آیا گرانی دوباره بنزین در راه است؟
گزارش‌ها حاکی از آن است که طرح اختصاص سهمیه بنزین به افراد به جای خودروها، به شکل آزمایشی در مناطق آزاد کیش و قشم اجرایی خواهد شد. هنوز جزئیات کاملی از نحوه اجرایی شدن این طرح به شکل آزمایشی ارائه نشده است، اما در صورت تست موفق، درباره اجرای آن در سایر مناطق کشور تصمیم‌گیری خواهد شد.
برترین‌ها: گزارش‌ها حاکی از آن است که طرح اختصاص سهمیه بنزین به افراد به جای خودروها، به شکل آزمایشی در مناطق آزاد کیش و قشم اجرایی خواهد شد. هنوز جزئیات کاملی از نحوه اجرایی شدن این طرح به شکل آزمایشی ارائه نشده است، اما در صورت تست موفق، درباره اجرای آن در سایر مناطق کشور تصمیم‌گیری خواهد شد.
ابتدای آبان‌ماه سال جاری رئیسی از تیم اقتصادی درخواست کرد که برنامه‌های پیشنهادی خود را برای اصلاح الگوی مصرف انرژی با رعایت عدالت اجتماعی ارائه کنند.
همشهری در گزارشی در این خصوص نوشت: قرار است به‌صورت پایلوت، در 2منطقه آزاد، سهمیه بنزین، به جای اختصاص به‌خودروها به شهروندان داده شود. این کار از 2منطقه آزاد تجاری و اقتصادی کیش و قشم آغاز خواهد شد. خبری که دیروز در فضای مجازی رسانه‌ای شد و در ادامه فریدون عباسی دوانی، عضو کمیسیون انرژی مجلس هم آن را تأیید و اعلام کرد:
* هر کاری قرار باشد از نظر عملی انجام شود باید در جای کوچکی اجرا شود، از آنجا که کیش و قشم منطقه آزاد هستند، می‌توانند به‌عنوان یک پایلوت اجرا مدنظر قرار بگیرند.
* ولی اول باید کارهای کارشناسی انجام شود، درآمدهای مردم و نظام حقوق و دستمزد اصلاح شود تا بعد بتوان در مورد حاملهای انرژی اظهارنظر کرد.
* از آنجا که درآمدها در مناطق آزاد با بقیه کشور متفاوت است، شاید مطلوب باشد به‌صورت آزمایشی، مصرف یا قیمت حاملهای انرژی در این مکان‌ها امتحان شود.
* این کار، آزادسازی قیمت نیست، بلکه این کار، مقدمه واقعی‌سازی قیمت‌ها و واقعی‌سازی دستمزدهاست، یعنی ابتدا باید تکلیف خط فقر را مشخص کنیم.
* باید درآمد مردم را با هزینه‌های آنها باهم ببینیم. افراد جامعه ما نباید سوءتغذیه داشته باشند بلکه باید به اندازه نیاز برای خوردن داشته باشند. نباید همه درآمد خود را صرف هزینه مسکن کنند؛ در این صورت چیزی نمی‌ماند که بخواهیم در مورد پوشاک یا حاملهای انرژی صحبت کنیم.
* هر اتفاقی که بخواهد بیفتد باید از روی کاغذ به فضای واقعی بیاید، یعنی یک منطقه آزاد یا منطقه کوچک به‌عنوان آزمایشگاه عملی درنظر بگیریم که مطمئن باشیم زندگی مردم آسیب نمی‌بیند. این می‌تواند در مورد بنزین یا هر موضوع دیگری باشد.
* قیمت بستگی به وزارت نفت دارد، زیرا این نهاد می‌داند قیمت تمام شده، هزینه حمل‌ونقل، درصد سهم جایگاه‌های توزیع و... چه میزان است. برای این کار باید میزان قیمت تمام شده، قیمت جهانی، فوب خلیج‌فارس و... بررسی شود و سپس با درنظر گرفتن سود قیمت مشخص شود.
اولین توضیح رسمی دولت درباره طرح بنزینی
علی بهادری جهرمی، سخنگوی دولت:
* قرار نیست بنزین گران شود و دولت تصمیمات یک‌شبه نیست. حتما اگر قرار باشد تصمیمی گرفته شود که در زندگی جاری و عمومی مردم اثر بگذارد، جوانب مختلف آن سنجیده می‌شود.
* درباره این طرح نیز مقرر شده به‌صورت آزمایشی در دو جزیره قشم و کیش، سهمیه بنزین به‌جای خودروها به افراد اختصاص پیدا کند و قیمت عرضه همان نرخ عادی ۱۵۰۰ تومان برای بنزین سهمیه‌ای و ۳۰۰۰ تومان برای بنزین آزاد است که هیچ تفاوتی با نرخ موجود نخواهد داشت.
* در حال حاضر اگر کسی خودرو نداشته باشد نمی‌تواند از سهمیه بنزین هم استفاده کند در حالی‌که سوخت سرمایه ملی و متعلق به همه مردم است. اما کسی که مثلا چهار خودرو داشته باشد، چهار برابر سهمیه استفاده می‌کند. طبیعتا این روش ناعادلانه است و سهم کسی که توان خرید خودرو ندارد در سوخت دیده نمی‌شود.
* اما با این تغییر که به‌صورت آزمایشی بنا شده انجام شود، کسی که خودرو ندارد هم می‌تواند سهمیه سوخت با کد ملی خود داشته باشد و آن را به قیمت مناسب به دیگران عرضه کند. لذا خبرسازی‌ها پیرامون افزایش قیمت بنزین صحت ندارد.
سهمیه شهروندی به زبان ساده
در گزارش «دنیای اقتصاد» در رابطه با آزادسازی بنزین آمده: اگرچه قرار است که طرح جدید در دو منطقه آزاد کیش و قشم اجرایی شود، اما هنوز جزئیاتی از اینکه طرح اعطای سهمیه بنزین به شهروندان چگونه خواهد بود، منتشر نشده و ابعاد آن مشخص نشده است.
* در حال حاضر برای یک خودرو سهمیه ۶۰لیتری در نظر گرفته می‌شود که این سهمیه اگر به افراد اختصاص یابد با توجه به بعد خانوار می‌تواند ۲۰لیتر یارانه ۱۵۰۰تومانی در ماه در نظر گرفته شود. بنابراین بدون تغییر در قیمت‌ها، همان میزان سهمیه توزیع می‌شود، اما این سهمیه‌‌‌ها به جای خودروها به افراد تخصیص می‌‌‌یابد تا آنها درخصوص این سهمیه تصمیم بگیرند. در شرایط کنونی این طرح مزایای متعددی دارد: نکته اول اینکه در این طرح به نیمی از افراد جامعه که خودرو ندارند، سهمیه تعلق می‌گیرد. این افراد عموما جزو خانوارهای کم‌‌‌درآمد هستند که می‌توانند این سهمیه را نگه دارند یا در بازار متناسب با عرضه و تقاضا بفروشند.
* حتی سیاستگذار می‌تواند در زمان نیاز به کاهش مصرف، سیاست‌های تشویقی یا اعتباردهی را بر مبنای بنزین ذخیره‌‌‌شده به این افراد ارائه کند. نکته قابل‌‌‌توجه این است که شاید این سهمیه در یک خانوار کم‌‌‌جمعیت تک‌‌‌نفره رقم قابل‌‌‌توجهی نباشد، اما به عنوان مثال در یک خانوار پنج‌‌‌نفره، می‌تواند بخش قابل‌‌‌توجهی از هزینه‌‌‌ها را پوشش دهد.
* مزیت دیگر، این است که این سناریو اثر تورمی نخواهد داشت و تنها این امکان وجود دارد که قیمت نسبی برخی از کالاها را متاثر کند که البته اثر آن محدود خواهد بود؛ بنابراین یک طرح حمایتی بدون اثر تورمی اجرایی خواهد شد. در شرایط کنونی، نمی‌توان بدون توجه به انتظارات تورمی طرحی را اجرایی کرد. مزیت بعدی این است که اجرای این سیاست نیاز به تغییر قیمت و تبعات اجتماعی آن را کاهش می‌دهد. همچنین با اجرای آن، نفع اقتصادی مردم با نفع اقتصاد ملی و سیاستگذار همراه خواهد شد. مزیت دیگر این است که با اجرای این طرح، اعتماد مردم، به‌‌‌خصوص کم‌‌‌درآمدها، به آشکارسازی یارانه پنهان بازخواهد گشت و بخش قابل‌‌‌توجهی از مردم پشتیبان آن می‌‌‌شوند. این موضوع زمینه را برای آشکارسازی سایر حاملهای انرژی بازخواهد گذاشت و می‌تواند مقدمه‌‌‌ای برای آزادسازی قیمت حاملهای انرژی باشد.
* به طور کلی، شرط موفقیت این طرح این است که حمایت عمومی را در پی داشته باشد؛ در غیراینصورت با شکست روبهرو خواهد شد. مزیت چهارم نیز این است که این موضوع الگوی مصرف را به‌‌‌خصوص در افراد پردرآمد تغییر خواهد داد. به طور مثال یک خانوار تک‌‌‌نفره که دو ماشین دارد، در مدل جدید به جای ۱۲۰ لیتر بنزین یارانه‌‌‌ای تنها ۲۰لیتر دریافت می‌کند و مجبور است بقیه مصرف خود را با قیمت بالاتر تامین کند. به نظر می‌رسد که اجرای این طرح در مناطق آزاد می‌تواند یک گام رو به جلو باشد، اما یک نکته مبهم وجود دارد؛ اینکه آیا اجرای آن در یک منطقه آزاد و جزیره می‌تواند به کلان‌شهری نظیر تهران تعمیم یابد یا خیر؟
* بنابراین شاید اجرای آزمایشی آن در یک منطقه دیگر می‌توانست نتایج بهتری برای سیاستگذار داشته باشد. نکته مهم این است که همان‌طور که عنوان شد این طرح در فاز آزمایشی نیز باید حمایت عمومی را داشته باشد، در غیراینصورت در همان فاز آزمایشی نیز ممکن است با چالش‌هایی روبهرو شود. در نهایت نکته دیگر اینکه شرایط کنونی درخصوص اعطای سهمیه به خودروها نه تنها عادلانه نیست، بلکه رضایت افراد پردرآمد را در پی دارد که تغییر اجرای این سیاست می‌تواند گام نخست در این مسیر باشد.
برخی کاربران در واکنش به طرح آزادسازی آزمایشی قیمت بنزین به برخی شایعات در این رابطه واکنش نشان دادند:
نظر کاربران
اگه بنزین بخواد دوباره گرون بشه ، ..... مردم به نابودی مطلق میرسن