (راه حل دو دولت دو کشور).

* درخواست از دیوان کیفری بین المللی برای تحقیقات درباره تخلفات اسرائیل.

در نشست ریاض درباره این موارد اجماع نظر و توافقی حاصل نشد:

* درخواست رئیسی برای مسلح کردن گروههای فلسطینی -قطع و یا به تعلیق درآوردن روابط دیپلماتیک کشورهای عربی با اسرائیل.

* مخالفت با یا ممانعت از حضور نیروهای آمریکایی در کشورهای منطقه.

* استفاده از اهرم انرژی علیه اسرائیل توسط کشورهای منطقه.

* اجلاس ریاض در سایه اختلافات به پایان رسید. هیچ دورنمایی برای آتش بس در کوتاه مدت وجود ندارد و بنظر میرسد اسرائیل بدون توجه به حواشی و قیل و قال ها عملیات نظامی اش را ادامه خواهد داد. واقعیات در میدان نبرد رقم میخورد نه روی صحنه شوهای دیپلماتیک!

در سایه اخبار رسمی از اجلاس ریاض برخی حواشی حضور ابراهیم رئیسی هم از دید عکاسان و کاربران فضای مجازی پنهان نماند به در نوع خود قابل توجه بود و واکنش های متفاوتی را به دنبال داشت:

* اکانت کاربری به نام « من با فرهنگم»، اولین عکس از دیدار محمد بن سلمان و ابراهیم رئیسی را در توئیتر خود بازنشر کرد و با کنایه به سیاست دوگانه ایران در قبال عربستان نوشت:  ایران نیازی با ارتباط با عربستان ندارد، آل سعود در جهان اسلام به یک غده سرطانی تبدیل شده است. رئیسی آذر 94!

* پدرام سلطانی، تحلیلگر اقتصادی: سخنرانی رئیسی در کنفرانس سران اسلامی و پیشنهاد تعیین سرنوشت فلسطین بر مبنای «اصل دموکراتیک هر فلسطینی یک رأی». پی‌نوشت: «کل اگر طبیب بودی....!

* انتشار ویدئویی از دیدار رئیسی با امیر قطر در ریاض هم از حواشی جنجالی سفر رئیس دولت سیزدهم به عربستان بود، کاربری به نام بهنام این ویدئو را منتشر کرد نوشت: رئیسی در پاسخ به احوال‌پرسی امیر قطر، می‌گوید به خاطر شرایط فعلی در غزه، حال و احوال خوبی ندارد.

 کاربران شبکه‌های اجتماعی، با دیدگاه‌های مختلف از موافقان تا مخالفان دولت سیزدهم، نسبت به این تغییر موضع دولت واکنش‌هایی را داشته‌اند.

* داریوش سجادی، تحلیلگر سیاسی در گفت‌وگویی با اشاره به ماجرای تسخیر سفارت آمریکا در ابتدای انقلاب توسط کسانی که بعدها اصلاح طلب شدند رخ داد، با کنایه گفته است: شما از اصلاح‌طلبی خود راضی هستی و می‌گویی از رادیکالیسم به تسامح رسیده‌ایم. چرا نگذاریم این روند در جریان مقابل طی شود!

* مصطفی فقیهی، روزنامه نگار هم با کنایه در این خصوص نوشته بود: رئیسی 14 دی 94؛ عربستان غده سرطانی است، رئیسی 1402؛ عربستان را هیچ وقت به عنوان دشمن نمی‌پذیریم.

حالا ورق برگشته و دولت ابراهیم رئیسی به دنبال تحکیم روابط دیپلماتیک با عربستان است و این سوال باقی ماند که حمله به سفارت عربستان در دولت حسن روحانی، منافع چه کسانی را تامین می‌کرد؟