تیروئید چیست؟ | همه چیز درباره غده تیروئید

اغلب افراد سالم یا بیمار می خواهند بدانند که تیروئید چیست و روش درمان بیماری های آن کدام است؟ به همین خاطر می خواهیم در این فرصت به بررسی بیشتر آن بپردازیم.برای آشنایی بیشتر با تیروئید بهتر است در ادامه این مقاله همراه ما باشید.

غده تیروئید چیست؟ 

یکی از غدد درون ریز حیاتی در بدن غده تیروئید نام دارد. این غده در ناحیه جلوی گردن، برجستگی حنجره قرار دارد. غده تیروئید دارای دو لوب راست و چپ است که این دو ۲ لوب توسط پل کوچکی  به نام ایسموس (Ismus) به یکدیگر متصل می‌شوند. این غده در هر دو طرف راست و چپ نای قرار دارد.

غده ی تیروئید چه هورمون‌هایی ترشح می کند؟

به طور دقیق، فقط T3 و T4 هورمون‌ های مطلوبی هستند. یعنی بدن ما به این دو هورمون نیاز اساسی دارد. این دو هورمون در سلول‌ های اپیتلیال فولیکولی غده تیروئید ساخته می‌ شوند. برای آشنایی با این دو هورمون باید آن‌ها را به خوبی بشناسید:

هورمون‌ تری یودوتیرونین (T3)

به شکل فعال هورمون تیروئید تیروکسین، هورمون‌ تری یودوتیرونین (T3) گفته می‌شود. این هورمون توسط غده تیروئید ترشح شده و وارد خون می‌شود. شرایطی مانند تنظیم متابولیسم بدن، عملکرد قلب و گوارش، کنترل ماهیچه‌ها، رشد و عملکرد مغز و حفظ استخوان‌ها از جمله شرایطی هستند که تحت تاثیر هورمون‌ تری یودوتیرونین (T3) می‌باشند.

هورمون تیروکسین (T4)

در یک نگاه ساده هورمون تیروکسین (T4) شکل غیر فعال هورمون تیروئید می‌باشد. این هورمون چندین نقش مهم در عملکرد بدن از جمله رشد و متابولیسم دارد. در یک بیان ساده به صورت کلی بخشی از تی ۴ شما به پروتئین‌هایی در خون متصل است و بخشی از آن‌ها آزادانه در خون شما گردش می‌کنند.

تیروئید در بدن چه وظایفی دارد؟

برای آشنایی با غده تیروئید باید با وظایف این غده نیز آشنا شوید. برخی از وظایف تیروئید در بدن عبارت از موارد زیر هستند که در ادامه به آن‌‌ها می‌پردازیم:

• تنظیم میزان دما و انرژی بدن

یکی از وظایف مهم غده تیروئید تنظیم میزان تنظیم میزان دما و انرژی بدن است. معمولا کم کاری یا پرکاری تیروئید تاثیر بسیار زیادی در خستیگ و پرانرژی بودن افراد دارد.

• تأثیر بر روند تکامل جسمی و عصبی

کاهش و یا افزایش هورمون‌های تیروئید تاثیر بسیار زیادی  بر روند تکامل جسمی و عصبی دارد که باید به آن توجه باشید.

• بهبود ﻋﻤﻠﻜﺮد مغز و سیستم عصبی

یکی دیگر از وظایف غده تیروئید بهبود ﻋﻤﻠﻜﺮد مغز و سیستم عصبی است. در صورت ترشح هورمون‌ها در حد نیاز عملکرد مغز و سیستم عصبی بهتر خواهد بود.

• کنترل اشتها

باید بدانید فعالیت غده تیروئید روی میزان اشتها هم تاثیرگذار است به همین دلیل تیروئید نقش تعیین کننده‌ای در چاقی و لاغری افراد دارد.

اختلالات ( بیماری‌ها ) مربوط به تیروئید چگونه به وجود می آیند؟ 

به زبان ساده باید گفت هرگاه تولید هورمون‌ها توسط غده تیروئید دچار مشکل شود، اختلالات و بیماری‌های مربوط به غده تیروئید به وجود می‌آیند. این اختلالات می‌تواند هم در اثر کاهش تولید هورمون‌ها و هم بر اثر افزایش تولید ایجاد شوند. به طور کلی در افرایش تولید هومون‌ها "پرکاری تیروئید" و به فرایند کاهش تولید هورمون‌ها "کم کاری تیروئید" گفته می‌شود که این دو اختلال مهم‌ترین اختلالات غده تیروئید به شمار می‌رود.

علاﺋم کلی و عمومی اختلال در غده تیروئید

برای آشنایی بیشتر با نحوه کار کردن غده تیروئید و اختلالات آن بهتر است با برخی از علاﺋم کلی و عمومی اختلال در غده تیروئید آشنا شوید:

مشاهده ورم و التهاب در ناحیه گردن

همانطور که می‌دانید غده تیروئید در ناحیه جلوی گردن قرار دارد. در صورت مشاهده هرگونه تورم در این ناحیه بهتر است سریعا به پزشک مراجعه کرده و از سلامت تیروئید خود مطمئن شوید.

ریزش مو غیر عادی

یکی دیگر از علائم اختلالات غده تیروئید ریز مو است. البته باید توجه داشته باشید ریزش مو در حجم کم کاملا طبیعی است و منظور از ریزش مو در اثر تیروئید، کاهش حجم قابل توجهی در موها است.

تغییر در حالت چشم‌ها

یکی دیگر از علائم عمومی اختلال در غده تیروئید تغییر در حالت چشم‌هاست. در این شرایط معمولا  چشم‌ها دچار برآمدگی شده و بیمار دچار مشکلات بینایی می‌شود.

تغییرات در روند هضم و دفع غذا

بر اساس تحقیقات انجام شده اختلالات مربوط به غده تیروئید می‌تواند باعث ایجاد مشکل در تنفس و بلع می‌شو برای همین ممکن است کم کاری تیروئید باعث تغییرات در روند هضم و دفع غذا نیز می‌شود.

تغییرات ناگهانی در وزن بدن

یکی از مهم‌ترین و مشهودترین علاﺋم کلی و عمومی اختلال در غده تیروئید، تغییرات ناگهانی در وزن بدن است. در این شرایط بیمار به شکل ناگهانی دچار افزایش و کاهش وزن می‌شود.

کاهش سطح انرژی بدن

همانطور که میدانید سطح انرژی بدن بدن تحت تاثیر غده تیروئید است. در صورت بروز اختلال در غده تیروئید بیمار ممکن است دچار کاهش سطح انرژی بدن شود. علائم این اختلال تنبلی، خستگی و افسردگی است.

خشکی پوست بدن

در صورتی که غده تیروئید قادر به تبدیل کاروتن را به ویتامین A نباشد بیمار دچار خشکی و تغییر رنگ در پوست می‌شود.

اختلالات قاعدگی در خانم‌ها

باید بدانید چرخه قاعدگی خانم‌ها وابسته به شاخص‌های هورمونی حساس است که در صورت اختلال در این هورمون‌ها چرخه قاعدگی دچار مشکل خواهد شد.

انواع اختلالات (بیماری ها) مربوط به غده تیروئید

باید بدانید اختلالات مربوط به تیروئید انواع مختلفی دارند که در ادامه با برخی از آن‌ها آشنا می‌شوید:

کم کاری تیروئید (Hypothyroidism)

هنگامی که غده تیروئید بیش از حد هورمون تولید می ‌کند، به آن پرکاری تیروئید گفته می شود. زمانی هم که تیروئید به ‌اندازه کافی هورمون تولید نکند، کم کاری تیروئید به وجود می آید.

برخی از علائم کم کاری تیروئید عبارت از موارد زیر هستند:

• افزایش وزن
• خشکی پوست و مو
• خشن شدن صدا
• عدم تحمل هوای سرد
• کمبود انرژی
• خستگی
• افسردگی

پرکاری تیروئید (Hyperthyroidism)

غده تیروئید در پرکاری تیروئید، بیش از حد فعال است و هورمون تولید می‌ سازد. پرکاری تیروئید در مردان کمتر دیده می ‌شود ولی حدود 1 درصد از زنان را درگیر می کند. بیماری گریوز شایع ‌ترین علت پرکاری تیروئید است که حدود 70 درصد از افراد مبتلا به پرکاری تیروئید به آن مبتلا هستند

برخی از علائم پرکاری تیروئید عبارت از موارد زیر هستند:

• کاهش وزن
• عصبانی بودن
• بزرگی غده تیروئید
• حساسیت نسبت به گرما
• لرزش عضلانی
• بزرگ‌شدن سینه در مردان

بیماری هاشیموتو (Hashimoto)

یکی دیگر از انواع اختلالات مربوط به غده تیروئید بیماری هاشیموتو (Hashimoto) نام دارد. در این بیماری سلول‌های بدن به تیروئید حمله کرده و فعالیت آن را دچار مشکل می‌کنند. باید بدانید بیماری هاشیموتو یک بیماری ارثی است و که در هر سنی ممکن است بروز کند. معمولا خانم‌های میانسال بیشتر دچار این بیماری می‌شوند.

برخی از علائم بیماری هاشیموتو عبارت از موارد زیر هستند:

• احساس سرمای شدید
• خستگی
• افسردگی
• افزایش وزن ناگهانی
• ریزش موها
• نازک شدن تار موها
• پوست رنگ پریده

بیماری گریوز (Graves)

بیماری  گریوز (Graves) یکی از اختلالات مربوط به پرکاری تیروئید است. در این بیماری غده تیروئید بیش از حد نیاز هورمون تولید می‌کند. مبتلای این بیماری معمولا زنان با سن ۲۰ تا ۳۰ سال هستند. باید بدانید عواملی مثل استرس، بارداری و سیگار کشیدن خطر ابتلا به بیماری گریوز  بالا می‌برد.

برخی از علائم بیماری گریوز عبارت از موارد زیر هستند:

• خستگی
• تعریق بیش از حد
• اختلال خواب
• لرزش دست‌ها
• ضربان قلب سریع

سرطان غده تیروئید (Thyroid Cancer)

پاپیلاری، فولیکولار، مدولاری و آناپلاستیک انواع سرطان‌های مربوط به غده تیروئید هستند. سابقه خانوادگی گواتر، قرار گرفتن در معرض تابش زیاد و سندرم‌های ارثی از جمله عواملی هستند که باعث ایجاد بیماری سرطان غده تیروئید می‌شوند.

برخی از علائم سرطان غده تیروئید عبارت از موارد زیر هستند:

• وجود توده در گردن
• مشکل بلع
• گلو درد
• گردن درد
• سرفه
• تورم غدد لنفاوی گردن

ندول (گره) تیروئید (Thyroid nodule)

ندول یا گره یکی از اختلالاتی است که بر اثر پرکاری تیروئید ایجاد می‌شود. این اختلال ممکن است بر اثر  کمبود ید و تیروئیدیت هاشیموتو ایجاد شود. معمولا ندول‌های تیروئیدی بیشتر خوش‌خیم هستند، اما در درصد کمی از موارد می‌توانند سرطانی شوند.

برخی از علائم ندول (گره) تیروئید عبارت از موارد زیر هستند:

• فشار به نای و مری
• باعث کاهش وزن بی دلیل
• افزایش تعریق
• عصبانیت و پرخاشگری
• ضربان قلب نا منظم

بیماری گواتر (Goitre)

به بزرگ‌شدن غیر سرطانی غده تیروئید، بیماری گواتر (Goitre) گفته می‌شود. موارد زیادی می‌توانند باعث ایجاد گواتر شوند. افرادی که به بیماری‌های گریوز، هاشیموتو، ندول تیروئید، تیروئیدیت و سرطان تیروئید مبتلا هستند، بیشتر در معرض ابتلا به گواتر قرار دارند.

برخی از علائم بیماری گواتر عبارت از موارد زیر هستند:

• تورم در گردن 
• احساس تنگی گلو
• گرفتگی صدا
• اختلال در تنفس

برای تشخیص اختلالات تیروئید، چه آزمایشاتی انجام می شود؟

در صورت مشاهده هرگونه علائم مربوط به اختلالات تیروئید ابتا باید به پزشک عمومی مراجعه کنید. بعد از انجام معاینه فیزیکی با انجام آزمایش تیروئید، اختلالات تیروئید قابل تشخیص می‌شود.علاوه بر این، آزمایشات تصویر برداری مانند سونوگرافی، نمونه‌برداری از بافت غده تیروئید وآسپیراسیون با سوزن نیز به تشخیص بیماری های غده تیروئید، کمک می‌کنند.

برای درمان بیماری‌های مربوط به تیروئید از چه روشهایی استفاده می شود؟

معمولا بیماری تیروئید با استفاده از روش‌های مختلفی قابل درمان است. در ادامه با برخی از این موارد آشنا می‌شویم:

• جراحی تیروئید

معمولا در بسیاری از موارد برای درمان کم کاری و پرکاری تیروئید از جراحی تیروئید استفاده می‌شود. در این روش  تمام یا بخشی از غده برداشته می‌شود. البته باید توجه باشید جراحی تیروئید در صورتی قابل انجام است که سایر روش‌های درمانی برای بیمار تاثیر نداشته باشند.

• ید رادیواکتیویتو

یکی دیگر از روش‌های درمانی برای از بین بردن پرکاری تیروئید، انجام ید رادیواکتیویتو است. در این روش درمانی سلول های تیروئید هدف قرار می‌گیرد و می‌توان گفت یک درمان ایمن و به طورکلی قابل تحمل و قابل اعتماد است.

• داروهای مربوط به تیروئید

معمولا برای کنترل کاهش و افزایش می‌توان از داروهای مربوط به تیروئید استفاده کرد. این روش اختلالات مربوط به تیروئید را به طور کامل از بین نمی‌برد.

• داروهای گیاهی

داروهای گیاهی می‌توانند برای درمان اختلالات زیادی مفید باشند. معمولا بسیاری از پزشکان سنتی برای درمان تیروئید داروهای گیاهی مثل  گیاه اکیناسه، گیاه شیرین بیان، گیاه شیپوری تجویر می‌کنند.

چه افرادی بیشتر در معرض ابتلا به بیماری‌های مربوط به تیروئید هستند؟

به طور کلی می‌توان گفت  افرادی که دارای شرایط زیر هستند، بیشتر در معرض ابتلا به بیماری‌های مربوط به تیروئید می‌باشند.

• افرادی که سابقه خانوادگی بیماری تیروئید دارند

باید بدانید تیروئید یکی از بیماری‌های ارثی به شمار می‌رود به همین دلیل باید بدانید افرادی که سابقه خانوادگی بیماری تیروئید دارند بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری می‌باشند.

• افرادی که سابقه ابتلا به سرطان دارند

به دلیل تغییرات هورمونی در زمان استفاده از داروهای سرطانیریال می‌توان گفت افرادی که سابقه تجربه سرطان را دارند بیش از سایرین با اختلالات تیروئید مواجه می‌شوند.

• افرادی که از داروهای حاوی ید استفاده می‌کنند

ید یکی از موادی است که غده تیروئید را به شدت تحت تاثیر قرار می‌دهد. به همین دلیلی افرادی که از داروهای حاوی ید استفاده می‌کنند می‌توااند به راحتی به اختلالات مربوط به پریود را تجربه کنند.

• افرادی که مبتلا به بیماری‌های کم خونی، دیابت، لوپوس و ... هستند

چه تغذیه ای برای تیروئید مناسب است؟

 به طور کلی برای داشتن یک تیروئید سالم بهتر است افراد از مصرف غذاهای پرکالری خودداری کنند و همچنین مصرف لبنیات پرچرب، سبزیجات غیر نشاسته‌ای، پروتئین‌‎ها و روغن‌های سالم، غلات بدون گلوتن را بیشتر کنند.