رابطه صدا و سیما با ۴ رییس جمهور آخر

انتخاب - محمود عزیزی: آن شب وقتی تلویزیون گزارشی درباره تورم را پخش کرد، او حرفهای تندی را از مردم درباره فشار تورم شنید. همان شب بود که شبانه تماس گرفت و وزرای اقتصادی را به دفترش فراخواند و دستور داد سیاستهای کاهش تورم را کلید بزنند.

هاشمی رفسنجانی شاید تنها رئیس جمهوری باشد که کمی بیشتر از دیگر دولتها می تواند از صداو سیما راضی باشد. او در دوره ای رئیس جمهور شد که ۵ سالی مانده بود تا برادرش محمد هاشمی جام جم را ترک کند و به وزارت خارجه برود.

دهه ۶۰ و ۷۰دورانی است که ایران با دو شبکه تلویزیونی روز را شب می کرد،برخلاف دورانی که در دهه ۹۰ ، ۲۲ شبکه تلویزیونی به آنتن خانه ها می رسد و در شبکه های اصلی تلویزیونی حجم انتقادها از دولت یازدهم به نسبت دوران قبل از خود افزایش یافته است.

روحانی رفتار صداو سیما را در قبال فعالیت های دولت را خلاق قانون اساسی می خواند، او تنها رئیس جمهوری است که صراحتا به صدا و سیما نقد وارد می کند. برخلاف روسای جمهور دیگر که این حرفها را از طریق مشاوران خود رسانه ای کردند. اما چرا روحانی این برخلاف اسلاف خود رفتار می کند؟

تصویری از یک دهه کم انتقاد!

دهه ۶۰ تا ۷۰ تلویزیون ایران چندان برنامه انتقادی جدی به خود نمی دید. هنوز ماهواره ها به آسمان ایران نرسیده بود و مردم با سالهای دور از خانه و اوشین و رنج هایش دلخوش بودند. رئیس جمهور وقت مخالفش «دشمن پیغمبر(ص) » بود و این همه فضای برای انتقاد را باقی نمی گذاشت.

وقتی در سال ۷۴ پدر سالار به عنوان یک سریال مناسبات متفاوت یک زوج جوان با پدر شوهر را در یک ساختار قدیمی ایرانی به قاب تلویزیون آورد تا از تغییر ساختارهای اجتماعی بگویید، هنوزرویکرد تلویزیون نسبت به دولت وقت تبلیغی بود.

روزنامه ها به جای تلویزیون

در غیاب صداو سیما که انتقاد جدی از دولت جایی در آن نداشت، رسانه های مکتوب چون رسالت و سلام در دو طیف سیاسی محملی برای انتقادهای تند اقتصادی و سیاسی ازرفتارهای دولت هاشمی اختصاص داشت. طیف راست مبتنی بر نگرشی که از دهه ۶۰ در کنار طیف سنتی بازاری ایران داشت، منتقد سیاستهای اقتصاد لیبرالی دولت وقت بود و طیف چپ منتقد رفتار دولت با منتقدان در حوزه رفتار سیاسی.رسیدن تورم به ۴۹ درصد در سال ۷۴ همان اتفاقی بود که هاشمی رفسنجانی را به تصمیمی فردی رساند وشبانه دستور افزایش نظارت بر بازار و اجرای سفت و سخت تعزیرات حکومتی را داد.

آن گزارش انتقادی تلویزیون او را از اجرا کردن سیاست های اقتصاد بازار دور کرد و به سوی کنترل تورم کشاند. این همه در شرایطی است که مهدی کلهر مشاور رسانه ای احمدی نژاد که در آن سالها عضو شورای سیاست گذاری صداو سیما بود، روایتش از رفتار صداو سیما با دولت هاشمی آن است که «در آن زمان در حد خبر به اقدام های دولت پرداخته می شد.»

چراغی که نیمه تمام ماند!

وقتی هاشمی رفسنجانی در حال ترک پاستور بود،لحن تلویزیون به ناطق نوری به عنوان یک نامزد انتخابات ریاست جمهوری نزدیک تر از خاتمی بود. دوم خرداد رخدادی بود که به مدیران اصولگرای تلویزیون تحمیل شد و آنها کمی طول کشید تا با شرایط جدید خود را وفق دهند.

سیاست تلویزیون در برابر رئیس جمهور جدید انعکاس مثبت خبرهای خاتمی بود، اما در مقابل طیف اصلاح طلب تندرو سیاست «مقابله« را پیش گرفت. برنامه تلویزیونی چراغ هنوز هم برای آنها که خاطرات دوران اصلاحات را مرور می کنند یک شاخص برای رفتار تلویزیون با دولت وقت است. برنامه ای شبانه که به موضوعات روز اختصاص داشت و در سال ۷۷ به محل افشاگری روح الله حسینیان درباره قتل های زنجیره ای اختصاص داشت.

حسینیان که در آن دوران بیشتر با سوابق قضایی و رفاقتش با سعید امامی شناخته می شد، در آن برنامه برخی چهره های دست اندکار در این قتل ها را از حامیان دولت خواند و سعید امامی را مظلوم لقب داد. آن برنامه و حرفهای حسینیان در آن برنامه نیمه تمام ماند، اما واکنش ها به آن رخداد، موجی را برای اظهار نظر درباره این قتل ها و پشت پرده های آن باز کرد.

یک سال بعد در سال ۷۸ کوی دانشگاه و در سال ۷۹ کنفرانس برلین و نمایش برخی تصاویر از این کنفرانس درفروردین ۷۹ موجب شد اصلاح طلبان ، تلویزیون را در مقابل دولت ببینید. آن کنفرانس در روزهای پس از تشکیل مجلس ششم تشکیل شد. پخش ۳۰ دقیقه از برخی اظهار نظر های مهمانان ایرانی آن کنفرانس چون گنجی، یوسفی اشکوری در کنار نمایش رفتارهای غیر اخلاقی ضد انقلاب در تلویزیون بار دیگر صداو سیما را در مقابل اصلاح طلبان قرار داد.

لاریجانی رئیس وقت صداو سیما درآن بعدا از « فشارها و سر و صداهایی» گفت که یک نمونه اش در اظهارات علی اکبر محتشمی‌پور فعال سیاسی اصلاح طلب و وزیر کشور دوران سازندگی نمود یافت. او در نامه‌ای به لاریجانی در آن دوران نوشت: «سیمای جمهوری اسلامی در یک اقدام غیرمنتظره صحنه‌های مستهجن فیلم کنفرانس برلین را پخش کرد که موجب جریحه‌دار شدن عواطف و احساسات اکثریت اشخاصی که به مشاهده آن نشستند شد.» آیت الله منتظری پخش این صحنه ها را غیر شرعی خواند.

دولت احمدی نژاد را زیر پوستی تخریب می کردند

نسبت صداو سیما و دولت احمدی نژاد را تنها نزدیکان احمدی نژاد نقد می کنند، اگر همه فعالان سیاسی از گرم بودن رابطه صداو سیما و احمدی نژاد و کم بودن انتقاد در دولت نهم می گفتند، مهدی کلهر به عنوان مشاور احمدی نژاد که نماینده او در شورای نظارت بر صداو سیما هم بود روایتی دیگر از رفتار دولت و صداو سیما دارد. «روز اولی که آقای احمدی‌نژاد رییس جمهور شد، آقای خجسته در دفترش به من گفت که تمام معاونین و رئیس قرار گذاشتیم که نسبت به این دولت منتقد باشیم. بعضی اوقات هم این مرز انتقاد را گذرانده و فحاشی و بی‌ادبی کردند که پرونده‌ها و سی دی هایش موجود است. اما قرار ما این نبود که نسبت به این قضیه مقابله کنیم.»

کلهر از «تخریب زیر پوستی» دولت احمدی نژاد در برنامه های رادیو و تلویزیونی در سالهای فعالیت دولت نهم می گوید.برای این حرفهایش کد هایی هم داشت. اینکه رادیو جوان ساعت هشت صبح با شوخی و خنده دولت را تخریب کرد. همین نگاه به رفتار رادیو در قبال دولت نهم موجب شد شهرام گیل آبادی که در آن دوران مدیر رادیو جوان بود از جام جم به مجمع تشخیص مصلحت نظام برود.

اگر کلهر معتقد بود«صداو سیما در دوره آقای احمدی نژاد از مجموعه سوژه های خبر ساز که در بخشی عمرانی،اقتصادی و سیاسی دولت عقب می افتاد»، حالا در دولت یازدهم مشاوران و نزدیکان حسن روحانی از رفتار اپوزسیونی صداو سیما با دولت سخن می گویند.

تلویزیون اپوزسیون و موضع گیری های سیاسی

یونسی مشاور امور اقوام واقلیت های دینی چهره ای است که معتقد است متاسفانه «صدا و سیما در جایگاه رسانه اپوزیسیون نسبت به دولت عمل می کند» در حالی که او معتقد است«صدا و سیما باید حامی رئیس جمهور باشد و در عین حال نظرات مردم را در رابطه با دولت منعکس کند.»

اگر یونسی ضرغامی و مدیران تلویزیون را به رفتار اپوزسیونی متهم می کند، حسام الدین آشنا استاد ارتباطات دانشگاه امام صادق و مشاور فرهنگی کنونی رئیس جمهور که نظراتش درباره تلویزیون صریح است، تنها از برخی موضع گیری های سیاسی گلایه دارد.او در یک گفت وگو می گوید که صدا و سیما رابطه بسیار خوبی با دولت دارد و دولت هم رابطه بسیار خوبی با صدا و سیما دارد و «تنها مشکل برخی موضع گیری های سیاسی بخشی از صدا و سیما در مورد دولت است.»

موضع گیری هایی که در یک مورد، سریع القلم از چهره های دانشگاهی حامی دولت را تلویزیون با کروات در داووس رئیس جمهور نشان داد و از آن انتقاد کرد.

چندی بعد هم انتشار عکسی از عموپورنگ در فضای مجازی خیلی زود بازتاب های مختلفی به همراه داشت. این عکس این مجری را در حال اجرای برنامه با در دست داشتن کلیدی که روی آن واژه «دروغ» نقش بسته نشان می داد. حامیان دولت این رفتار از سوی تلویزیون را در مقابل دولت دانستند که «کلید» را نماد دولت می خواندند.

اختلاف دولت درباره مجری مصاحبه تلویزونی رئیس جمهور و نامه ضرغامی به شورای نظارت بر صداو سیما برای تعیین تکلیف در این خصوص ، مجموعه اتفاق هایی بود که طبیعی است مدیران دولت را نسبت به تلویزیون بد بین می کند. بدبینی که در سفر استانی رئیس جمهور به اردبیل و در سخنان روحانی اوج گرفت و رئیس جمهور از کارهایی گفت که تلویزیون انجام می دهد و او می گوید «خلاف قانون اساسی است. »

موضوعی که برخی نمایندگان مجلس هم با رئیس جمهور درباره آن هم نظر هستند. قائد رحمت عضو کمیسیون اجتماعی مجلس در گفت وگو با خانه ملت از جمله نمایندگانی است که این انتقاد ها را وارد می داند و تصریح می کند «گاهی در برنامه صداوسیما وزاری دولت دستمایه‌ به سخره گرفتن قرار می‌گیرند.»

اگبر ترکان مشاور ارشد رئیس‌جمهور و دبیر مناطق آزاد هم معتقد است برخی از برنامه‌سازان صداوسیما «هنوز در دوره انتخابات و رقابت‌های انتخاباتی قرار دارند. »

ضرغامی به عنوان مدیری که در روزهای ابتدایی حضورش در جایگاه رئیس سازمان صداو سیما و تغییراتش در تلویزیون خیلی ها را امیدوار به رسانه ملی کرد، حالا سه ماه مانده به پایان دوران حضورش در جام جم ،سیاست سکوت را بر پاسخ به انتقادها ارجح می داند.

هفته دولت هم برنامه های زیادی را ترتیب داده تا مدیران دولت به تلویزیون بیایند و تریبونی برای تبیین اقدام های خود در دست داشته باشند، تا از حجم انتقادها کم شود.