خطوط این کتیبه‌ها ایرانی از آب درآمد!

کتاب‌هایی که در غارها حکاکی شده، روی کاسه‌ها علامت‌گذاری شده و روی گلدان‌های سفالی در آسیای مرکزی کشف شده‌اند، از زمان کشف آن در بیش از ۷۰ سال پیش، زبان‌شناسان را گیج کرده بود. اما این «نسخه کوشانی ناشناخته» از امپراتوری قدرتمند کوشانی، به لطف گروهی از محققان که حدود ۶۰ درصد از حروف را رمزگشایی کرده‌اند، اکنون قابل درک است.

محققان همانطور که برای اتمام کار تلاش می کنند، امیدوارند که پیشرفت آنها بینش جدیدی را در مورد تاریخ امپراتوری کوشان نشان دهد. در گزارشی که در مجله «Transactions of the Philological Society» منتشر شد، تیم تحقیقاتی دانشگاه «کلن» آلمان اعلام کرد که تلاش آنها باعث پیشرفتی شده که در نتیجه آن توانستند این خط را با زبان از قبل شناخته شده باختری مرتبط کنند.

بر اساس اخبار منتشر شده از سوی محققان در «کلن»، خط کوشانی ناشناخته، از حدود سال ۲۰۰ قبل از میلاد تا ۷۰۰ قبل از میلاد در شهری استفاده می شد که مردم کوچ نشین اولیه «استپ اوراسیا»، مانند «یوئژی» و «سلسله حاکم کوشان ها» در آن سکونت داشتند، امپراتوری که با عشق به معماری و هنر و گسترش بودیسم شناخته شده بود.

محققان در ابتدا چندین کتیبه کوتاه را پیدا کردند که با خط سه زبانه بلندتری در تاجیکستان، افغانستان و ازبکستان امروزی ترکیب شده بود. در آن زمان هیچکدام قابل رمزگشایی نبودند. سپس، در سال ۲۰۲۲، یک خط کوتاه دوزبانه حکاکی شده بر روی صخره ای در تنگه «آلموسی» در شمال غربی تاجیکستان کشف شد که خط کوشانی ناشناخته را در کنار زبان شناخته شده باختری نشان می داد. همچنین این تیم زبان باختری موجود در هر دو خط دو زبانه و سه زبانه را برای ایجاد ارتباط بیشتر مقایسه کرد.

نام سلطنتی «وما تختو» در هر دو متن باختری آمده است و عنوان «شاه شاهان» در بخش‌های مربوط به خط کوشانی واضح است. این اسم کلیدی بود که باعث شد پس از آن زبان شناسان توالی کاراکترها را تجزیه و تحلیل کنند تا ارزش آوایی شخصیت های فردی را تعیین کنند.

تیم محققان نوشتند: «این عنوان یعنی «شاه شاهان» گام به گام کمک کرد تا با استفاده از متن موازی باختری، زبان شناسان بتوانند توالی شخصیت های بیشتر را تجزیه و تحلیل کنند و مقادیر آوایی شخصیت های فردی را تعیین کنند.»

محققان شهر باستانی «مایا» را در جنگل کشف کردند

همانطور که آنها معانی شخصیت های اضافی را کشف کردند، تیم متوجه شد که خط کوشانی، که اکنون آن را «اتئو-توچاری» می نامند، یک زبان کاملاً ناشناخته «ایرانی میانه» است. این زبان به هیچ زبان شناخته شده دیگری شبیه نبود، اما میتوان گفت در جایی بین «ساکاهای باختری» و «ختانی غرب چین» قرار داشت.

محققان از آن زمان به این نتیجه رسیده اند که خط کوشانی احتمالاً زبان مردمان کوچ نشین «آسیای داخلی» است که در اصل در شمال غربی چین زندگی می کردند. همچنین احتمالاً به عنوان یکی از زبان‌های رسمی «امپراتوری کوشانی» در کنار «باختری»، «گنداری»، «هندوآریایی میانه» و «سانسکریت» بوده است.

این تیم گفت: «رمزگشایی ما از این خط می‌تواند به افزایش درک ما از زبان و تاریخ فرهنگی «آسیای مرکزی» و «امپراتوری کوشان» کمک کند، دقیقا مشابه با رمزگشایی هایی که از خطوط «هیروگلیف‌های مصری» یا «گلیف‌های مایا» برای درک ما از «مصر باستان» یا «تمدن های مایار» صورت گرفت.