ایران باید به سمت انرژی‌های تجدیدپذیر برود

شفقنا: دکتر علی اصغر زرگر، استاد دانشگاه و کارشناس حوزه اقتصاد سیاسی درباره چشم انداز منابع انرژی در ایران می گوید: علی رغم همه مسائلی که حول محور موضوع انرژی های پاک و تکنیک های مختلف و… مطرح می شود کماکان نفت به عنوان کالایی استراتژیک جای خود را در دنیا خواهد داشت. ولی ما باید هم پا با تکنیک روز دنیا حرکت کنیم و لذا امروز که دنیا به سمت انرژی پاک می رود ما هم از این حرکت کمال استفاده را ببریم. اگر استفاده نکنیم شاید ده سال دیگر همین تکنیک را هم به ما ندهند و یا در بحث سرمایه گذاری دیگر خبری از حمایت و کمک نباشد. امروز در این موقعیت که مساله گرم شدن زمین و کم شدن گاز های گلخانه ای مطرح شده است ما نیز باید وارد میدان بشویم و بگوییم که ما هم می خواهیم مشارکت کنیم ولی به سرمایه نیاز داریم و به فن آوری احتیاج داریم به نظر من امروز زمان مناسبی برای این مطالبات است.

متن گفت وگوی خبرنگار با دکتر زرگر را می خوانید:

_ آینده انرژی در منطقه و در ایران به چه صورت خواهد بود و ایران برای حرکت به سمت انرژی های تجدید پذیر باید چه اقداماتی داشته باشد؟

ایران از نظر تولید گاز های گلخانه ای در سطح پایینی قرار دارد

سرمایه گذاری در منابع گازی می تواند برای ایران چند فایده داشته باشد

ایران از نظر تولید گاز های گلخانه ای در سطح پایینی قرار دارد و چیزی در حدود دو درصد مطرح است و طبیعتا نمی تواند خطری ایجاد کند. ایران در مقابل هند و چین و حتی آمریکا خطری ندارد. ایران بین ۱۷.۵ تا ۱۸ درصد کل گاز دنیا را در خود دارد و بعد از روسیه با درصد کمی دارای منابع گازی است. سرمایه گذاری در منابع گازی می تواند برای ایران چند فایده داشته باشد اگر چه شاید حتی نیاز به میلیارد ها دلار سرمایه گذاری باشد. یک امتیاز این کار این است که منبعی مطمئن برای مصرف داخلی است و مساله چه کنم چه کنم دولت در تابستان و زمستان مطرح نخواهد بود و می توان به راحتی منبعی مطمئن را برای گرمایش و استفاده جمعیت ایران تامین کرد.

سرمایه گذاری گاز گزینه ای مطمئن برای تامین داخلی و تولید برق و جلوگیری و از سوزاندن مازوت در نیروگاه ها است

ایران کشوری مهم با وسعتی زیاد و جمعیتی متنوع است. نکته دوم نیز این است که صادرات گاز به منبع مهم درآمدزایی ایران تبدیل می شود. ما مشتری های مهمی در همسایگی خود داریم، ابتدا ترکیه و در مرحله بعدی پاکستان و افغانستان یا کشورهایی چون امارت در جنوب کشور می توانند مشتری گاز ایران باشند و یا فروش به صورت سی ان جی که با حمل دریایی به کشور های دور دست می رسد. ایران هنوز منبع مطمئنی برای صادرات گاز نیست و با اینکه شاید بتواند گازی را که تعهد کرده صادر کند اما هنوز هم کاستی هایی برای تامین نیاز های داخلی دارد.

اولین موضوع سرمایه گذاری مناسب ایران بر منابع گازی کشور است. بخصوص گازی که بر سر چاه ها سوخته می شود مدت ها است که منتظر برنامه ای برای جمع آوری است در زمانی که من در این حوزه کار می کردم برنامه هایی برای جمع آوری و پالایش این گاز ها وجود داشت تا به منبع مطمئنی برای استفاده در مصارف خانگی و صادرات تبدیل شود. این سرمایه گذاری ها نیازی برای ایجاد گاز مطمئن است.

این گاز می تواند منبع مهمی برای تولید الکتریسیته باشد امروز به جای اینکه با سوزاندن مازوت در زمستان ها هوا را آلوده کنیم می توانیم از این منبع گازی برای تولید برق استفاده کنیم. بنابراین سرمایه گذاری گاز گزینه ای مطمئن برای تامین داخلی و تولید برق و جلوگیری و از سوزاندن مازوت در نیروگاه ها و البته صادرات است. همین مورد در کاهش گاز های گلخانه ای تاثیر دارد.

-برگزاری کنفرانس هایی مثل کنفرانس گلاسکو چه تاثیری در تعهدات جهانی مبنی بر استفاده از انرژی های پاک دارد؟

ایران باید فعال شود و با مشارکت در برنامه بین المللی کاهش گازهای گلخانه ای به سمت انرژی های پاک رو بیاورد

این کنفرانس و کنفرانس های قبلی به سمت منابع انرژی های پاک و تجدید پذیری چون انرژی های خورشیدی و انرژی باد و انرژی امواج دریا و استفاده از انرژی آب های گرم زیر زمینی در مناطق آتشفشانی می روند. ما در زمانی قرار داریم که می توان سرمایه این فعالیت ها را از منابع بین المللی جذب کرد. طبق قطعنامه ها و کنفرانس هایی که تشکیل می شود یکی از مسائل این است که بانک جهانی و سازمان ملل و سایر نهاد های بین المللی سرمایه این فعالیت ها را تامین کنند. ایران یکی از کشور هایی است که به دلیل موقعیت خاص خود می تواند در ۳۶۵ روز سال از انرژی پاک و این منابع طبیعی خدادادی استفاده کند. امروز وقت مشارکت ایران در این پروژه ها است و باید طلب کند و چه از نظر جذب تکنولوژی و استفاده از منابع پاک و چه از نظر جذب سرمایه و در اینجا هم می تواند بیشترین استفاده را از منابع بین المللی و مالی داشته باشد. ایران باید فعال شود و با همین بهانه و در چهارچوب مشارکت در برنامه بین المللی کاهش گازهای گلخانه ای از کمک های بین المللی بهره مند شود و به سمت انرژی های پاک رو بیاورد. در این مرحله عقب نشینی به هیچ وجه جایز نیست و هم از نظر بین المللی کاری پسندیده است و هم بهترین راه برای جذب سرمایه گذاری و استفاده از فن آوری های نوین است.

می توانیم با استفاده از منابع انرژی پاک و تجدید پذیر در کشور برق کافی داشته باشیم و با این انرژی آب را شیرین کنیم

مساله دیگر کم آب بودن کشور ایران است، با اینکه ما نمی توانیم روی پیش بینی خشکسالی حساب کنیم چون طبیعت می تواند به گونه ای گردش کند که خارج از هر گونه پیش بینی باشد. ما می توانیم بارندگی فراوان داشته باشیم و سد ها پر آب شود ولی در هر صورت کشوری هستیم که فلات ما خشک است و مناطق بیابانی زیادی در داخل کشور وجود دارد. ولی در شرایطی که ما به آب های اقیانوسی بی انتها و دریای خزر متصل هستیم می توانیم از این آب ها برای شیرین کردن آب استفاده کنیم و این آب شیرین را به فلات مرکزی بیاوریم تا صنایع ما و مردم ما دیگر دچار کمبود آب نباشند و مردم بی گناهی نباشند که از برکه آب استفاده می کنند یا سطل بردارند و آب خوردن را از چشمه ای بیاورند. همانطور که منابع گازی فراوانی داریم می توانیم منابع آبی نیز داشته باشیم، آب شیرین کن ها به برق و الکتریسیته نیاز دارند در این مرحله نیاز به انرژی داریم. اینجا می توانیم با استفاده از گاز و منابع انرژی پاک و تجدید پذیر در کشور برق کافی داشته باشیم و با این انرژی آب را شیرین کنیم و با فراوانی آب آن را به مناطق صنعتی کشور و جاهایی که کمبود آب دارد برسانیم. امروز ما در برخی فصول هراس کمبود آب داریم که خطر مهاجرت از این مناطق به مناطق دیگر را به دنبال دارد.

_ در این بین تکلیف منابع نفتی ایران چیست؟ ایران کشوری صادر کننده نفت است.

نفت کالایی استراتژیک است و صرفا برای سوختن نیست

تا زمانی که تمام کشور ها بتوانند اتومبیل های خود را الکتریکی و برقی کنند فاصله وجود دارد

ما تا صد سال دیگر و حدودا تا دو سه نسل دیگر نفت خواهیم داشت

نفت کالایی استراتژیک است و صرفا برای سوختن نیست. اما در دو سال اخیر به دلیل کرونا و قرنطینه ها و لغو پروازها و زمین گیر شدن هواپیماهای غول پیکر و همچنین تعطیلی بخش صنعت فروش نفت کم شد اما به زودی با کنترل کرونا گردشگری و تجارت رونق پیدا می کند. در حال حاضر صنعت هوایی نمی تواند با سوخت پاک و انرژی خورشیدی کار کند و نیاز به منابع فسیلی و بنزین دارند. در مورد خودرو ها نیز تا زمانی که تمام کشور ها بتوانند اتومبیل های خود را الکتریکی و برقی کنند فاصله وجود دارد. نیروگاه ها نیز به گاز نیاز دارند. بیش از ۷۰ فرآورده نفتی وجود دارد که به گفته برخی حتی تا ۳۰۰۰ فراورده نفتی داریم. از این رو نفت چیزی نیست که روی زمین بماند و منبعی است که تا سالیان سال قابل استفاده خواهد بود و می توان از فراورده های آن استفاده کرد. از طرفی ایران منابع عظیمی دارد با وجود اینکه گفته می شود عربستان ۱۶۲ میلیارد بشکه نفت ذخیره دارد و در مورد ایران زمانی گفته می شد ۹۰ میلیون که امروز به ۱۴۰ میلیارد بشکه نفت رسیده است که چند برابر آن زیر زمین است و یک سوم آن قابل استحصال است. بنابراین آنطور که پیش بینی می شود ما تا صد سال دیگر و حدودا تا دو سه نسل دیگر نفت خواهیم داشت.

کماکان نفت به عنوان کالایی استراتژیک جای خود را در دنیا خواهد داشت

بعد از اینکه در کودتای ۲۸ مرداد قرارداد کنسرسیوم را به مجلس بردند رضا زاهدی در مجلس گفت زودتر قرارداد کنسرسیوم را با انگلیسی ها و هلندی ها و … امضا کنید چون با به نتیجه رسیدن برقی که از نیروگاه های هسته ای تولید خواهد شد آنها دیگر نفت ما را نمی خرند و روی دست ما می ماند و این حرف دهه سی است و ما امروز در سال ۱۴۰۰ هستیم و علی رغم اینکه در کشور های متعددی نیروگاه های هسته ای وجود دارد نفت روی دست کشوری نمانده است و هنوز هم نظر من بر این است که علی رغم همه مسائلی که حول محور موضوع انرژی های پاک و تکنیک های مختلف و… مطرح می شود کماکان نفت به عنوان کالایی استراتژیک جای خود را در دنیا خواهد داشت. ولی ما باید هم پا با تکنیک روز دنیا حرکت کنیم و لذا امروز که دنیا به سمت انرژی پاک می رود ما هم از این حرکت کمال استفاده را ببریم. اگر استفاده نکنیم شاید ده سال دیگر همین تکنیک را هم به ما ندهند و یا در بحث سرمایه گذاری دیگر خبری از حمایت و کمک نباشد. امروز در این موقعیت که مساله گرم شدن زمین و کم شدن گاز های گلخانه ای مطرح شده است ما نیز باید وارد میدان بشویم و بگوییم که ما هم می خواهیم مشارکت کنیم ولی به سرمایه نیاز داریم و به فن آوری احتیاج داریم به نظر من امروز زمان مناسبی برای این مطالبات است.

_ در مورد خاورمیانه آینده حرکت انرژی پاک را به چه سمت و سویی می بینید آیا کشور های منطقه برنامه استفاده از انرژی پاک را در دستور کار خود دارند؟

عربستان در حال احداث نیروگاه خورشیدی عظیمی است

به نظر می رسد که در میان مدت نیاز به انرژی فسیلی وجود دارد

هند و چین همچنان خریداران عمده و مهم نفت و گاز خاورمیانه خواهند بود

در این شکی نیست آنها هم همین کار ها را انجام می دهند. امروز عربستان در حال احداث نیروگاه خورشیدی عظیمی است و با سرمایه گذاری کشور هایی چون ژاپن در حال تولید انرژی پاک است. در مورد مساله نفت و انرژی، حتی بانک آمریکا در گزارشی که چندی پیش چاپ کرده بود اعلام کرد تا ماه جون آینده یعنی اوایل تابستان ۱۴۰۱ قیمت نفت به هر بشکه ۱۲۰ دلار خواهد رسید البته این یک پیش بینی است. چون با توجه به مدیریت کرونا باید جهشی در اقتصاد دنیا صورت بگیرد. کارخانجات باید رونق بگیرند و صنعت توریسم راه بیفتد تا رکودی که بوجود آمده است رفع شود. بنابراین به نظر می رسد که در میان مدت نیاز به انرژی فسیلی وجود دارد و همه این صنایع به فراورده های مختلف نفتی نیاز دارند. از این رو علی رغم اینکه ۳۷% از انرژی فسیلی دنیا در منطقه خاورمیانه متمرکز شده است اما کشوری چون چین و هند با جمعیت هایی بالا بدون نفت و گاز هستند و نمی توان به سرعت نیاز این جمعیت ها به انرژی را با انرژی پاک تامین کرد و آنها همچنان خریداران عمده و مهم نفت و گاز خاورمیانه خواهند بود.