«معجزه» مسجدی که از زیر آب بیرون آمد!

فرارو: از آنجایی که بحران آب و هوا باعث کاهش شدید سطح آب، خشک شدن بستر رودخانه‌ها و ذوب شدن یخچال‌های طبیعی می‌شود مصنوعاتی مانند کشتی‌های جنگی قدیمی، یک شهر باستانی و بقایای انسانی پدیدار شده‌اند. این داستان بخشی از "آثار باستانی آب و هوا" است.

به نقل از الجزیره، "محمد آفتاب حسین" در دوران کودکی برای خواندن نماز و مطالعه به مسجد کِرِم رنگ نزدیک خانه خود می‌رفت و وقتی مسجد خالی می‌شد حسین و سایر بچه‌های روستای شان در بیهار ایالتی در شرق هند در آن ساختمان گنبددار فریاد می‌زدند و به پژواک صدای خود گوش می‌دادند.

حسین که اکنون ۵۰ ساله است می‌گوید: "به یاد می‌آورم که سرگرم کننده بود و شنیدن صدا باعث خوشحالی مان می‌شد. هر کودکی این کار را تکرار می‌کرد".

با این وجود، ۳۴ سال پیش به دنبال ساخت یک سد آن مسجد که "نوری" نام دشت به همراه روستای دوران کودکی حسین در چیرایلا زیر آب ناپدید شد.

در اوایل سپتامبر سال جاری پس از افزایش دمای هوا و کمبود بارندگی که باعث کاهش سطح آب شد برای اولین بار از زمان غرق شدن مسجد در آب کل آن بنا بار دیگر ظاهر شد. گردشگران کنجکاو برای تماشای مسجد بیرون آمده از آب خود را به آنجا رساندند. برای رسیدن به آن مکان حدود پنج ساعت رانندگی تا جنوب ایالت پاتنا لازم است.

به گفته کارشناسان آب و هوا، ظهور مجدد این مسجد با شرایط خشکسالی شدید در یکی از فقیرترین ایالت‌های هند مرتبط است. برای حسین این رویداد خاطرات آوارگی را زنده می‌کند. او و سایر ساکنان چیرایلا همراه با ده‌ها روستا در دو طرف یک رودخانه در یک منطقه کم ارتفاع مجبور به ترک خانه‌های خود در دهه ۱۹۸۰ میلادی شدند. حسین می‌گوید:" مسجد به محل توجه مردم تبدیل شده است، اما ما را به یاد زندگی در روستا نیز می‌اندازد".

"هیچ کس گرسنه نمی‌ماند"

چیرایلا روستایی آرام بود که مسلمانان و هندو‌ها در کنار یکدیگر زندگی می‌کردند. حسین به یاد می‌آورد که برخی از روستاییان صاحب زمین بودند در حالی که برخی دیگر از طریق کشاورزی و کشت ذرت و کار در شالیزار امرار معاش می‌کردند. چیرایلا توسط کوه‌های کم ارتفاع احاطه شده بود و مردم آن منطقه آب مورد نیاز خود را از یک نهر در آن نزدیکی تهیه کرده و پیش از اقامه نماز وضو می‌گرفتند.

او با افتخار با اشاره به منطقه زیبای هیمالیا واقع در شمال هند می‌گوید: "مثل کشمیر بود". "محمد حنیف" ۶۵ ساله یکی دیگر از ساکنان سابق چیرایلا بیرون یک مسجد سفید رنگ و نیمه ساخته در هاردیا جایی که او نیز در آن زندگی می‌کرد نشسته بود. این سازه بر فراز خانه‌های کوچک و دو اتاقه روستا قرار دارد.

او می‌گوید: "مردم می‌توانستند امرار معاش کرده و غذا بخورند. این تخصص روستا بود. هیچ کس گرسنه نمی‌ماند. مردم به دین شما کاری نداشتند". اشاره او به تغییر وضعیت و بروز تنش میان افراد متعلق به عقاید و مذاهب گوناگون در هند در سالیان اخیر است.

بخش اعظم چیرایلا از کلبه‌های گلی با سقف‌های کاهگلی تشکیل شده بود، اما مسجد کوچکی که در مرکز روستا قرار داشت با سطح گچ بری آن که در تابستان خنک بود، حیاط سیمانی و دروازه‌های قوسی شکل معماری متمایزی از بنا‌های دیگر آن منطقه داشت. ساکنان سابق چیرایلا معتقد بودند که این سازه بیش از ۱۰۰ سال قدمت دارد. حنیف که صدایی ملایم و ریشی سفید دارد می‌گوید: "از وقتی من به دنیا آمدم مسجد آنجا بود. هم چنین، هنگام تولد پدرم نیز مسجد آنجا بود".

اگرچه حسین و دیگران بر این باور بودند که مسجد پس از حکومت مغول‌ها در فاصله قرون شانزدهم تا نوزدهم ساخته شده چرا که دارای سه گنبد، هشت منازه و طاق نما‌هایی بود که معماری ساختمان‌های ساخته شده در سراسر هند در طول حکمرانی آن سلسله را تداعی می‌کنند.

مقاومت کرده بودیم

در سال ۱۹۸۵ میلادی ساکنان چیرایلا و ساکنان چندین روستای دیگر مجبور به نقل مکان به هاردیا در هفت کیلومتری روستا‌های شان شدند.

حسین می‌گوید: "هیچ کس نمی‌خواست محل زندگی‌اش را ترک کند. ما مقاومت کرده بودیم، اما ظرف مدت یکماه مجبور به تخلیه محل سکونت‌مان شدیم و مقام‌های محلی تهدید کردند که در صورت عدم جابجایی در سیل غرق خواهیم شد".

روستاییان سابق گفتند که چیرایلا تخریب شد، اما مسجد دست نخورده باقی ماند، زیرا مکانی مقدس بود. حسین که بیرون از خانه سیمانی و آجری خود در هاردیا ایستاده بود گفت از آنجایی که همه ساکنان سابق روستای سیل زده اکنون در یک مکان زندگی می‌کنند و یک جامعه نزدیک به هم باقی مانده اند نام محله جدید خود را چیرایلا گذاشته‌اند. آنان هم چنین نام مسجد ناتمام مانده پس از انتقال به هاردیه را مسجد "نوری" برای ادای احترام به عبادتگاه اصلی‌شان نامگذاری کردند. حسین می‌گوید: "از آنجایی که این جا همه فقیر هستند ما با کمک‌های کوچک کار‌ها را ذره ذره انجام می‌دهیم".

حسین می‌گوید اکنون در هاردیا حدود ۷ هزار نفر زندگی می‌کنند و آنان مجبور بودند زندگی خود را از ابتدا بازسازی کنند. زمین‌های ارائه شده برای ساختن خانه‌های جدید کافی بود، اما برای کشت محصولات کشاورزی کافی نبود. روستاییان برای یافتن شغل تازه تلاش کردند و بسیاری از آنان کارگر شدند. حنیف در حالی که تعدادی از همسایگانش دور او جمع شده بودند می‌گوید: "دولت تکه‌ای از زمین به ما داد و ما را ترک کرد. هیچ کس اینجا خوشحال نیست. مردم دلتنگ روستای قدیمی هستند".

معجزه‌ای در کار نیست

هنگامی که مسجد برای اولین بار ظاهر شد ساکنان گفتند که صد‌ها بازدید کننده برای تحسین این منظره غیرعادی آمده بودند. گردشگران از میان گل و لای عبور کردند تا وارد ساختمان شوند و معماری آنجا را بررسی کنند. برخی از بازدید کنندگان سعی کردند آنجا را تمیز کنند. یکی از افراد بیرون از مسجد اذان خواند. بازدید کنندگان اگرچه نه به اندازه قبل، اما کماکان برای بازدید از مسجد به آنجا می‌روند.

از زمان ظاهر شدن کامل مسجد در ماه سپتامبر باران باعث شده که سطح آب دست کم دو متر بالا برود و یک بار دیگر بخشی از سازه را در بر بگیرد.

پس از مدت‌ها زیر آب ماندن سطح گچ مسجد در بسیاری از نقاط پوسته پوسته شده و توسط جلبک پوشیده شده است. شکاف‌هایی بر روی مناره‌های گوشه و سقف دیده می‌شود. با نزدیک‌تر شدن به مسجد بوی کپک از ساختمان به مشام می‌رسد.

حسین از زمان ظهور دوباره مسجد آنجا را زیارت نکرده است. با این وجود، او ویدئو‌های منتشر شده از مسجد در یوتیوب را دیده است بنایی که گردشگران آن را به تازگی کشف کرده اند. او می‌گوید:"این مسجد برای ما معجزه نیست ما با آن آشنایی داشتیم".

"گورایلال سینگ" ۵۱ ساله که به عنوان کشاورز نیز کار می‌کند و سال‌ها ماهیگیر اطراف سد بوده می‌گوید:"برای اولین بار است که در سه دهه گذشته مسجد را به صورت کامل قابل مشاهده می‌بینیم. مسجد درآمدی اضافی برای من ایجاد کرده است. من به غیر از ماهیگیری گردشگران را برای قایق سواری به اینجا می‌آورم".

نشانه کمبود آب

در گذشته با پایین آمدن سطح آب گنبد‌های مسجد ظاهر می‌شد. برای کشاورزان این منطقه که کشاورزی۲شان به بارندگی بستگی دارد ظهور مجدد مسجد نشانه روز‌های دشواری است نشانه‌ای در یکی از بزرگترین ایالت‌های تولید کننده برنج هند که به دلیل بارندگی‌های نامنظم و کم با وضعیت خوبی مواجه نیست.

این وضعیت نشان می‌دهد که آب کافی وجود ندارد. "سهدو یاداو" شالیکار ۴۵ ساله می‌گوید این وضعیت برای کشاورزانی که زندگی آنان وابسته به کشاورزی است خبر خوبی نیست. برای کارشناسان آب و هوا، ظهور مجدد مسجد نوری با خشکسالی ناشی از تغییرات آب و هوایی مرتبط بوده است. معمولا ۸۴ درصد از بارندگی ایالت در طول چهار ماه از ژوئن تا سپتامبر در فصل باران‌های موسمی رخ می‌دهد. در ماه ژوئیه، شرایط بسیار خشکی وجود داشت که زمان کاشت برنج است. این وضعیتی بی سابقه بود.

ناوادا یکی از ۱۱ ناحیه از ۳۸ ناحیه بیهار بود که دچار خشکسالی در نظر گرفته شد در حالی که آمار رسمی نشان می‌دهد که امسال ۳۹ درصد کمتر از حد معمول بارندگی داشته است. این یک شکست بزرگ برای مردم آن ایالت بوده است جایی که نیمی از جمعیت زیر خط فقر زندگی می‌کنند.

"ستار" می‌گوید: "سطح پایین این سد که عمدتا برای آبیاری و آبزی پروری ساخته شده نشان می‌دهد که منابع آبی تا چه اندازه آسیب دیده‌اند. خشکی در حال افزایش است و سطح آب سدها، حوضچه‌ها و دیگر منابع آبی تحت تاثیر قرار گرفته است".

آناند شانکار کارشناس آب و هوا در اداره هواشناسی هند در بیهار توضیح داد که ماه جولای در ۱۲۰ سال اخیر در بیهار خشک بوده است. او گفت که تغییرات آب و هوایی باعث تنوع شدید شده و بارندگی‌ها کاهش یافته اند و امسال سایر ایالت‌های شرقی هند مانند اوتار پرادش و جارکند را تحت تاثیر قرار داده است. دولت ایالتی در اواسط اکتبر پرداخت غرامت ۳۵۰۰ روپیه (۴۲ دلار) را برای هر خانواده در نزدیک به ۸۰۰۰ روستای آسیب دیده از خشکسالی اعلام کرد. هنگامی که ساکنان چیرایلا مجبور به نقل مکان شدند زمینی برای ساختن خانه‌های شان و مقداری پول برای ساخت آن در اختیارشان قرار گرفت.

بازگشت به گذشته

در هاردیا، گروهی از زنان بیرون از خانه‌های‌شان ایستاده بودند و زیر آفتاب بعد از ظهر صحبت می‌کردند. بچه‌ها که برخی از آنان با لباس مدرسه بودند در کوچه‌های پر گرد و غبار بازی می‌کردند. حنیف که زمان نقل مکان خانواده اش به هاردیا ۲۹ سال داشت می‌گوید از زمانی که آنان نقل مکان کردند برای یافتن غذا در تقلای مداوم بودند.

پس از گرمای تابستان و خشکسالی بسیاری از روستاییان در ناحیه ناوادا نگران بودند که با بدتر شدن بحران آب به دنبال با تغییر الگو‌های آب و هوایی زندگی سخت‌تر شود. سینگ می‌گوید:"در سال ۲۰۱۸ میلادی سیل شدیدی در اینجا رخ داد و مسجد کاملا ناپدید شد. امروز سطح آب به پایین‌ترین حد خود در چندین دهه اخیر رسیده است. آب و هوا دچار تغییرات شدید شده است. تمام این شرایط مستقیما به ما آسیب رسانده است".

در گزارش هیئت بین دولتی سازمان ملل متحد در مورد تغییرات آب و هوایی که در اوایل سال جاری منتشر شد آمده است که به دلیل تغییرات آب و هوایی و افزایش تقاضا دست کم ۴۰ درصد از جمعیت هند تا سال ۲۰۵۰ میلادی با کمبود آب مواجه خواهند شد.

"شکیلا فاطمه" ۵۵ ساله نیز به همراه خانواده اش از چیرایلا آواره شد. او می‌گوید: "زمانی که در روستای قدیمی زندگی می‌کردیم نگران آب آشامیدنی نبودیم. اما در این روستا (هاردیه) بحران آب وجود دارد".

"بلال احمد" ۴۵ ساله یکی دیگر از ساکنان سابق چیرایلا که زیر سایه درختی در بیرون مسجد نوری جدید نشسته می‌گوید که برای صید ماهی به محل روستای قدیمی باز می‌گردد. او معتقد بود که ظهور دوباره مسجد قدیمی روستاییان سابق چیرایلا را به یاد شیوه زندگی و زمانی می‌اندازد که مسجد ناپدید نشده بود. احمد می‌گوید:"برای همه اهالی روستا خاطره‌های ریشه دار مرتبط با مسجد است. ما می‌خواستیم در این روستا چنین مسجدی بسازیم، اما بازسازی این شگفتی ممکن نیست".