ورود «سمن‌ ها» به ماجرای عفاف و حجاب

روزنامه فرهیحتگان: قائم‌مقام وزیر کشور در امور اجتماعی و فرهنگی دیروز اعلام کرد اجازه فعالیت به تشکل‌ها و سمن‌ها در زمینه عفاف و حجاب داده می‌شود و تشکل‌های مردمی علاقه‌مند می‌توانند با دریافت مجوز رسمی در این زمینه فعالیت کنند.

این خبر در حالی منتشر شد که هفته پیش، برخی از نمایندگان مجلس، وزیر کشور را به دلیل تصاویر زنان ساپورت‌پوش به مجلس کشاندند و از پوشش زنان در جامعه انتقاد کردند. در حال حاضر گشت ارشاد متولی اجرای قانون حجاب در کشور است. این در حالی است که به اعتقاد برخی کارشناسان حوزه‌های اجتماعی، موضوع عفاف و حجاب باید توسط مردم و با فرهنگ‌سازی نهادینه شود و به اجبار و با امکانات دولتی و رسمی قابل انجام نیست.

فرهیختگان در این باره با محمدمراد بیات جامعه‌شناس و کارشناس حوزه توسعه سیاسی گفت‌وگویی انجام داده است.

با توجه به اینکه در حال حاضر در کشور متولی امر حجاب گشت ارشاد است، ورود سمن‌ها یا همان سازمان‌های مردم‌نهاد چقدر می‌تواند زمینه فرهنگ‌سازی در این حوزه را فراهم کند؟

دنیای توسعه‌یافته امروز برای ساماندهی امور فرهنگی، اجتماعی و حتی سیاسی به سمت ngo ها -سازمان‌های مردم‌نهاد یا همان سمن‌ها- روی آورده است و این موضوع به معنای واگذاری امور به دست مردم است. بنابراین اصل حمایت از سمن‌ها در هر حوزه و موضوع، یک اصل عقلانی و یک تجربه موفق است.

در کنار این موضوع نباید از یاد برد که توجه به سیاست‌هایی که در قانون اساسی کشور آمده و سیاست‌های دولت یازدهم با اصول اعتقادی ما که براساس آن باید همه امور به دست مردم باشد، حتی مساله امر به معروف و نهی از منکر، موضوع خوبی است. نکته بعدی این است که ایجاد فضا برای گروه‌های مردم‌نهاد در هر عرصه‌ای، به معنای احترام گذاشتن به عقاید، سلایق، ظرفیت‌ها و ابتکارات مردمی است که در قالب گروه‌های مختلف جمع می‌شوند و دیدگاه و نظر خودشان را تعقیب و پیگیری ‌کند. اما اینکه وزارت کشور بخواهد به گروه‌هایی مجوز دهد که تنها موضوع حجاب و عفاف را پیگیری می‌کنند، چندان پسندیده نیست.

قطعا وزارت کشور نباید گزینشی برخورد کنند. باید زمینه را برای همه افراد که مایلند موضوعات فرهنگی، اعتقادی، اجتماعی، زیست‌محیطی وغیره را اجرا کنند فراهم کند. در هر حال ما حرکت وزارت کشور در صدور مجوز در این حوزه را به فال نیک می‌گیریم، چراکه بر این اساس زمینه‌ای فراهم می‌شود تا گروه‌های فشار و افراد دیگر که خیلی تعریفی از خودشان ندارند، در قالب سمن‌ها و گروه‌هایی دارای شناسنامه مشخص با اهداف و زمینه‌ها و رویکرد مشخص فعالیت کنند و به جای کارهای پلیسی دست به اقدامات فرهنگی بزنند.

ما معتقدیم که برخورد‌های فیزیکی و جار و جنجال کردن به ضدخودش تبدیل می‌شود و به همین دلیل، این اقدامات باید بستر فرهنگی و اعتقادی و اصولی خود را پیدا کند و ایجاد سمن‌هایی در این حوزه به این بحث کمک می‌کند.

در حالی که سمن‌ها جایگاه واقعی خود را بین مردم پیدا نکرده‌اند و با توجه به اقداماتی که در گذشته درباره گسترش حجاب در کشور انجام شده، آیا موضع‌گیری از سوی مردم در قبال این سمن‌ها شکل نخواهد گرفت؟

اگر این گروه‌ها بیایند و روش‌های فرهنگی و خلق و خوی گروه‌های مردم‌نهاد را داشته باشند و نه به‌عنوان گروه‌های فشار فعالیت کنند، قطعا در درازمدت می‌توانند از اعتقاد، مرام و شیوه خودشان دفاع کنند و افرادی که به آن سبک و سیاق آشنایی و علاقه دارند را جذب کنند.

اما اگر این سمن‌ها تبدیل به گروه‌های فشار شده یا زمینه بروز برخی گروه‌های پنهان شوند، قطعا نه‌تنها کمکی به بسط و گسترش سمن‌ها نمی‌کنند بلکه آن زمینه‌هایی را که در جامعه ما وجود دارد نیز تخریب می‌کنند. فقط به دوش کشیدن عناوین مردمی کمکی به این قضیه نمی‌کند، شیوه‌ها و روش‌ها و بروندادها مشخص می‌کند که اینها به جایگاه مطلوب خواهند رسید یا به ضدعمل تبدیل خواهند شد.

آیا فعالیت این سمن‌ها زمینه فعالیت و گسترش سمن‌های دیگر را در حوزه‌های فرهنگی فراهم می‌کند؟

اگر سمن‌های حوزه حجاب و عفاف شیوه‌های اصولی گروه‌های NGOرا در نظر بگیرند، به یقین به توسعه فرهنگی و اجتماعی ما کمک می‌کند. اصل کار خوب است، چراکه باعث می‌شود افرادی برای حجاب و عفاف یا هر موضوع دیگر با شناسنامه مشخص مباحثشان را در جامعه پیگیری کنند، اما وقتی می‌گوییم سمن، به این معناست که واقعا مردم‌نهاد باشد نه ابزاری برای گروه‌های پنهان.