روستایی در ایران که شب‌ها مانند اکلیل می‌درخشد

همشهری آنلاین: یکی از دلایلی که سبب می‌شود برخی از نقاط گردشگری کشور مورد توجه گردشگران قرار گیرد؛ معماری منحصر به فرد شهرها و روستاهای آن است. این موضوع حتی گویای این است که هر منطقه‌ای که توانسته است معماری خود را حفظ کند، بی‌شک فرهنگ و اقتصاد بومی و آیین و سنن خود را نیز حفظ کرده است.

به‌همین دلیل به هر نقطه‌ای از کشور که برویم و با معماری و بافت ویژه و تاریخی آن روبه رو شویم، به همان میزان می‌توانیم از آیین‌ها و خرده فرهنگ‌های آن بهره ببریم. البته در بسیاری از مناطق در جریان مدرن سازی و  نوسازی بخشی از این آیین‌ها از بین رفته است.

این در حالی است که اغلب روستاها و شهرهایی که توانسته‌اند معماری و بافت تاریخی خود را حفظ کنند، در توسعه گردشگری به ویژه گردشگری روستایی حرفی برای گفتن دارند.  

در این میان بی‌تردید شاید بتوان گفت که ماسوله در استان گیلان حرف اول را در این زمینه می‌زند، به این دلیل که با گذر زمان معماری آن دچار تغییر نشده است. اما به جز ماسوله روستاهای بسیاری در کشور وجود دارند که می‌توانند به همان اندازه در توسعه گردشگری پیشرو باشند.

اورامان تخت در کردستان نیز معماری ویژه خود را دارد؛ به‌طوری که حتی گردشگران خارجی را به سمت خود می‌کشاند.

اگر تصمیم دارید که به این روستا سفر کنید. باید برای رسیدن به اورامان تخت در کردستان بعد از نگل از سه راه دزلی جاده‌ای کوهستانی و زیبا را طی کنید.

سپس به یک دوراهی می‌رسید که یکی به گردنه ژالانه و تته و دیگری به اورامان تخت می‌رسد. به مسیرتان به سمت روستای اورامان تخت ادامه دهید. تا به این روستای هزارماسوله‌ای که مدفن پیر شالیار است نزدیک شوید. روستایی که بسیاری از خانه‌های سنگی‌اش مانند دژی در برابر تغییرات همچنان مستحکم برجا مانده و از معماری سنتی خود دفاع می‌کند.

در ابتدای روستا تنها هتل آن قرار دارد. این هتل نیز براساس معماری سنتی همین روستا ساخته شده است که جای خوشحالی دارد. اما شما می‌توانید از خانه محلی بومیان نیز برای اقامت استفاده کنید؛ البته خانه افرادی که تمایل به اجاره آن دارند.

برخی از اهالی خانه خود را برای مسافران آماده می‌کنند. نکته جالب توجه اینجاست که برای ورود به خانه‌های معمولی هم باید از پله‌هایی سنگی در راهروهایی باریک عبور کنید که همین موضوع و تفاوت معماری با معماری خانه‌های شهری دیگر نقاط برایتان جذاب است.

درکل معماری پلکانی خانه‌های اورامان تخت اعجاب انگیز و زیباست. خانه‌ها در این روستا از سنگ و به سبک خشکه‌چین ساخته‌ شده است که روی‌ هم به‌صورت پلکانی بنا شده‌اند. به طوری که حیاط هر خانه سقف خانه دیگری است.

در حین گشت و گذار در کوچه‌های اورامان تخت، اگر از پایین به سمت بالادست روستا حرکت کنید؛ از حیاط خانه‌های بسیاری عبور خواهید کرد. تا اینکه در بالادست روستا به مسجد سنگی روستا می‌رسید.

مسجد سنگی 

مسجد سنگی بی نظیری که اوج هنر معماری کردستان را به رخ می‌کشد. حتی وضوخانه این مسجد هم سنگی و بی نهایت دیدنی است. این مسجد در چند طبقه ساخته شده است. نمای بیرونی مسجد در مرکز خانه‌های روستایی اورامان تخت همچون دژی به نظر می‌آید. در و پنجره‌های مسجد از چوب گردو ساخته شده است.

درون مسجد ۱۴ ستون سنگی قرار دارد که با چوب گردو روکش شده‌اند. به جز معماری زیبای مسجد، خانه‌های پلکانی اورامان تخت نیز فقط از سنگ ساخته شده‌اند که از مشخصات منحصر به فرد خانه‌های این روستا به شمار می‌رود که مانند آن را در هیچ کجای دیگر ندیده‌اید.

البته در گشت و گذارتان در روستا آن هم در نزدیکی مقبره پیرشالیار خانه‌هایی را می‌بینید که معماری آنها با دیگر خانه‌ها متفاوت است و نمای سنتی روستا را بر هم زده است. این خانه‌ها با استفاده از تیرآهن، آجر و سیمان ساخته شده و معماری سنتی و سنگی این روستا را کمی از حالت یکدست خارج کرده‌اند.

شاید بپرسید مقبره پیرشالیار چه قصه‌ای دارد که در بالا به آن اشاره کردیم. اورامان تخت علاوه بر داشتن جاذبه‌های طبیعی و معماری، جاذبه‌ آیینی دیگری به نام مراسم پیر شالیار نیز دارند که در نیمه زمستان برگزار می‌شود. اهالی اورامان در این مراسم با لباس‌های کردی حاضر می‌شوند و با موسیقی‌ عرفانی و دف نوازی مخصوص خود این مراسم را برگزار می‌کنند.

در باور مردم این منطقه پیر شالیار «شاه بهار خاتون» دختر کر و لال شاه بخارا را به حرف زدن درآورد. طبق روایت‌ها «شاه بهار خاتون» کر و لال بود و همه‌پزشکان از درمان او ناامید شده بودند. تا این که آوازه‌ «پیر شالیار اورامی» به بخارا رسید.

پادشاه بخارا هم شرط کرد که هر کسی دخترش را شفا دهد، او را به عقد وی در آورد؛ درنهایت دختر را نزد «پیر شالیار» بردند. وقتی که نزدیک روستای اورامان تخت و خانه‌ پیر شالیار رسیدند، صدای نعره‌ دیوی توجه آن‌ها را جلب کرد؛ دیو از تنوره‌ای که هم‌اکنون اهالی به آن «تنوره دیوها» می‌گویند و نزدیک خانه پیر شالیار است، بر زمین افتاد و کشته شد. این ماجرا باعث شد که زبان شاه بهار خاتون باز شود و شروع به صحبت کردن ‌کند. پادشاه دخترش را به عقد وی درمی‌آورد و مردم جشن عروسی بزرگی برای پیرشالیار و بهار خاتون برپا کردند. که امروزه سالگرد این مراسم به مراسم پیرشالیار معروف است.

اگر به اورامان تخت سفر می‌کنید حتما نمای این روستا را در شب از دست ندهید و شب مانی را جزو برنامه‌تان قرار دهید. زیرا این روستا در تاریکی چندین برابر زیباتر از روز می‌شود. وقتی چراغ خانه‌ها روشن می‌شود؛ این روستای پلکانی مانند اکلیلی در شب می‌درخشد.

بهترین زمان سفر به روستای اورامان

فصل بهار و به ویژه ماه اردیبهشت بهترین زمان سفر به روستای اورامان تخت است. در این فصل طبیعت روستا بسیار دیدنی است. اگرچه زمستان این منطقه کوهستانی بسیار سرد است، اما در نیمه بهمن و همزمان با برگزاری مراسم پیرشالیار گردشگران بسیاری رهسپار اورامان می‌شوند تا اجرای این مراسم آیینی را از نزدیک ببینند.

مسیر دسترسی به روستای اورامان تخت

برای رفتن به اورامان از تهران و با خودروی شخصی می‌توانید با طی کردن مسیر ۶۶۰ کیلومتری و عبور از شهرهای ساوه، همدان و سنندج به سروآباد و سپس به اورامان برسید.