عروسک بلاگردان کُردها در چهارشنبه سوری
«چهارشنبه‌سوری» یکی از جشن‌های قدیمی ایران است که پیش از آمدن بهار، مردم در آخرین چهارشنبه سال آتش افروخته تا بلا و شر را از خود دور کنند. استان کردستان نیز از گذشته تا امروز چهارشنبه‌سوری را با رسم‌های گوناگون جشن گرفته که یکی از آن‌ها با عروسکی همراه است که به عقیده مردم این خطه، بلاگردان بوده و به «وَی کوله‌چوارشه‌مه» یا «عروسک چهارشنبه‌سوری» شهرت دارد و جزو میراث ناملموس این استان است.
ایسنا: «چهارشنبه‌سوری» یکی از جشن‌های قدیمی ایران است که پیش از آمدن بهار، مردم در آخرین چهارشنبه سال آتش افروخته تا بلا و شر را از خود دور کنند. استان کردستان نیز از گذشته تا امروز چهارشنبه‌سوری را با رسم‌های گوناگون جشن گرفته که یکی از آن‌ها با عروسکی همراه است که به عقیده مردم این خطه، بلاگردان بوده و به «وَی کوله‌چوارشه‌مه» یا «عروسک چهارشنبه‌سوری» شهرت دارد و جزو میراث ناملموس این استان است.
امیر صادقی ـ کارشناس مردم‌شناسی استان کردستان ـ درباره این عروسک و آیین‌های چهارشنبه‌سوری در کرستان گفت: در شهرستان «بیجار» آیین چهارشنبه‌سوری را با این عروسک برگزار می‌کنند. مادر خانواده، شب چهارشنبه‌سوری این عروسک را می‌سازد و در رسم‌های دور آتش در این شب استفاده می‌شود. در یکی از رسم‌های این شب، تمام اعضای خانواده در آتشی که در حیاط یا پشت‌بام افروخته شـده، دور هم جمع می‌شوند و «عروسک چهارشنبه‌سوری» همراه با یک عدد پیاز و یک جارو در دست فرد ارشد خانواده قرار می‌گیرد.
او اضافه کرد: ابتدا از بزرگ‌ترین فرد تا کوچک‌ترین که معمولا بچه‌ها هستند، هر کدام به پیاز گاز می‌زنند و پس از هر بار گاز زدن به آن تف می‌کنند. این کار توسـط تمام اعضای خانواده انجام می‌شود تا نوبت به بچه آخر برسد، سپس جارو را نیز به همین نحو دست به دست می‌کنند. دست آخر «عروسک چهارشنبه‌سوری» را در دست گرفته و مانند جارو و پیاز به آن تف می‌کنند. پس از پایان این شب و پریدن از روی آتش و رسم‌های دیگر، این سه شیء را به بیرون از خانه پرت کرده و روی خاکروبه‌ها می‌اندازند.
این کارشناس مردم‌شناسی با بیان این‌که «عروسک چهارشنبه‌سوری» نقش بلاگردان را داشته و اهالی معتقدند که این عروسک، بیماری و بلا و هر نوع دردی را از آن‌ها دور کرده و در سال جدید بلا و مصیبت نخواهند دید، درباره نحوه ساخت این عروسک توضیح داد: برای ساخت این عروسک از وسایل دم‌دست منزل استفاده می‌کنند. چوبی به طول ۲۰ تا ۳۰ سانتیمتری را به عنوان بدن عروسک در نظر گرفته و آن را در پارچه‌ای سفید می‌پیچند و با نخ می‌بندند. سپس چوبی کوچک‌تر و باریک‌تر را که معمولا از ساقه درخت اسـت، به عنوان دست‌های عروسک به تنه اصلی با نخ می‌بندند. در ادامه سه قطعه پارچه که از تکه پارچه‌های موجود در منزل است، به عنوان لباس عروسـک استفاده می‌شود. دامن عروسک را با نخ و سوزن می‌دوزند، همچنین پارچه‌ای برای دست‌های عروسک در نظر گرفته و در آخر روسری عروسک را برایش می‌دوزند.
صادقی بیان کرد: برای عروسک چهارشنبه‌سوری چهره‌ای نیز رسم می‌کنند. برای این کار سکه‌ای را در پارچه‌ای سـفید پیچیده و با نخ و سوزن در قسمت بالای چوب اصلی می‌دوزند و با مداد مشکی چشم و ابرو برایش کشیده و با مداد قرمز لب عروسـک را می‌کشند. به این شیوه، عروسک «وَی کوله‌چوارشه‌مه» یا چهارشنبه‌سوری ساخته می‌شود که در فهرست آثار میراث ناملموس کشور نیز به ثبت رسیده است.
ارسال نظر