طلسم لوله‌کشی آب تهران کی شکست؟

تا ۷۰ سال پیش یعنی قبل از اینکه آب با لوله‌کشی به خانه‌ها بیاید، آب خوردن هم جزو کارهای دشوار بود، چون برای دسترسی به یک لیوان آب نه چندان پاکیزه باید تا سر قنات، پای چشمه یا حداقل تا آب انبار می‌رفتی.

اما از چه زمانی آب تهران لوله‌کشی شد و آب خوردن آسان شد؟ بر اساس اسناد تاریخی، لوله‌کشی آب پایتخت هم از آن ماجراهای بسیار مهم تاریخ تهران است که پیاده‌سازی‌اش به یک رویا تبدیل شده و چند دهه طول کشید. طبق شواهد، در دوره قاجار آب مصرفی تهرانی‌ها از ۲۶ رشته قنات تامین می‌شد که هر قنات، آب یک یا چند محله را تامین می‌کرد. وضعیت بهداشت این آب به قدری اسفناک بوده که «ژاک موریه»، منشی سفارت انگلیس، درباره آن نوشته است: «آب تهران تعریفی ندارد. اتباع سفارت ما اغلب به امراض مختلف مبتلا شدند» و در روزنامه «وقایع اتفاقیه» نوشته بودند: «آلودگی آب تهران با آن روش انتقال از طریق جوی‌های روباز بسیار مشکل‌آفرین بود و به‌لحاظ بهداشتی مردم تهران همیشه از بروز بیماری‌های مهلک در رنج و عذاب بودند.»

البته در اواخر دوره قاجار حرف و حدیث‌هایی درباره لزوم لوله‌کشی آب تهران بین درباریان رد و بدل می‌شد، اما به دلیل هزینه‌بر بودن و نبود اراده کافی، این طرح در حد همان حرف باقی ماند. در سال ۱۳۰۶ شمسی بخشی از آب رودخانه کرج به تهران منتقل شد و به جوی‌ها و شیرهای فشاری محله‌ها رسید، اما باز هم از لوله‌کشی خانگی خبری نبود. ۱۲ سال بعد قرار شد یک شرکت فرانسوی پروژه لوله‌کشی آب تهران را آغاز کند، اما از بد روزگار با شروع جنگ جهانی دوم این پروژه در قدم اول متوقف شد. سرانجام در سال ۱۳۲۵ طلسم لوله‌کشی آب تهران شکسته شد و این پروژه با حضور شرکت‌های خارجی به مناقصه گذاشته شد و یک سال بعد کلنگ لوله‌کشی آب در تهران در میدان سنگلج به زمین خورد.