در این جنگل می‌توانید ابرها را در آغوش بگیرید

 هنوز هم در بسیاری از مناطق ییلاقی گلستان می‌شود در کلبه‌ای روستایی در کنار بخاری هیزمی نشست و در نبود دکل و تیرهای چراغ برق، چشم‌انداز جنگل‌های نیمه انبوه و دشت‌های وسیع را تماشا کرد. منطقه حفاظت شده «جهان‌نما» یکی از همین مناطق است؛ جنوبی‌ترین جنگل انبوه گلستان به مساحت ۳۰ هزار و ۶۵۰ هکتار که در شرقی‌ترین بخش رشته کوه البرز قرار دارد.

اینجا را بام استان گلستان می‌دانند چرا که با ارتفاع ۳ هزار و ۸۶ متری خود در مرتفع‌ترین قسمتش می‌توان چشم‌اندازهای کردکوی، گرگان و بندر ترکمن را تماشا کرد. دهکده ییلاقی جهان‌نما در قلب این جنگل مرتفع قرار دارد؛ جایی که روستانشینان منطقه از اواسط بهار تا اوایل پاییز برای چرای گوسفندان و برپا کردن کندوهای عسلشان به آنجا می‌روند و در کلبه‌های چوبی خود جا می‌گیرند.

برای رفتن به این منطقه در فصل سرد سال، بهترین مسیر، جاده ماشین‌رو است که از رادکان می‌گذرد و می‌توانید برج تاریخی آن‌را هم ببینید، و چه بهتر که پس از جهان‌نما راهتان را به سمت جنوب و دامغان کج کنید و در روز، گرمای هوای بیابان را هم تجربه کنید. برای رفتن به این منطقه باید لوازم سفری خاصی همراه داشته باشید که شب را داخل جهان‌نما بمانید، تا دیدن سپیده صبح را در این منطقه زیبا از دست ندهید.  

 چطور به جهان نما برسیم؟

اگر از تهران قصد رسیدن به جهان نما را دارید، هم جاده هراز و هم فیروز کوه می‌تواند شما را به مقصد برساند. توصیه ما جاده هراز است؛ هم به دلیل زیبایی راه و هم کوتاه تربودن آن. پس از حرکت از تهران و پشت سر گذاشتن شهرهای آمل، بابل، قائمشهر، نکا و بهشر به کردکوی می‌رسید که آغاز حرکت شما به سمت جهان نماست. بهتر است باک بنزین خود را در پمپ بنزین کردکوی پرکنید چون تا مقصد نهایی و نزدیکی‌های دامغان از هیچ پمپ بنزینی خبری نیست.

معمول‌ترین راه برای رسیدن به جنگل جهان نما که مورد تایید سازمان میراث فرهنگی استان هم هست، مسیر کردکوی- پارک جنگلی کردکوی ـ روستای درازنو، رادکان، حاجی آباد و در آخر دهکده ییلاقی جهان نماست. کل این مسیر حدود ۷۰ کیلومتر است که ۳۰ کیلومتر آخر راه، جاده شن‌ریزی شده و خاکی است.

از کردکوی سراغ جاده جهان نما را می‌توان از همه مردم محلی گرفت. از ورودی غربی کردکوی، نخستین میدان، فلکه شهرداری است. باید از همین فلکه به سمت جنوب جغرافیایی یا سمت راست جاده حرکت کنید. مسیر کاملا مشخصی به سمت روستای دراز نو وجود دارد که شما را از داخل پارک جنگلی کردکوی عبور خواهد داد.

این مسیر حدود ۳۵ کیلومتر است و به دلیل کوهستانی و باریک بودن جاده، شما حدود یک ساعت راه خواهید داشت. بعد از این روستا، روستای رادکان و بعد هم از برج رادکان عبور خواهید کرد. پس از پشت سر گذاشتن برج به یک سه‌راهی می‌رسید که در سمت چپ جاده، تابلوی کوچکی راه رسیدن به جهان نما را نشانتان خواهد داد. پس از حدود نیم ساعت رانندگی در جاده خاکی و با رفتن به ارتفاعات بالاتر دیگر به حاجی آباد رسیده‌اید. حاجی آباد تا جهان نما سخت‌ترین مسیر سفر است چرا که هم پیچ‌ها تندتر شده و هم شیب جاده بیشتر است.

در راه رسیدن به جهان نما از خود روستای رادکان که به سمت جنوب شرقی نگاهی بیندازید، بلندای برجی آجری به چشم می‌آید که محلی‌ها به آن «میل رادکان» می‌گویند. تنها چند کیلومتر که از روستای رادکان خارج شوید، در جاده‌ای که به حاجی آباد می‌رسد، روی تپه‌ای در کنار راه، برج ۳۵ متری رادکان قرار دارد. ظاهر آن شبیه برج «گنبد قابوس» است که در شهر گنبد قرار دارد و احتمالا به همین دلیل است که گفته می‌شود این برج به تقلید از میل گنبد ساخته شده.

این برج یکی از سه برج منطقه مازندران و گلستان است که علاوه برکتیبه کوفی کتیبه پهلوی هم داشته؛ اما به گفته رابینو- شرق‌شناس انگلیسی- این کتیبه که در مدخل ورودی قرار داشته به دست روس‌های تزاری از میان رفته است. اما کتیبه کوفی‌ای که بر لبه آبریز گنبد مخروطی قرار دارد و با «بسم الله الرحمن الرحیم» آغاز می‌شود، هنوز تخریب نشده.

با چه چیزی برویم؟  

برای رسیدن به جهان نما و ارتفاع ۳ هزار متری آن توصیه ما خودروهای دو دیفرانسیل و شاسی بلند است. اگر در روزهای بارانی سفر به جهان نما را انتخاب کرده‌اید، بدون ماشین شاسی بلند ممکن است در جاده گلی هم بمانید؛ به ویژه که صندوق عقب ماشین هم به رسم سفرهای طبیعت گردی از زیر انداز و کیسه خواب، گاز پیک نیک و گالن‌های آب پر باشد.

به هرحال توصیه ما این است که این سفر را حتما با خودرویی غیر سواری آغاز کنید و زنجیر چرخ هم همراه داشته باشید. اگر در فصل گرم هم وارد این جاده می‌شوید، سالم بودن چرخ‌ها و برف پاکن‌ها هم مهم هستند زیرا به دلیل ارتفاع منطقه، در هر ماهی از سال امکان ریزش باران‌های شدید و ناگهانی وجود دارد.  

کجا بمانیم؟

درازنو آخرین روستای منطقه است که بقالی و نانوایی هم در آن هست. به همین خاطر بهتر است کم و کسری‌های خود را در همین جا برطرف کنید. زیرا در دهکده کوچک ییلاقی جهان نما نه از مغازه‌ای خبری هست، نه تلفن، نه آب لوله کشی، نه برق، نه آنتن موبایل و نه حتی سرویس بهداشتی. اگر می‌خواهید آب یا مواد غذایی بخرید یا از تلفن همراه خود تماس بگیرید، پس از ترک درازنو تا رسیدن به ارتفاعات به مرور تلفن همراه آنتن برای تماس نخواهد داشت.

زیرانداز و چادرهای ضد آب، کیسه خواب، لباس گرم، کفش کوهپیمایی، گاز سبک کوهنوردی، چراغ قوه‌ یا فانوس و حتما آب همراه داشته باشید. در ماه‌هایی که ییلاق نشینان در منطقه حضور دارند، روستاییان آب مورد نیاز خود را به وسیله تانکرهایی که اداره منابع طبیعی به دهکده می‌آورد یا چشمه‌های موجود در منطقه تامین می‌کنند. برای اطمینان بیشتر بهتر است از آب چشمه‌ها استفاده نکنید.

پس از رسیدن به جهان نما می‌توان از روستاییان کلبه‌ها و اتاقک‌های خالی‌ای را که خودشان استفاده نمی‌کنند، اجاره کرد. اگر هم آشنا یا فامیلی در منطقه دارید، می‌توانید قبل از رسیدن به روستا کلید خانه روستایی اش را برای یک شب از او امانت بگیرید.

این کلبه‌ها معمولا به جز یک بخاری هیزمی امکانات دیگری ندارند. بهتر است برای دور ماندن از خطر احتمالی حیوانات وحشی، چادر خود را در نزدیکی خانه‌های روستایی برپا کنید. البته همیشه باید به مهربانی ییلاق نشینان منطقه امیدوار بود. چون تجربه سفر به این منطقه نشان داده است روستاییان، مسافران را حتی در کلبه‌های خودشان هم جا داده‌اند.

چه می‌بینیم؟

ممکن است برای بسیاری مقصد همین دهکده باشد؛ اما برای بعضی دیگر پیاده روی و جنگل نوردی در ارتفاعات محلی مثل: شاهپسند و آتشان یا رسیدن به قهوه‌خانه مش اکبر، تخت میرزا و شاید هم جنگل‌نوردی تا شصت کلاته مقصد نهایی باشد.

مش اکبر اگرچه چند سال است که فوت شده اما هنوز هم در میان ییلاق نشین‌های منطقه به درستکاری و مهمان دوستی معروف است و قهوه خانه اش که به وسیله پسرش اداره می‌شود، هنوز هم محل پر رفت و آمدی است و جایی است برای گپ زدن‌های روستاییان و کوهنوردانی که پیاده هوای رسیدن به جهان نما را دارند.

قهوه خانه و تخت میرزا در ارتفاعی پایین‌تر از خود دهکده قرار دارند که اگر محل اتراق شما همان خانه‌های روستایی باشد، برای رسیدن به قهوه خانه و تخت میرزا یا همان صندوق که تخته سنگی بزرگ در نزدیکی قهوه خانه است، باید حدود یک ساعت به سمت پایین حرکت کرد. اما بهتر است از خود روستاییان منطقه یا کودکان آنها بخواهید شما را تا آنجا برسانند؛ چون اگرچه فاصله کم است اما شاید در میان دیگر کوره راه‌های جنگلی گم شوید.

در روزهای  گرم به ویژه باید مراقب گزنه‌هایی که در کنار این رودخانه‌ها و چشمه‌ها می‌رویند بود؛ چون در صورت تماس با بدن، محل تماس به شدت دچار خارش و سوزش می‌شود. البته پادزهر گزنه یا همان گیاه پِلام، همیشه در کنار گزنه می‌روید. می‌توانید در صورت تماس با برگ‌های گزنه از برگ‌های این گیاه به محل گزیدگی بمالید. پلام، بوته کوچکی است در اندازه گزنه با برگ‌هایی کشیده و روشن که روی آن هم پرزهایی قرار دارد و همیشه در کنار گزنه می‌روید. در صورت بارندگی، سطح زمین‌های منطقه به شدت لیز می‌شوند و به همین دلیل بهتر است کفش کوهنوردی و لژدار بپوشید.

در محل دهکده معمولا در فصل بهار گله‌های گوسفند، دسته‌های گاومیش و کندوهای عسل وجود دارند. ییلاق‌نشین‌ها معمولا شیر گوسفندان خود را به مسافران نمی‌فروشند؛ اما می‌توانید یک کیلو پنیر گوسفندی خوب از آنها بخرید.

گاومیش‌ها با وجود ظاهر ترسناکشان حیوانات بی‌آزاری هستند و با دیدن هر آدمی فرار می‌کنند اما هیچ وقت در کوهستان نزدیک گله گوسفندها نشوید زیرا سگ‌های گله ییلاق نشینان بسیار خطرناکند و به هیچ وجه نباید به آنها نزدیک شد؛ به‌خصوص در فصل بهار که بره‌های زیادی در گله وجود دارد. آنها با هرگونه احساس خطری ممکن است همراه با دیگر سگ‌های گله به شما حمله کنند. آن وقت دیگر شاید از دست چوپان هم کاری برنیاید.

شکار ممنوع

جـهـان‌نما یـکی از بهشـت‌های ایرانی زیست‌شناس‌هاست. چون به دلیل آب و هوای سرد و مرطوب منطقه، گونه‌های گیاهی مختلفی در آن می‌روید و به خاطر همین پوشش گیاهی انبوه پستانداران و پرنده‌های مختلف در آنجا زندگی می‌کنند. اگر خوش شانس باشید، در جهان‌نما خرس‌قهوه‌ای، پلنگ، گراز، گرگ، روباه، شغال، خارپشت، کل، بز، خرگوش، عقاب طلایی، کبک دری، ‌ جغد و هما هم می‌توانید ببینید.

البته مسافرانی که به این منطقه می‌آیند بیشتر از هر حیوان دیگری در این جنگل کل و بز و خرگوش و روباه دیده‌اند. با وجود آنکه شکار در این منطقه حفاظت شده هم ممنوع است اما با شکار غیرقانونی بعضی مسافران، تعداد پستانداران منطقه در چند سال اخیر کاهش پیدا کرده.

ضمن آنکه حرکت جنگل نوردان و ییلاق نشین‌ها در مسیرهایی غیر از مسیر اصلی موجب از بین رفتن تعدادی از زیستگاه‌های این جانوران شده و به همین دلیل به کوه پیمایان توصیه می‌شود در زمان حرکت در جنگل فقط از مسیرها و کوره راه‌های اصلی حرکت کنند. معاون محیط زیست طبیعی استان گلستان می‌گوید تا امروز هیچ گزارشی مبنی بر اینکه حیواناتی مثل خرس و پلنگ، گراز یا گرگ به گردشگران حمله کرده باشد، به دستشان نرسیده.

البته دام‌های ییلاق‌نشین‌ها و کندوهای عسلشان گاهی خرس یا گراز را به طرف محل سکونت آنها کشانده است. به همین دلیل توصیه محیط زیست منطقه هم علاوه بر عدم شکار این است که مسافران تا قبل از رسیدن به خود جهان نما در صورت نیاز به استراحت در نزدیکی جاده استراحت کنند و برای حفظ سلامت خود وارد جنگل نشوند.

چطور برگردیم؟

پیشنهاد دوم: در صورتی که مسیر دوم را انتخاب کرده اید باید به سمت میل رادکان برگردید. قبل از رسیدن به میل در منطقه «اسب نیره رودبار» یک راه فرعی به سمت جنوب جغرافیایی یا دست چپ شما وجود دارد. از اینجا تا رسیدن به آبادی چمن ساور- از توابع استان سمنان- آبادی دیگری نیست و شما را به استان سمنان خواهد رساند.

 در طول سه ساعت هوا به رو به گرمی می‌گذارد و کم کم رنگ طبیعت به رنگ خاکی و قهوه‌ای تغییر می‌کند. تا چمن ساور راه خاکی است و از آنجا هم تا دیباج باید ۲۵ کیلومتر راه آسفالت طی کنید. در دیباج پمپ بنزین وجود دارد. می‌توانید بنزین بزنید و به تماشای چشمه علی بروید. از چشمه علی تا دامغان هم حدود ۳۰ کیلومتر راه در پیش دارید. از دامغان تا رسیدن به تهران هم اگر ترافیکی در کار نباشد در عرض چهار ساعت به تهران خواهید رسید.