روز اول جشنواره فجر چهلم؛ فیلم‌ها و حاشیه‌ها

عصر ایران: جشنواره فیلم فجر چهلم از یازدهم بهمن ماه در برج میلاد کلید خورد و امسال، دومین سالی است که سایه کرونا بر فضای سینمای رسانه در جشنواره فجر دیده می‌شود.

روز اول جشنواره فیلم فجر در سینما رسانه (برج میلاد) با نمایش ۲ فیلم سینمایی بیرو (مرتضی‌علی عباس‌میرزایی) و مرد بازنده (محمدحسین مهدویان) همراه بود. بعد از نمایش هر فیلم عوامل و بازیگران آن در نشست خبری به پرسش‌های خبرنگاران پاسخ دادند.

بیرو / مرتضی‌علی عباس‌میرزایی

بازیگران: حسین بیرانوند، مهران نائل، سعید داخ، رضا داوودنژاد

بیرو داستان مقطعی از زندگی علیرضا بیرانوند دروازبان تیم ملی فوتبال ایران است، از شروع به فوتبال بیرانوند تا اولین قرارداد رسمی او با یک تیم حرفه‌ای.

بیوگرافی ورزشی یکی از ژانرهایی است که در سینمای ایران بسیار کم به آن پرداخته شده است، علی الخصوص فیلمی درباره یک قهرمان ورزشی که هنوز در عرصه ورزشی حضوری فعال دارد. با توجه به این خصوصیت‌ها بدون تعارف باید گفت متاسفانه فیلم بیرو یک فرصت سوزی است. فیلم بیشتر از اینکه یک روایت ورزشی مهیج باشد به ترکیبی از ملودرام، عاشقانه‌ای نوجوانانه، کارتون فوتبالیستها به اضافه پرداختی فیلم هندی وار تبدیل شده است. ترافیکی از سختی، ناراحتی و فاجعه.

مهمترین ضعف فیلم این است فیلمنامه ساده انگارانه نوشته شده است با یک جستجو در اینترنت می توان تمام اتفاقات مهم فیلم را از خاطرات و مصاحبه‌های بیرانوند پیدا کرد، به شدت جای چند صحنه ناگفته و ناشنیده از زندگی بیرانوند در این فیلم خالی است. آنچه که برای مخاطب جدید باشد و او هیچ اطلاعی از آن نداشته باشد.

گاهی اوقات چنان همه چیز قابل پیش بینی است که دیگر حوصله مخاطب سر می‌رود. در چنین فیلمی باید نقطه اوج آن موفقیت قهرمان در یک رویداد ورزشی باشد، اما در این فیلم یک لحظه دراماتیک ورزشی خلق نشده است که قلب مخاطب به تپش بیشتر بیافتد. صحنه‌ای از اولین بازی بیرانوند و ۲ دوستش د تهران وجود دارد که قرار است چنین کاربردی داشته باشد اما بیشتر شبیه یک کلیپ شده است همراه با رقص‌های شادمانی گاه و بیگاه بازیکنان.

از همه بدتر موسیقی فیلم به شکل بسیار عجیبی ناهمگون و تکراری است. درباره ضعف‌های فیلم بسیار بیشتر می‌توان نوشت ولی برای این نوشتار این نقاط اصلی بود که اشاره شد.

مرد بازنده / محمدحسین مهدویان

بازیگران: جواد عزتی، رعنا آزادی‌ور، بابک کریمی، آناهیتا درگاهی، مهدی زمین پرداز، مجید نوروزی، امیرحسین هاشمی، امیر دژاکام، سجاد بابایی، منوچهر علی‌پور، شبنم قربانی، ونوس کانلی، ملیکا پازوکی

محمدحسین مهدویان امسال برای هفتمین بار با فیلم مرد بازنده در جشنواره فجر حضور پیدا کرده است. فیلم درباره پلیسی است که به دنبال یافتن دلیل قتل یک جوان موفق در زمینه اقتصاد است. اگر بخواهیم جانب انصاف را نگه داریم باید گفت مهدویان در کارگردانی موفق بوده است ولی مشکل طبق معمول در فیلمنامه فیلم است.

فیلم به گونه‌ای نوشته شده است که از اتفاقات روز جامعه همه چیز را می‌توان درآن پیدا کرد مثل: موفقیت اقتصادی یک مهندس جوان در مدت زمانی کم، آقازاده ای (پسر وزیر) که با اسمی تلویحی در یک هولدینگ اقتصادی صاحب بیشترین سهم است، استفاده از رانت و ...، پلیسی که برای یافتن قاتل دست به هر ترفندی می‌زند حتی کارهای غیر قانونی، گرفتن پرونده از بازپرس پرونده و دخالت دستهای پشت پرده و امنیتی در سراسر اتفاقات فیلم، مرد هوسباز و زن‌ها، اختلاف دیدگاه بین نسل‌ها (پدر و پسر) و ...

مشکل فیلم این است، یک فیلم صریح بی حاشیه پلیسی معمایی یا یک فیلم افشاگرانه سیاسی نیست، اما همه این مباحث هم در فیلم وجود دارد.

فیلم مخاطب را به بازی حدس وگمان نمی‌اندازد که در نهایت با پی بردن به اصل اتفاقات بفهمد که تا چه اندازه پیش بینی او درست بوده یا غلط.

در فیلم‌های پلیسی معمایی معمولا مخاطب با پی بردن به اینکه قاتل چه کسی بود دچار یک غافلگیری بزرگ می‌شود اما در فیلم مرد بازنده چنین غافلگیری وجود ندارد و وقتی هم که می فهمیم قاتل چه کسی است به دلیل اینکه در فیلم حضور و پرداخت به اندازه کافی نذاشته است چندان شوکی به بیننده نمی‌دهد.

در زمینه اجرا و کارگردانی فیلم در سطح استاندارد است، خلق فضایی سربی و تیره در تمام فیلم، طراحی صحنه، فیلمبرداری و ... تاثیرگذار است اما متاسفانه فیلم را نجات نمی‌دهند. مشکل از فیلمنامه است و عدم شناخت از ژانر.

حاشیه‌های روز اول

یکی از تماشاگران ویژه فیلم بیرو، سید حمید سجادی - وزیر ورزش و جوانان - بود و او از اینکه چنین درام های مستند گونه‌ای در حوزه ورزش ساخته شوند استقبال کرد چرا که جوانان را برای رفتن به سمت ورزش قهرمانی ترغیب می‌کند. اما خود بیرانوند عایب مهم برای تماشای این فیلم بود که به دلیل کسالت حضور نداشت و اگر بود قطعاً واکنش‌هایش به صحنه‌هایی اغراق‌گونه از بازی او در نوجوانی که شبیه کارتون فوتبالیست‌ها شده بود، دیدنی می‌شد.

نشست خبری «بیرو» با حضور دور از انتظار خبرنگاران و عکاسان برگزار شد و زمزمه اینکه بعضی‌ از حاضران در سالن سعدی برج میلاد، مبتلا به کرونا هستند خیلی‌ها را نگران و معترض کرد.

برای سالن اصلی نمایش فیلم‌ها گفته شد که چیزی در حدود ۵۰۰ صندلی از ظرفیت تقریبا ۱۶۰۰ نفری سالن اصلی کم شده و بقیه هم یکی در میان با ضربدر نشانه‌گذاری شده بودند تا فاصله اجتماعی رعایت شود، اما در هر دو سانس ابتدایی نمایش فیلم‌ها که مختص اهالی رسانه و منتقد بود تک و توک به این فاصله‌گذاری احترام گذاشته شد و بویژه در بالکن همه در کنار هم و حتی روی پله‌ها نشستند.

بی‌توجهی به استفاده و نگه داشتن ماسک روی صورت هنگام پخش فیلم‌ها و تردد در لابی بسیار به چشم آمد و هیچ کنترل یا تذکری دراین مورد اتفاق نیفتاد در حالی که از همان بدو ورود به محل برگزاری جشنواره، تذکر درباره حجاب مکرر شنیده می‌شود؛ نقطه اوج این توجه به حجاب خانم‌ها، به ویدیوی وایرال شده از مرتب کردن شال رعنا آزادی‌ور در مراسم فوتوکال فیلم «مرد بازنده» برمی‌گردد.

نشست خبری «مرد بازنده» هم با ازدحام خبرنگاران و عکاسان همراه شد و از آنجا که سالن کوچک سعدی تهویه مناسبی نداشت و فضای لازم برای کار عکاس‌های فعال در رسانه‌های رسمی مثل خبرگزاری‌ها و روزنامه‌ها نبود، درگیری لفظی میان آن‌ها و تعداد قابل توجه کسانی که برای فضای مجازی و اینستاگرام در نشست‌ها حضور داشتند ایجاد شد و در نهایت با سرو صدا به ترک اعتراضی عکاس‌های خبری از نشست منجر شد. این اتفاق همراهی جواد عزتی و گله او از فضای موجود در شرایط کرونایی را در پی داشت.

نکته قابل توجه درباره سالن نشست خبری فیلم‌ها این است که برخلاف سال‌های گذشته کارت ورود به سالن فقط در حدی چک شد که کسی بدون کارت وارد نشود، در حالی که قاعدتاً باید در پیک ششم کرونا تعداد محدود و مشخصی از خبرنگاران و عکاسان اجازه ورود پیدا می‌کردند. زمان نشست فیلم «مرد بازنده» آنقدر شلوغ بود که یکی از کارکنان سازمان سینمایی با خطرناک دانستن فضای سالن حتی برای لحظه‌ای داخل نرفت و یکی از مدیران سینمایی هم پس از مکثی کوتاه، با اشاره به اینکه شرایط خطرناکی وجود دارد، به سرعت از سالن سعدی خارج شد.

دو سانس اول نمایش در برج میلاد برای اهالی رسانه و منتقد در نظر گرفته شده، و دو سانس دوم برای مهمانان ویژه و در صورت بودن صندلی خالی، پس از پنج دقیقه از شروع فیلم اجازه ورورد به افراد از گروه دیگر داده می‌شود، اما به طور کلی تمهیدی برای جلوگیری از حضور افراد در ساعت غیرمرتبط با کارت‌ صادر شده، در مرکز همایش‌ها درنظر گرفته نشده است. علاوه براین‌ها مهمان‌هایی که صرفا نسبت خانوادگی با برخی مدیران رسانه‌ای دارند نیز در روز اول جشنواره دیده شدند و به راحتی قابل تشخیص است که تعداد کارت‌های صادر شده چندان محدودیت و حساب و کتابی نداشته است؛ شاید هم به قول یکی از دست‌اندرکاران جشنواره این اتفاق به این دلیل باشد که همه چیز برای روزهای آبی کرونا برنامه‌ریزی شده بود و به همین دلیلی نوعی بی‌برنامگی یا خارج شدن برنامه از کنترل دیده می‌شود.

برخلاف گفته سرپرست مرکز روابط عمومی وزارت بهداشت درباره استقرار تیم واکسیناسیون در برج میلاد، افراد زیادی در اولین روز جشنواره بدون انجام تب سنجی وارد مجموعه شدند و هیچ نظارتی بر چگونگی رعایت پروتکل‌ها در برج میلاد انجام نشد.

کم‌توجهی به پوشش ماسک و رعایت فاصله اجتماعی در حالی امسال خیلی به چشم می‌آید که انگار واکسیناسیون خیال خیلی‌ها را از ابتلا به کرونا راحت کرده و عکس‌های پرجمعیت و نزدیک به هم عوامل فیلم دلیلی براین مدعا است، در حالی که برای اولین بار جشنواره فجر کار خود را بدون دبیرش آغاز کرد چرا که مسعود نقاش‌زاده همچنان در بستر بیماری و سپری کردن درمان کروناست.

کارگردان‌های هر دو فیلم روز اول جشنواره به پرده نمایش و صدای سالن برج میلاد معترض شدند و این نکته‌ای است که در تمام دوره‌های برگزاری جشنواره فجر در برج میلاد به آن انتقاد میشد و اگرچه محمد خزاعی تاکید کرده بود در این رابطه قول برطرف کردن مشکلات را از مدیران برج میلاد گرفته، اما فعلا رضایتی حاصل نشده است.