انتخاب اعضای جدید بریکس؛ مخالفان عضویت ایران چه کشورهایی هستند؟

پس از انصراف اندونزی، نامزدی ایران با جدیت بیشتری در صحنه ظاهر شد. چین قوی‌ترین حامی عربستان سعودی بود که به شدت برای عضویت آن لابی می‌کرد، اما سایر اعضا احساس می‌کردند که باید تعادل منطقه‌ای برقرار شود. علاوه بر این، ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور ایران، به طور فعالانه و شخصی، با هر یک از کشورهای عضو لابی کرده بود، که رد کردن درخواست او را از نظر دیپلماتیک چالش برانگیز می‌کرد.

اکوایران: پس از انصراف اندونزی، نامزدی ایران با جدیت بیشتری در صحنه ظاهر شد. چین قوی‌ترین حامی عربستان سعودی بود که به شدت برای عضویت آن لابی می‌کرد، اما سایر اعضا احساس می‌کردند که باید تعادل منطقه‌ای برقرار شود. علاوه بر این، ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور ایران، به طور فعالانه و شخصی، با هر یک از کشورهای عضو لابی کرده بود، که رد کردن درخواست او را از نظر دیپلماتیک چالش برانگیز می‌کرد.

هنگامی که اعلام شد که بلوک اقتصادهای نوظهور با اضافه کردن شش عضو جدید، اعضای خود را بیش از دو برابر خواهد کرد، برای بقیه جهان شگفت‌آور بود. در داخل گروه، برای رسیدن به این تصمیم، پیچ و خم های زیادی طی شد.

سیریل رامافوزا، رئیس جمهور آفریقای جنوبی در یک سخنرانی مطبوعاتی با رهبران سایر کشورها در ۲۴ اوت اعلام کرد که بریکس از آرژانتین، مصر، امارات، عربستان سعودی، اتیوپی و ایران، برای عضویت دعوت کرده است. دو برابر شدن یکباره اعضای یک گروه بین‌المللی در سالهای اخیر بی سابقه بوده است.

به نوشته وبسایت هندی وایر، چین برای مدت طولانی از جذب اعضای جدید حمایت می کرد، اما سایر کشورها همان سطح از اشتیاق را نشان نداده بودند.

کاملاً واضح بود که هند در برابر توسعه مقاومت می‌کرد و نگران جهتی بود که این گروه با چنین حرکتی در پیش خواهد گرفت. با ریاست چین و سپس آفریقای جنوبی در سال‌های متوالی، جهت‌ حرکت گروه آشکارتر می‌شد.

مقاومت هند نیز با درخواست‌های شخصی کشورهای مختلف که برای ورود به این بلوک رقابت می‌کردند، فرسوده شد. در حالی که علناً اذعان شد که رئیس‌جمهور ایران با نخست‌وزیر هند، نارندرا مودی در خصوص عضویت بریکس تعامل داشته، رویکردهای مشابهی از سوی کشورهای مختلف دیگر انجام شد. افزایش فشار دیپلماتیک در حال غیرقابل تحمل شدن بود.

درست قبل از اجلاس، هند مدعی شد که «نیت مثبت و ذهنی باز در مورد گسترش بریکس» دارد.

هنگامی که هیئت‌ها به ژوهانسبورگ رسیدند، همه کشورها - به جز یکی – با یک فهرست اولیه نامزدهای عضویت آماده شده بودند. روسیه و آفریقای جنوبی فهرستی متشکل از سه کشور، چین چهار کشور و هند، به طور غیرمنتظره، با پنج نامزد، بزرگترین لیست پیشنهادی را به خود اختصاص دادند. یکی از مقامات آگاه از اعضای بریکس گفت: «پس از تمام آن پیشینه، دیدن هندی‌ها با بزرگترین فهرست کمی شگفت‌آور بود.»

تنها کشوری که هیچ لیستی از نام کاندیداها ارائه نکرد، برزیل بود. در حالی که رئیس جمهور برزیل، لوئیز ایناسیو لولا داسیلوا در آستانه اجلاس بریکس حتی در مورد حمایت از عضویت آرژانتین و ونزوئلا صحبت کرده بود، منابع دیپلماتیک گفتند که مقامات برزیلی هیچ نامزدی را معرفی نکردند و تصمیم نهایی را به رهبری خود واگذار کردند.

گفته می‌شود که فهرست اولیه نامزدهای دارای اولویت مسکو، اندونزی، عربستان سعودی و آرژانتین بودند، و پکن نام‌های مشابهی را پیشنهاد کرد، به علاوه مصر. پنج نام پیشنهادی هند، کشورهایی بودند که با آن‌ها مشارکت استراتژیک داشت. این شامل اندونزی نیز بود، که پس از موافقت همه اعضا از رقابت حذف شد.

جوکو ویدودو، رئیس جمهور اندونزی روز پنجشنبه، پس از اعلام خبر گسترش، بیانیه‌ای صادر کرد که جاکارتا «عجله ندارد» و می‌خواهد مسائل مربوط به عضویت را بیشتر «بررسی» کند.

ضمناً، منابع گفتند که اندونزی با این که در صدر فهرست نامزدها قرار داشت؛ ظاهراً به طور رسمی درخواست عضویت نکرده بود و ظاهراً قبلاً به صورت شفاهی از طریق چین علاقه خود را ابراز کرده بود.

در حالی که روسیه به شدت از نامزدی ایران حمایت کرده بود، در کمال تعجب برای بسیاری، چین تردید نشان داد. به گفته منابع آگاه، چین حتی در مورد لزوم گسترش گروه با اضافه کردن تعداد زیادی از اعضای جدید، سوالاتی را مطرح کرده است.

امسال، چین با میانجی گری توافقی بین عربستان سعودی و ایران برای بازگرداندن روابط دیپلماتیک پس از هفت سال، به یک پیروزی بزرگ دیپلماتیک در غرب آسیا دست یافت.

اکثر ناظران از مذاکرات استنباط کردند که اشتیاق چین به عضویت ایران، تا حدودی فروکش کرده است، احتمالاً به دلیل مخالفت‌های عربستان سعودی. این در شرایطی است که پکن و ریاض در سال‌های اخیر به‌طور پیوسته به هم نزدیک‌تر شده‌اند.

همچنین به نظر می‌رسد که سعودی‌ها چندان خوشحال نیستند که امارات بخشی از گروه جدید است.

وبسایت وایر دریافته که هند نیز به این نتیجه رسیده بود که اگر عربستان سعودی وارد بریکس شود، ایران می تواند عامل موازنه باشد.

یک منبع دیپلماتیک گفت: «در طول مذاکرات، موضوع نامزدی ایران باعث شد که تقریباً طوری به نظر برسد که چین در مقابل همه اعضای دیگر گروه قرار گرفته است. چین با دیدن فضای اجلاس و عدم تمایل به دیده شدن به عنوان سنگ انداز، رضایت داد. حالا به نظر می‌رسید که مراحل انتخاب نامزدها انجام شده است.

آخرین چرخش ماجرا در مراسم شام رسمی که توسط آفریقای جنوبی برای اعضای بریکس و سایر سران کشورهای حاضر در شب ۲۳ اوت برگزار شد، رخ داد. از آنجایی که تصمیم در مورد پنج کشور قبلاً گرفته شده بود، شرکت کنندگان در شام متوجه شدم چه کسانی عضویت را به دست آورد‌ه‌اند.

ابی احمد، نخست وزیر اتیوپی، هنگامی که متوجه شد کشورش در این لیست نیست، در طول شام مخالفت خود را بیان کرد. او ظاهراً اعلام کرد که غیرقابل تصور است که یک کشور آفریقایی، که «مهد بشریت» است، در بریکس گسترش یافته گنجانده نشود.

منابع تایید کردند که رئیس جمهور آفریقای جنوبی سپس یکی دیگر از اعضای بریکس را متقاعد کرد که اتیوپی باید در آخرین لحظه چهارشنبه شب به لیست افزوده شود.

معیارهای عضویت در بریکس تاکنون علنی نشده است و وزیر خارجه هند آن را یک «سند داخلی» نامید.

نالدی پاندور، وزیر امور خارجه آفریقای جنوبی در مصاحبه ای گفت که معیارهای مورد استفاده در انتخاب اعضای جدید شامل تعهد به ایده‌های مترقی، به رسمیت شناختن سازمان ملل به عنوان «نهاد برتر جهانی»، اعتقاد به صلح و احترام به قوانین بین المللی است.

پاندور گفت: «بیشتر کشورهای بریکس از پیشینه‌هایی می‌آیند که استعمار و اشکال مختلف سرکوب را تجربه کرده‌ایم، بنابراین به آزادی و عدالت و پیگیری عدالت و توسعه اعتقاد داریم. اینها اصول کلی زیربنایی هستند که ما در سند راهنما توضیح داده‌ایم.»

منابع گفتند در حالی که این‌ها ایده‌آل‌هایی است که اعضای جدید با آن موافقت می‌کنند، اما پارامترهای اقتصادی نیز ترسیم شده است. این پارامترها شامل محدودیت‌هایی مانند تجارتی در حدود ۵۰ میلیارد دلار با اعضای بریکس یا تولید ناخالص داخلی حدود ۴۰۰ میلیارد دلار است.

با این حال، تاکید شد که اینها فقط پارامترهای کلی هستند. منابع گفتند: «اعضای بالقوه لازم نیست همه این معیارهای اقتصادی را داشته باشند.»