پاسخ به ۳ ابهام درباره زلزله تهران
زمين‌لرزه بامداد ديروز در دماوند كه با بزرگي ۳/۴ ريشتر، شرق تهران را به‌صورت خفيف تكان داد، بار ديگر پرسش‌ها درباره زمان احتمالي زلزله‌بزرگ پايتخت را در كانون توجه قرار داد.
روزنامه دنیای اقتصاد: زمين‌لرزه بامداد ديروز در دماوند كه با بزرگي ۳/۴ ريشتر، شرق تهران را به‌صورت خفيف تكان داد، بار ديگر پرسش‌ها درباره زمان احتمالي زلزله‌بزرگ پايتخت را در كانون توجه قرار داد.
آنچه باعث جلب توجه زلزله صبح روز گذشته دماوند شد، تفاوت شدت آن با «خردلرزه»ها و «ريزلرزه»هايي است كه روزانه يا هفتگي در اطراف تهران رخ مي‌دهد. اين زلزله به لحاظ شدت دو رتبه بالاتر بود و جزو زلزله‌هاي كوچك به شمار مي‌رود. همچنين ثبت دو پديده جوي فوق‌العاده كم‌سابقه در تهران طي ماه‌هاي اخير كه به ترتيب با وقوع توفان مهيب در خردادماه و گرماي شديد در نيمه اول تابستان، بروز كرد و هم‌اكنون با زلزله دماوند همراه شده است، برخي زلزله‌شناسان را به تجزيه و تحليل درباره رابطه فرضي بين اين سه رخداد با زلزله‌بزرگ تهران واداشته است.
اما محققان پژوهشگاه زلزله‌شناسي ايران روز گذشته در اين باره اعلام كردند: اگر چه در دو زمين‌لرزه كه در سال‌هاي ۱۹۶۰ و ۲۰۱۱ به ترتيب در شيلي و ژاپن اتفاق افتاد، يك هفته قبل از حادثه در اين دو محل تغييرات جوي ديده شد اما به لحاظ علمي هيچ شواهدي بين گرما و توفان با زلزله وجود ندارد. يكي از پژوهشگران اين موسسه همچنين درباره زلزله روز گذشته دماوند نيز تاكيد كرد: منشا اين زمين‌لرزه، گسل لار بوده كه از گسل‌هاي فعال محسوب مي‌شود و تنها درصورتي مي‌توان آن را نشانه احتمالي از زلزله بزرگ تهران دانست كه طي چند روز تكرار شود.
تحقيقات پژوهشگاه زلزله‌شناسي درباره زلزله بزرگ تهران نشان مي‌دهد، پيش‌بيني‌هايي كه تاكنون درباره «دوره‌هاي تاريخي زمين‌لرزه و تاخير در زلزله‌اي كه بايد هر چندسال يكبار در محدوده تهران اتفاق بيفتد» مطرح شده است، به دو دليل قابل اتكا نيست؛ اول اينكه، زلزله بزرگ در تهران هر ۲۰۰ سال به واسطه فعاليت يكي از گسل‌هاي اصلي اتفاق مي‌افتد در حالي‌كه پيش‌از اين گفته مي‌شد، دوره تكرار آن هر ۱۵۰سال يكبار است و دوم اينكه، چنين محاسباتي بايد بعد از اطلاع كامل از سوابق تك‌تك گسل‌هاي هفت‌گانه تهران انجام شود. اين در حالي است كه هم‌اكنون فقط اطلاعات و سوابق لرزه‌اي يك گسل تهران در دسترس است. به اين ترتيب، به صورت قطعي نمي‌توان گفت در بروز زلزله‌بزرگ تهران تاخير به وجود آمده است.
استادان پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله، آخرین یافته‌ها و نظریات خود را درباره وضعیت لرزه‌خیزی کشور با تاکید بر اوضاع شهر تهران ارائه کردند. به گزارش «دنیای اقتصاد»، اعضای هیات علمی این پژوهشگاه در نشست روز شنبه خود با خبرنگاران، ضمن اعلام هشدار جدی در خصوص آمارهای جهانی از میزان تلفات زلزله در ایران در مقابل میانگین سایر کشورها، از افزایش میزان شاخص‌های ریسک زلزله، نسبت به سال‌های قبل خبر دادند.
بنا بر اظهار آنان، در آمارهای جهانی، در زلزله‌های معمول، نسبت کشته به مجروح سه به پنج نفر است اما در ایران در اکثر مواقع آمار کشته‌شدگان بیشتر از تعداد مجروحان است. این در حالی است که به گفته آنان اگر طی دو دهه گذشته ساخت‌و‌سازهای پایتخت مطابق با اصول ایمن‌سازی انجام می‌شد هم‌اکنون ۵۰درصد شهر تهران برای مواجهه با خطر زلزله احتمالی امن بود!
افزایش ریسک‌های موجود در برابر زلزله مانند بالا رفتن آمار ساخت‌و‌سازهای نامناسب و غیر ایمن، همزمان با رشد جمعیت در شهرها و همچنین ضعف در عملیات جست‌و‌جو و نجات پس از وقوع زلزله، باعث شده اقدامات صورت گرفته ظرف سال‌های گذشته همیشه از تلفات زلزله عقب‌تر باشد. صاحب‌نظران زلزله همچنین، نتایج آخرین مطالعات خود را در رابطه با احتمالات وقوع زلزله بزرگ در تهران اعلام کردند.
بر اساس اظهارات آنان، هر چند نمی‌توان اظهار نظر دقیقی در مورد زمان و شدت وقوع زمین‌لرزه بزرگ احتمالی در تهران ارائه کرد اما آخرین یافته‌ها نشان می‌دهد هر ۲۰۰ سال یکبار از مرکز شهر تهران تا شعاع ۱۰۰ کیلومتری، در یکی از ۷ گسل بزرگ تهران، زمین لرزه‌ای حدودا هفت ریشتری اتفاق افتاده که در واقع در نتیجه تغییر شکل در پوسته زمین این رخداد طبیعی حادث می‌شود. بنابراین از این دیدگاه وقوع زمین‌لرزه‌ای در حدود ۷ ریشتر، به‌عنوان تابعی از این تغییر شکل در پوسته زمین، منطقی و علمی به نظر می‌رسد.
هر چند اظهار نظر در مورد زمان و شدت وقوع زمین‌لرزه احتمالی باید پس از بررسی‌های دقیق در مورد گسل‌های تهران صورت گیرد و در مورد اینکه آیا زلزله بزرگ تاخیر داشته یا خیر، باید دید زمان تاخیر به کدام گسل و در کدام قطعه از آن گسل برمی‌گردد؟ این در حالی است که پیش از این برخی از کارشناسان و زلزله‌شناسان زمان وقوع زمین‌لرزه بزرگ در تهران را طی قرن‌های گذشته هر ۱۵۰ سال یکبار عنوان می‌کردند و از تاخیر بیش از دو دهه در این واقعه زمین‌شناختی خبر می‌دادند.
ارتباط گرما و توفان با زلزله احتمالی
دانشیار پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله، در خصوص تاثیر دو تغییر جوی بی‌سابقه در پایتخت به عنوان علائم زلزله احتمالی تهران گفت: در خصوص توفان خردادماه در تهران و گرمای بی‌سابقه‌ای که تابستان امسال در پایتخت تجربه شد، هیچ مستند علمی وجود ندارد که ارتباط آن را با زلزله احتمالی تهران تایید کند و در واقع به جز دو مورد، هیچ شاهد علمی زلزله‌شناسی وجود ندارد که ارتباط گرما و توفان با زلزله را تایید کند. مهدی زارع ادامه داد: این دو زلزله مربوط به سال ۱۹۶۰ در شیلی و ۲۰۱۱ در ژاپن است که هر دو به بزرگی بیش از ۹ ریشتر اتفاق افتادند و از حدود یک هفته پیش از آن در محل وقوع زلزله تغییرات جوی ایجاد شده بود.
وی در مورد سابقه وقوع زمین لرزه‌های بزرگ در تهران گفت: آمار موجود از وقوع زمین‌لرزه‌های بزرگ در پایتخت نشان می‌دهد هر ۲۰۰ سال یکبار، از مرکز تهران تا شعاع ۱۰۰کیلومتری زمین لرزه‌ای در حدود ۷ ریشتر اتفاق افتاده است به این صورت که در این دوره ۲۰۰ساله تغییر شکلی در پوسته زمین اتفاق افتاده که از تبعات علمی و منطقی آن وقوع چنین زمین‌لرزه‌ای بوده است.
زارع ادامه داد: اما اینکه گفته می‌شود زمین لرزه در تهران تاخیر داشته است باید گفت برای مشخص کردن این تاخیر باید دید که این موضوع به کدام گسل و کدام قطعه از آن گسل برمی‌گردد؟ و اگر بخواهیم سابقه زمین شناختی و همچنین ادوار وقوع زلزله در تهران را ملاک قرار دهیم بروز چنین زلزله‌ای هر ۲۰۰ سال یکبار علمی و منطقی به نظر می‌رسد.
وی ادامه داد: در گسل شمال تهران در ۳۰ هزار سال گذشته ۶ مورد زمین لرزه بزرگ در حدود ۷ ریشتر اتفاق افتاده که دو مورد از آن مربوط به هشت هزار سال گذشته است. بنابراین می‌توان گفت به‌طور میانگین، حدودا هر ۳۵۰۰ سال یکبار، گسل شمال تهران تولید یک زمین لرزه کرده است.
زارع گفت: اما در مورد سال‌های فعالیت مابقی گسل‌های تهران همچون مشاء، کهریزک، پیشوا و ایوانکی سنجش‌های دقیقی صورت نگرفته و فعالیت این گسل‌ها مانند گسل شمال تهران تعیین سن نشده است. وی ادامه داد: آخرین زمین لرزه بزرگ تهران که در شعاع ۱۰۰ کیلومتری اتفاق افتاده است، مربوط به سال ۱۸۳۰ بوده است.
آنچه باعث جلب توجه زلزله صبح روز گذشته دماوند شد، تفاوت شدت آن با «خردلرزه»ها و «ريزلرزه»هايي است كه روزانه يا هفتگي در اطراف تهران رخ مي‌دهد. اين زلزله به لحاظ شدت دو رتبه بالاتر بود و جزو زلزله‌هاي كوچك به شمار مي‌رود. همچنين ثبت دو پديده جوي فوق‌العاده كم‌سابقه در تهران طي ماه‌هاي اخير كه به ترتيب با وقوع توفان مهيب در خردادماه و گرماي شديد در نيمه اول تابستان، بروز كرد و هم‌اكنون با زلزله دماوند همراه شده است، برخي زلزله‌شناسان را به تجزيه و تحليل درباره رابطه فرضي بين اين سه رخداد با زلزله‌بزرگ تهران واداشته است.
اما محققان پژوهشگاه زلزله‌شناسي ايران روز گذشته در اين باره اعلام كردند: اگر چه در دو زمين‌لرزه كه در سال‌هاي ۱۹۶۰ و ۲۰۱۱ به ترتيب در شيلي و ژاپن اتفاق افتاد، يك هفته قبل از حادثه در اين دو محل تغييرات جوي ديده شد اما به لحاظ علمي هيچ شواهدي بين گرما و توفان با زلزله وجود ندارد. يكي از پژوهشگران اين موسسه همچنين درباره زلزله روز گذشته دماوند نيز تاكيد كرد: منشا اين زمين‌لرزه، گسل لار بوده كه از گسل‌هاي فعال محسوب مي‌شود و تنها درصورتي مي‌توان آن را نشانه احتمالي از زلزله بزرگ تهران دانست كه طي چند روز تكرار شود.
تحقيقات پژوهشگاه زلزله‌شناسي درباره زلزله بزرگ تهران نشان مي‌دهد، پيش‌بيني‌هايي كه تاكنون درباره «دوره‌هاي تاريخي زمين‌لرزه و تاخير در زلزله‌اي كه بايد هر چندسال يكبار در محدوده تهران اتفاق بيفتد» مطرح شده است، به دو دليل قابل اتكا نيست؛ اول اينكه، زلزله بزرگ در تهران هر ۲۰۰ سال به واسطه فعاليت يكي از گسل‌هاي اصلي اتفاق مي‌افتد در حالي‌كه پيش‌از اين گفته مي‌شد، دوره تكرار آن هر ۱۵۰سال يكبار است و دوم اينكه، چنين محاسباتي بايد بعد از اطلاع كامل از سوابق تك‌تك گسل‌هاي هفت‌گانه تهران انجام شود. اين در حالي است كه هم‌اكنون فقط اطلاعات و سوابق لرزه‌اي يك گسل تهران در دسترس است. به اين ترتيب، به صورت قطعي نمي‌توان گفت در بروز زلزله‌بزرگ تهران تاخير به وجود آمده است.
استادان پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله، آخرین یافته‌ها و نظریات خود را درباره وضعیت لرزه‌خیزی کشور با تاکید بر اوضاع شهر تهران ارائه کردند. به گزارش «دنیای اقتصاد»، اعضای هیات علمی این پژوهشگاه در نشست روز شنبه خود با خبرنگاران، ضمن اعلام هشدار جدی در خصوص آمارهای جهانی از میزان تلفات زلزله در ایران در مقابل میانگین سایر کشورها، از افزایش میزان شاخص‌های ریسک زلزله، نسبت به سال‌های قبل خبر دادند.
بنا بر اظهار آنان، در آمارهای جهانی، در زلزله‌های معمول، نسبت کشته به مجروح سه به پنج نفر است اما در ایران در اکثر مواقع آمار کشته‌شدگان بیشتر از تعداد مجروحان است. این در حالی است که به گفته آنان اگر طی دو دهه گذشته ساخت‌و‌سازهای پایتخت مطابق با اصول ایمن‌سازی انجام می‌شد هم‌اکنون ۵۰درصد شهر تهران برای مواجهه با خطر زلزله احتمالی امن بود!
افزایش ریسک‌های موجود در برابر زلزله مانند بالا رفتن آمار ساخت‌و‌سازهای نامناسب و غیر ایمن، همزمان با رشد جمعیت در شهرها و همچنین ضعف در عملیات جست‌و‌جو و نجات پس از وقوع زلزله، باعث شده اقدامات صورت گرفته ظرف سال‌های گذشته همیشه از تلفات زلزله عقب‌تر باشد. صاحب‌نظران زلزله همچنین، نتایج آخرین مطالعات خود را در رابطه با احتمالات وقوع زلزله بزرگ در تهران اعلام کردند.
بر اساس اظهارات آنان، هر چند نمی‌توان اظهار نظر دقیقی در مورد زمان و شدت وقوع زمین‌لرزه بزرگ احتمالی در تهران ارائه کرد اما آخرین یافته‌ها نشان می‌دهد هر ۲۰۰ سال یکبار از مرکز شهر تهران تا شعاع ۱۰۰ کیلومتری، در یکی از ۷ گسل بزرگ تهران، زمین لرزه‌ای حدودا هفت ریشتری اتفاق افتاده که در واقع در نتیجه تغییر شکل در پوسته زمین این رخداد طبیعی حادث می‌شود. بنابراین از این دیدگاه وقوع زمین‌لرزه‌ای در حدود ۷ ریشتر، به‌عنوان تابعی از این تغییر شکل در پوسته زمین، منطقی و علمی به نظر می‌رسد.
هر چند اظهار نظر در مورد زمان و شدت وقوع زمین‌لرزه احتمالی باید پس از بررسی‌های دقیق در مورد گسل‌های تهران صورت گیرد و در مورد اینکه آیا زلزله بزرگ تاخیر داشته یا خیر، باید دید زمان تاخیر به کدام گسل و در کدام قطعه از آن گسل برمی‌گردد؟ این در حالی است که پیش از این برخی از کارشناسان و زلزله‌شناسان زمان وقوع زمین‌لرزه بزرگ در تهران را طی قرن‌های گذشته هر ۱۵۰ سال یکبار عنوان می‌کردند و از تاخیر بیش از دو دهه در این واقعه زمین‌شناختی خبر می‌دادند.
ارتباط گرما و توفان با زلزله احتمالی
دانشیار پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله، در خصوص تاثیر دو تغییر جوی بی‌سابقه در پایتخت به عنوان علائم زلزله احتمالی تهران گفت: در خصوص توفان خردادماه در تهران و گرمای بی‌سابقه‌ای که تابستان امسال در پایتخت تجربه شد، هیچ مستند علمی وجود ندارد که ارتباط آن را با زلزله احتمالی تهران تایید کند و در واقع به جز دو مورد، هیچ شاهد علمی زلزله‌شناسی وجود ندارد که ارتباط گرما و توفان با زلزله را تایید کند. مهدی زارع ادامه داد: این دو زلزله مربوط به سال ۱۹۶۰ در شیلی و ۲۰۱۱ در ژاپن است که هر دو به بزرگی بیش از ۹ ریشتر اتفاق افتادند و از حدود یک هفته پیش از آن در محل وقوع زلزله تغییرات جوی ایجاد شده بود.
وی در مورد سابقه وقوع زمین لرزه‌های بزرگ در تهران گفت: آمار موجود از وقوع زمین‌لرزه‌های بزرگ در پایتخت نشان می‌دهد هر ۲۰۰ سال یکبار، از مرکز تهران تا شعاع ۱۰۰کیلومتری زمین لرزه‌ای در حدود ۷ ریشتر اتفاق افتاده است به این صورت که در این دوره ۲۰۰ساله تغییر شکلی در پوسته زمین اتفاق افتاده که از تبعات علمی و منطقی آن وقوع چنین زمین‌لرزه‌ای بوده است.
زارع ادامه داد: اما اینکه گفته می‌شود زمین لرزه در تهران تاخیر داشته است باید گفت برای مشخص کردن این تاخیر باید دید که این موضوع به کدام گسل و کدام قطعه از آن گسل برمی‌گردد؟ و اگر بخواهیم سابقه زمین شناختی و همچنین ادوار وقوع زلزله در تهران را ملاک قرار دهیم بروز چنین زلزله‌ای هر ۲۰۰ سال یکبار علمی و منطقی به نظر می‌رسد.
وی ادامه داد: در گسل شمال تهران در ۳۰ هزار سال گذشته ۶ مورد زمین لرزه بزرگ در حدود ۷ ریشتر اتفاق افتاده که دو مورد از آن مربوط به هشت هزار سال گذشته است. بنابراین می‌توان گفت به‌طور میانگین، حدودا هر ۳۵۰۰ سال یکبار، گسل شمال تهران تولید یک زمین لرزه کرده است.
زارع گفت: اما در مورد سال‌های فعالیت مابقی گسل‌های تهران همچون مشاء، کهریزک، پیشوا و ایوانکی سنجش‌های دقیقی صورت نگرفته و فعالیت این گسل‌ها مانند گسل شمال تهران تعیین سن نشده است. وی ادامه داد: آخرین زمین لرزه بزرگ تهران که در شعاع ۱۰۰ کیلومتری اتفاق افتاده است، مربوط به سال ۱۸۳۰ بوده است.
پ
برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل رویدادهای ایران و جهان
اپلیکیشن برترین ها
را نصب کنید.
ارسال نظر