توافق جدید میان ایران و آمریکا نزدیک است؟

تابناک: یک رسانه آمریکایی به نقل از چهار مقام این کشور گزارش داد، دولت «جو بایدن» در حال انجام مذاکراتی غیرمستقیم با ایران در خصوص مبادله زندانیان است. وبگاه شبکه خبری ان‌بی‌سی با گزارش این خبر به نقل از چهار منبع آگاه مدعی شد که این مذاکرات با میانجیگری قطر و بریتانیا انجام می‌شود.

منابع مورد استناد ان‌بی‌سی گفته‌اند، مذاکرات پیشرفت کرده‌، ولی رسیدن به توافق نهایی همچنان در هاله‌ای از ابهام است.

مطابق این گزارش، این تلاش از سوی کاخ سفید در حالی انجام می‌شود که مذاکرات وین برای رفع تحریم‌ها علیه ایران دچار وقفه شده‌اند و دولت بایدن با ادامه سیاست فشار حداکثری، تحریم‌های جدیدی علیه ایران اعمال کرده است.

ان‌بی‌سی نوشته دو طرف در حال بررسی فرمولی هستند که قبلاً مورد بحث قرار گرفته و تبادل زندانیان در ازای آزادسازی ۷ میلیارد دلار از دارایی‌های ایران در بانک‌های کره جنوبی را شامل می‌شود.

پایگاه آمریکایی نوشته مطابق این فرمول، ایران اجازه خواهد داشت از وجوه مذکور برای خرید غذا، دارو و سایر اقلامی که مشمول تحریم‌ها نمی‌شوند، استفاده کند.

این منابع گفته‌اند در آن مذاکرات دیپلمات‌های ایران و آمریکا، ساز و کار‌های ممکن برای نحوه انتقال دارایی‌های مسدودشده ایران را مورد بررسی قرار داده‌اند و قرار است کشور سومی مانند قطر بر روند انتقال آن‌ها نظارت کند.

یک منبع مدعی شده در دیدار وزیر خارجه قطر با همتای ایرانی خود ـ که طی روز‌های گذشته انجام شد ـ هیأت قطری «پیام‌هایی از آمریکا را به طرف ایرانی منتقل کرد که شامل نکاتی در خصوص مبادله زندانی بود.»

برخی کارشناسان می‌گویند، با توجه به اختلافات فزاینده آمریکا و ایران بر سر پیشرفت برنامه هسته‌ای ایران، ناآرامی‌ها در ایران و ادعای تحویل هواپیما‌های بدون سرنشین تهران به روسیه، احتمالا تنش‌ها در ماه‌های آینده افزایش پیدا کرده و پنجره مذاکرات مبادله زندانیان به زودی بسته می‌شود.

ان بی سی به نقل از مشاور حقوقی نمازی، می‌گوید: در حالی که قابل درک است، ایالات متحده و جهان به سرکوب گسترده اعتراضات مردمی توسط ایران پاسخ می‌دهند، جو بایدن نمی‌تواند تمرکز خود را بر ضرورت بازگرداندن گروگان‌های آمریکایی به خانه از دست بدهد. می‌ترسم زمانی که فعالیت‌های هسته‌ای در حال گسترش ایران به این ترکیب اضافه می‌شود، ما به سرعت زمان لازم برای انجام یک معامله با ایران درباره تبادل زندانیان را از دست بدهیم.

ان بی سی در ادامه می‌نویسد: فرمول مبادله زندانیان که شامل آزادسازی برخی منابع مالی مسدود شده ایران در کره‌جنوبی می‌شود، قطعا باعث انتقاد شدید برخی قانون‌گذاران در واشنگتن، به‌ ویژه جمهوری‌خواهانی خواهد شد که قبلاً بایدن را به عدم اتخاذ مواضع به اندازه کافی سخت در قبال ایران متهم کرده‌اند.

علی واعظ، مدیر پروژه ایران در گروه بین المللی بحران می‌گوید که عدم موفقیت در آزادی آمریکایی‌های زندانی خطرات سیاسی دارد. هر گونه معامله با جمهوری اسلامی ایران انتقاد‌هایی در پی خواهد شد؛ اما رها کردن شهروندان آمریکایی در زندان‌های ایران نیز بدون هزینه نخواهد بود.

توافق مشابه مبادله زندانیان در سال ۲۰۱۵ در دوران ریاست جمهوری باراک اوباما مورد انتقاد شدید قرار گرفت.

واکنش رسانه نزدیک به شورای عالی امنیت ملی

همزمان، نورنیوز، رسانه نزدیک به شورای عالی امنیت ملی در توییتی نوشت: «نهایی شدن توافقات مذاکره غیرمستقیم با آمریکا نیازمند صداقت و عدم سیاسی‌کاری آن‌هاست.»

رسانه نزدیک به شورای عالی امنیت ملی در توییتر نوشت: سخنگوی واخ (وزارت خارجه) آمریکا به شکل ضمنی گزارش ان بی سی درباره مذاکره برای زندانیان این کشور و اموال مسدود شده ایران را تایید کرد. با درخواست واشنگتن، موافقت تهران، مذاکرات غیرمستقیم و نتیجه‌بخش انجام شده؛ اما نهایی شدن توافقات در حال مذاکره نیازمند صداقت و عدم سیاسی کاری آن‌هاست.»

موضع سخنگوی وزارت خارجه آمریکا

سخنگوی وزارت امورخارجه آمریکا، ادعای یک رسانه آمریکایی مبنی بر مذاکرات غیرمستقیم این کشور با ایران درباره تبادل زندانیان و آزادسازی اموال مسدود شده ایران را رد نکرد و گفت که واشنگتن همواره برای آزادی شهروندان خود تلاش می‌کند.

ند پرایس، سخگوی وزارت امورخارجه آمریکا در نشست خبری هفتگی خود در پاسخ به پرسشی درباره سفر راب مالی، نماینده ویژه دولت آمریکا در امور ایران به عمان گفت: «وی در دیدارهای خود در عمان در مورد مسائل مربوط به ایران گفت‌وگو کرده است. همان‌طور که می‌دانید، راب مالی فرستاده ویژه برای ایران است؛ بنابراین، می‌توانید تصور کنید که تمام تعاملات او در درجه اول بر ایران متمرکز خواهد بود. با توجه به نقش مهمی که عمان در کمک به حل چالش‌ها و کمک به پر کردن شکاف‌ها ایفا کرده است، این کشور نقش بسیار مفید و مهمی در تصمیم ایران برای آزادی باقر نمازی نیز ایفا کرد. آنها از بخشی از تلاش‌های طولانی مدت ما برای آزادی همه زندانیان متخلف و کمک به آزادی باقر نمازی در ایران حمایت کردند.»

رابرت مالی در منطقه به دنبال چیست؟

رابرت مالی، نماینده ویژه آمریکا در امور ایران ـ که در منطقه است ـ چهارشنبه شب با معاون وزیر خارجه عمان درباره ایران گفت‌گو کرد؛ گفت‌وگویی که این مقام دولت بایدن آن را «عالی» توصیف کرده‌ است.

بسیاری از تحلیلگران این سفر را نشانه‌ای از تلاش‌های طرفین برای احیای برجام توصیف می‌کنند. پیشتر، فردای اقتصاد در گزارشی پنج نشانه از احیای برجام را بررسی کرده‌ بود و اکنون سفر رابرت مالی به عمان را می‌توان نشانه‌ای از احیای برجام تلقی کرد؛ هرچند برای نتیجه‌گیری در این‌ باره همچنان زود است.

رابرت مالی، نماینده ویژه آمریکا در امور ایران پس از این دیدار گفت: «دیداری عالی با شیخ خلیفه الحارثی (شیخ خلیفه علی عیسی الحارثی معاون وزیر خارجه عمان) در عمان داشتم.»

مذاکره کننده ارشد دولت بایدن افزود: «ما در مورد تعمیق همکاری نزدیک خود در خصوص طیف وسیعی از موضوعات مرتبط با ایران گفت‌وگو کردیم.»

نماینده ویژه آمریکا در امور ایران تصریح کرد: «من همچنین از عمان برای کمک به آزادی باقر نمازی قدردانی کردم.»

هیات آمریکایی به ریاست راب مالی برای شرکت در نشست‌های کارگروه مشترک آمریکا و کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس درباره اولویت‌های مشترک به ریاض سفر کرده است.

وی مدعی شد: «کارگروهی نیز بر ایران و چالش‌هایی که این کشور ایجاد می‌کند، متمرکز است و کارگروه سومی نیز وجود دارد که بر مبارزه با تروریسم متمرکز است؛ بنابراین، هیأت آمریکایی در تمامی این کارگروه ها مشارکت خواهد داشت.»

راب مالی پیش از این، با محمد بن عبدالرحمن آل ثانی، وزیر امورخارجه قطر ـ که قبل از حضور در واشنگتن، به تهران سفر و با حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه ایران دیدار کرده بود ـ درباره ایران دیدار و گفت‌وگو کرده بود.

«ماجد الانصاری» سخنگوی وزارت امور خارجه قطر، سیزدهم بهمن ماه بر تداوم نقش دوحه برای نزدیک کردن دیدگاه‌ها میان ایران و کشورهای غربی در مذاکرات هسته‌ای تأکید کرد و افزود: «میانجی‌گری قطر برای ارائه پیشنهادها در تسهیل بازگشت طرف‌ها به مذاکره ادامه دارد و ایفای این نقش دوحه نیز تا امضای توافق هسته‌ای که ضامن امنیت و صلح در منطقه است، متوقف نخواهد شد.»