مراسم گاوبازی نه در اسپانیا بلکه در شمال ایران!

روزنامه ایران: اینجا اسپانیا و مراسم گاوبازی نیست. اینجا همین ایران خودمان و مراسم «ورزا جنگی» است؛ مراسمی قدیمی که بیشتر در استان‌های شمالی برگزار می‌شود.

«گاو‌های بزرگ و جنگی آماده شده‌اند. شاخ‌هایشان تیز و به سیر آغشته شده که اگر ضربه‌ای به رقیبشان زدند، کاری‌تر و دردناک‌تر باشد.

از روز قبل صاحبان گاو‌ها مکان مشخصی را در دل جنگل تعیین کرده و قرار و مدارهایشان را گذاشته‌اند که جنگ مهیج و البته پرسودی را برگزار کنند. روز مسابقه فرارسیده؛ گاو‌های نر را با طنابی که دور گردن حیوان حلقه شده به میدان مبارزه آورده و به جان هم انداخته‌اند.

گاوداران با ترفند‌های مختلف گاو‌های جنگی خود را تحریک می‌کنند. جنگ آن قدر ادامه پیدا می‌کند تا یکی از گاو‌ها فرار کند، از حال برود یا شدیداً خونین و مالین از پای درآید و تلف شود.

اینجا اسپانیا و مراسم گاوبازی نیست. اینجا همین ایران خودمان و مراسم «ورزا جنگی» است؛ مراسمی قدیمی که بیشتر در استان‌های شمالی برگزار می‌شود.

ورزا جنگی یا ورزو جنگی («ورزا» در گویش گیلانی و «ورزو» در گویش مازندرانی) جنگی تن‌به‌تن بین دو جاندار اصیل و پرفایده است که عده‌ای به بهانه تفریح و البته سودمالی با به جان هم انداختن گاو‌های نر کوهان‌دار آن را برگزار می‌کنند.

البته در سال‌های اخیر دیگر مسأله تفریح کمرنگ شده و این مسابقات شکلی تجاری به خود گرفته است. در این جنگ‌ها، شرط‌بندی حرف اصلی را می‌زند و اگر گاوی برنده شود، قیمتش به یکباره ۱۰ برابر شده و سود خوبی نصیب صاحبش می‌شود.

به همین خاطر است که برگزارکنندگان این مسابقات همه مخاطراتش را به جان می‌خرند و هر طور شده آن را برگزار می‌کنند.

شاید فکر کنید قانون باید جلوی این افراد را بگیرد، اما آن طور که کارشناسان این حوزه می‌گویند قانون بازدارنده‌ای در این خصوص وجود ندارد و همین موضوع کار را برای این افراد راحت‌تر کرده است.

در واقع از آنجا که گاو، سگ و خروس جزو حیوانات اهلی به حساب می‌آیند و صاحبان آن‌ها اختیار آن‌ها را دارند، هیچ قانونی برای حمایت از آن‌ها وجود ندارد و لازم است دستگاه‌های قانونگذار پیگیر این موضوع باشند.

همه به دنبال گاو دیوانه

یکی از برگزارکنندگان ورزا جنگی در منطقه رویان مازندران که نمی‌خواهد نامش فاش شود، درباره جزئیات و چگونگی برگزاری این مراسم می‌گوید: ورزا جنگ یا همان جنگ گاو‌های نر از گذشته‌های دور در شمال کشور مرسوم بوده و هر ساله در فصل بهار و گاهی تابستان کشاورزان بعد از اتمام کار‌های مزرعه برای سرگرمی این مراسم را برگزار می‌کردند.

اما در سال‌های اخیر شکل این مراسم تغییر کرده و پای شرط‌بندی‌های کلان هم به وسط آمده است. حالا دیگر زمان خاصی برای برگزاری در میان نیست و هر زمان که گاو‌ها آماده باشند، برگزارکنندگان به یکدیگر اطلاع می‌دهند.

در جایی خارج از شهر و دور از انظار عمومی این مراسم را برگزار می‌کنند. این مراسم بیشتر در مناطق جنگلی رویان، چمستان، نوشهر و چالوس و در بخش غربی استان مازندران برگزار می‌شود.

این فرد مطلع ادامه می‌دهد: رقم شرط‌بندی از یک میلیون تا ۱۰ میلیون تومان متغیر است، اما چیزی که برای صاحبان گاو‌ها و بیشتر تماشاچیان مهم است، تنها برنده‌شدن است.

چون زمانی که گاوی در یک مسابقه برنده شود، قیمتش به یکباره ۱۰ برابر می‌شود و آن وقت است که پای دلالان به معامله‌های بزرگ باز می‌شود. در واقع شرط‌بندی اصلی بر سر برد و باخت نیست بلکه روی خرید گاو دیوانه (برنده) است.

این که می‌گویند مردم عادی و کشاورزان به تماشای این برنامه می‌آیند، اصلاً درست نیست. مردم عادی [اغلب]اطلاعی از زمان برگزاری ورزا جنگ ندارند.

اگر بنا باشد مسابقه‌ای برگزار شود، خودمان از طریقی با کسانی که اهل کار هستند، ارتباط برقرار کرده و به آن‌ها اطلاع می‌دهیم. در واقع افراد کمی از زمان و مکان نهایی این مراسم اطلاع دارند. همه وقتی فیلم‌های مراسم پخش می‌شود تازه خبردار می‌شوند.

هیچ قانونی در خصوص حمایت از حیوانات اهلی وجود ندارد

«محمد علی کریمی‌پور»، رئیس کمیسیون محیط زیست کانون وکلای گیلان، نیز در خصوص خلأ‌های قانونی برخورد با آزاردهندگان حیوانات اهلی از نبود قانون شفاف در این زمینه انتقاد کرده و می‌گوید: هیچ قانونی در خصوص حمایت از حیوانات اهلی وجود ندارد و با وجود تمام پیگیری‌ها، حیوان‌آزار‌ها یا مجازات نمی‌شوند یا مجازات آن‌ها تنها از جنبه عمومی مورد دادرسی قرار گرفته و فرد خاطی کمترین میزان مجازات را دریافت می‌کند.

در واقع، چون افراد مالکیت حیوان را بر عهده دارند هیچ قانونی برای برخورد با آن‌ها وجود ندارد و تنها از جنبه اجتماعی و تشویش اذهان عمومی می‌توان با این افراد برخورد کرد.

بر اساس ماده ۶۳۸ قانون مجازات هر اقدامی که موجب آزرده و جریحه‌دارشدن افکار عمومی شود، جرم است. البته در شرط‌بندی‌های کلان که در این جنگ‌ها انجام می‌شود، هم خلاف قانون است.

همچنین بر اساس قانون، ضابطین قضایی می‌توانند به دلیل این که چنین جرمی در ملأ عام انجام می‌شود و مصداق بارز جرم مشهود است، بدون نیاز به شاکی خصوصی به ماجرا ورود و با آن برخورد کنند.

این وکیل پایه یک دادگستری مردم را رکن اصلی برخورد با این قبیل افراد می‌داند و می‌افزاید: ما اگر از حقوق حیوانات در برابر انسان‌نما‌ها دفاع کنیم در وهله اول تلاش داریم آرامش محیط اطرف خودمان را حفظ کنیم و بعد از آن از حیوان زبان‌بسته دفاع کرده‌ایم.

به جان هم انداختن این حیوانات ریشه در باور‌های اشتباهی دارد که از نسل‌های گذشته به ما رسیده و خودمان باید یک جایی به این موضوع خاتمه دهیم.

کریمی‌پور برگزاری بخش زیادی از مراسم شرط‌بندی و جنگ حیوانات را ناشی از مشکلات اقتصادی می‌داند و می‌گوید: در روستا‌ها درباره مشکلات بزرگی که برگزاری این مراسم ایجاد می‌کند، صحبت نشده است.

کشاورزان و دامداران درآمد زیادی ندارند و زمانی که می‌بینند با به‌کارگیری حیوانات می‌توانند یک روزه پولی چند برابر زحمت یک ساله را به دست بیاورند هر طور شده قانونی را که وجود ندارد، دور می‌زنند.

در واقع سود اقتصادی این موضوع سبب شده قانون ارزش معنوی خود را از دست بدهد و قانون‌شکنان به کار‌های خلافشان افتخار کنند.

رئیس کمیسیون محیط زیست کانون وکلای گیلان می‌افزاید: در استان‌های شمالی مانند گیلان و مازندران جنگ گاو‌ها برگزار می‌شود، اما می‌دانیم این موضوع مربوط به همه کشور است و در بیشتر مواقع شاهد حوادث خطرناکی هستیم.

درست است که ورزا جنگی (جنگ گاو‌های نر) کار درستی نیست، اما این مراسم بیشتر در بهار و تابستان و آن هم در فضا‌های باز برگزار می‌شود و خطر جانی کمی برای افراد دارد، اما موضوعی که بسیاری را نگران کرده، برگزاری جنگ سگ‌ها است.

اگر افراد دستگیر هم شوند اولین اقدام بریدن شاخ‌های گاو است

این وکیل پایه یک دادگستری تأکید می‌کند: «در تمام سال‌هایی که در این حوزه کار کرده‌ام هیچ زمانی ندیده‌ام افرادی که ورزا جنگی را برگزار می‌کنند محکوم شوند.

تازه اگر افراد دستگیر هم شوند اولین اقدام بریدن شاخ‌های گاو است تا صاحب آن دیگر نتواند آن گاو را در مسابقه‌ای شرکت دهد.

این‌ها به صورت گروهی عمل می‌کنند و بعد از برگزاری مراسم و پخش‌شدن فیلم آن در فضای مجازی تازه مجریان قانون از آن با خبر می‌شوند. یعنی زمانی که صورت مسأله و مسأله هر دو پاک شده‌اند و دستمان به جایی بند نیست.»

برگزاری جنگ حیوانات در شمال کشور تنها به گاوبازی خلاصه نمی‌شود و چیزی که بسیار خطرناک‌تر است جنگ سگ‌های گله است. خوی درنده سگ‌ها و به جان هم انداختن آن‌ها حتی از گاوبازی هم خطرناک‌تر است.

اما از آنجا که برگزاری پنهانی ورزا جنگی به خاطر جثه بزرگ حیوان دردسر‌های خاص خودش را دارد، در سال‌های اخیر عده‌ای با آموزش جنگ به سگ‌های گله این حیوانات را به جان هم می‌اندازند.

با آن که برپایی میدان جنگ خونین سگ‌ها ممنوع است، اما این جنگ‌ها همچنان یکی از تفریحات عده‌ای سودجو محسوب می‌شود. البته تنها شور و هیجان‌طلبی نیست که افراد را جذب چنین جنگ‌های خونینی می‌کند.

به گفته یکی از برگزارکنندگان این مسابقات، شرط‌بندی اصلی‌ترین انگیزه شرکت و دیدن نبرد‌های خشن و گاه مرگبار میان حیوانات است.

این افراد گاه پا را از دایره جنگ میان حیوانات اهلی هم فراتر می‌گذارند و گونه‌های حفاظت‌شده مانند خرس را هم وارد این میادین می‌کنند.