روی ترش «نجیب» از طبق‌کشانِ سوخت به لبنان

روزنامه توسعه ایرانی: اولین محموله سوخت ایران در میان اسکورت حزب‌الله، در حالی که کامیون‌ها بوق‌های ممتد می‌زدند وارد حلقه لبنانی‌هایی شد که شادی‌کنان به استقبال آن رفته بودند.

دیروز هم رسانه‌ها گزارش دادند که کاروان دوم از محموله سوخت ایران از طریق سوریه و منطقه مرزی هرمل لبنان، وارد این کشور شده است؛ باز هم بوق‌زنان و شادی‌کنان و کماکان در میان اسکورت حزب‌الله.

حسن‌نصرالله، دبیرکل حزب‌الله لبنان طی هفته‌های گذشته بارها به اسرائیل و آمریکا درباره تعدی نسبت به این محموله هشدار داده بود. او مشخصا تاکید کرده بود از زمانی که این تانکرها به مقصد لبنان حرکت کنند، جزو خاک لبنان محسوب می‌شوند.

آمریکا اما لبنان را تهدید به تحریم کرد. نصرالله هفته پیش در یک سخنرانی گفت به دلیل تهدید آمریکا و برای اینکه مشکلی برای حکومت لبنان ایجاد نشود، تصمیم گرفتیم این کشتی‌ها به سوریه اعزام شود و بعد از آنجا به جنوب لبنان بیایند.

سه‌شنبه گذشته رسانه‌های خارجی گزارش دادند که نفتکش‌ حامل سوخت ایران در بندر بانیاس سوریه رویت شده است. خبرگزاری رویترز خبر داده بود که نفتکش مذکور احتمالا حامل 33 هزار تن گازوئیل است که روز پنجشنبه در قالب 70 تا 80 دستگاه کامیون از بندر بانیاس سوریه به منطقه بعلبک منتقل خواهد شد. عماد آبشناس، تحلیلگر سیاسی اما در خبرگزاری اسپوتنیک نوشت که اولین نفتکش ایرانی حامل سوخت برای لبنان، حداکثر حامل حدود 150 هزار تن گازوئیل است.

در نهایت این محموله سوخت توسط کامیون‌های وابسته به شرکت الامانه بارگیری و به موسسات و نهادهایی که خواهان استفاده از آن هستند، انتقال داده خواهد شد. درباره دومین محموله سوخت که دیروز به لبنان رسید صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران گزارش داد که سوخت این تانکرها نیز گازوئیل است و صدها کامیون تانکر کار انتقال آنها از سوریه به لبنان را انجام می‌دهند.

کاروان سوخت حامل یک بُرد سیاسی

تقریبا تمام نیروگاه‌های لبنان گازوئیلی هستند. قطع گسترده برق شهری و همینطور ژنراتورهای شخصی و بیمارستانی، لبنان را فلج کرده است. حال قرار است سوخت ارسالی ایران، در مرحله اول به دست بیمارستان‌ها و درمانگاه‌های عمومی و خصوصی و برخی از کارخانه‌هایی که کالاهای اساسی در لبنان تولید می‌کنند و در مرحله دوم نیز به دست شهرداری‌ها و تولیدکنندگان برق (ژنراتورها) برسد.

گزارش رسانه‌ها حاکی از این است که تانکرهایی که این سوخت را از سوریه به لبنان منتقل می‌کنند، به شکل مجانی در اختیار لبنان قرار گرفته‌اند. اما گذشته از ابعاد اقتصادی و اجتماعی این کاروان‌های بزرگ سوخت برای لبنان، ماجرای آنها به یک بازی مهیج سیاسی در منطقه تبدیل شده است.

نخست وزیر جدید لبنان واردات سوخت از ایران توسط حزب‌الله را نقض حاکمیت لبنان خوانده و جالب‌تر آنکه از دولت عراق بابت ارسال سوخت تشکر کرده است. او مشخصا میان ایران و دیگر کشورهای عربی خط‌کشی کرده و خود را آن سوی خط‌کش قرار داده است

تحلیلگران آن را پیروزی بزرگ مثلث ایران، حزب‌الله و سوریه می‌دانند. مانور تبلیغاتی روی آن نیز به نحوی است که بتوان بیشترین بهره‌برداری سیاسی را برای این مثلث داشته باشد. از دو هفته پیش سرود حماسی حزب‌الله در استقبال از کاروان سوخت ایران، در رسانه‌ها بازتاب پیدا کرد.

«دریای لبنان را با حضور خود مزین کردی و با حمایت به اینجا رسیدی. به راه خود ادامه بده که خدا شما را حمایت و حراست می‌کند و به‌کوری چشم آمریکایی‌ها به آب‌های لبنان رسیدی. نفتکش ایرانی، بیروت به شما خوش‌آمد می‌گوید.» این بخشی از آن سرود حماسی حزب‌الله است. اکنون نیز ورود این سوخت در صحت و سلامت به خاک لبنان، نشانه‌ای از قدرتنمایی ایران و حزب‌الله در برابر آمریکا قلمداد می‌شود.

گذشته از حزب‌الله، چهره‌های سیاسی لبنان نیز در این مدت، حامی انتقال سوخت ایران به لبنان بوده‌اند. حتی اظهارات روز پنجشنبه علی حمیه، وزیر حمل و نقل لبنان نیز در همین راستا بود. او در واکنش به ورود نخستین محموله سوخت ایران به این کشور گفت که «محاصره آمریکا علیه لبنان شکسته شده و پشت سر ماست.»

خط‌کشی میقاتی میان لبنان و اعراب با ایران

واکنش دیروز نخست‌وزیر تازه لبنان اما این معادلات را به هم ریخت. لبنان بیش از یک سال بود که دولتی نداشت. حسن دیاب، سی و ششمین نخست ‌وزیر این کشور در اوت سال ۲۰۲۰، یک هفته پس از انفجار مرگبار انبار نیترات آمونیوم در بندر بیروت از سمت خود استعفا کرد و لبنان از آن زمان تا همین هفته پیش عملا از داشتن یک دولت مستقر محروم بود.

این وضعیت شرایط را در لبنان بسیار آشفته و بی‌ثبات کرده بود. درنهایت اما نوزدهم ماه جاری، لبنان پس از ۱۳ ماه بلاتکلیفی، صاحب یک دولت جدید با نخست وزیری نجیب میقاتی، تاجر، میلیاردر و سیاستمدار سرشناس لبنانی شد.

او به عنوان نخست وزیر دولت جدید لبنان اما روی خوشی به کاروان سوخت‌بر ایرانی نشان نداد. در حالی که به زودی سومین محموله سوخت ایران نیز به مقصد لبنان ارسال خواهد شد و ایران اعلام کرده تا زمانی که لبنان نیاز داشته باشد، به این سوخت‌رسانی ادامه خواهد داد، نجیب میقاتی در مصاحبه‌ای به سی ان ان گفت که واردات سوخت از ایران توسط حزب‌الله نقض حاکمیت لبنان است و نقض حاکمیت لبنان مرا ناراحت می‌کند. او همچنین اضافه کرده که دریافت سوخت از ایران، تصمیم دولت لبنان نبوده است.

به نظر می‌رسد که مواضع میقاتی در برابر کاروان سوخت ایران، در امتداد تکیه‌اش به آمریکاست. ظاهرا او سعی می‌کند تا فاصله ایمنی از ایران به عنوان کشوری مغضوب آمریکا را حفظ کند تا مبادا لبنان نیز از این رهگذر، گرفتار غضب و تحریم غرب شود

جالب‌تر آنکه میقاتی در مصاحبه خود از دولت عراق بابت ارسال سوخت تشکر کرده است. نخست وزیر جدید لبنان در بخش دیگری از اظهارات خود افزوده است: «من منتظر کمک برادران عربی خود هستم اما آنها تاکنون هیچ تماسی نگرفته‌اند. امیدوارم که واکنش مثبتی را از سوی آنها دریافت کنم. ما نیاز داریم از بحران‌های اجتماعی و اقتصادی کنونی عبور کنیم.»

او مشخصا میان ایران و دیگر کشورهای عربی خط‌کشی کرده و خود را در آن سوی خط‌کش که کشورهای عربی هستند قرار داده است. حزب‌الله و لبنانی‌های حامی دریافت سوخت از ایران اما اتهام نقض حاکمیت از سوی میقاتی را نمی‌پذیرند. آنها استدلال می‌کنند که لبنان در بی‌دولتی به سر می‌بُرده و دولتی در کار نبوده که در شرایط سخت قحطی سوخت به داد مردم برسد و محموله سوختی که از ایران خریده شده نیز کار تجار و بازرگانان بوده است که تحریمی را هم متوجه دولت نمی‌کند.

وعده‌های آمریکایی

از سوی دیگر اما میقاتی ظرف همین چند روز، نزدیکی دولت خود به آمریکا و غرب را نشان داده است. او دهم شهریور با هیأتی از کمیته امور خارجه مجلس سنای آمریکا به ریاست سناتور کریس مورفی، رئیس کمیته فرعی امور خاورمیانه و ریچارد بلومنتال، کریس وان هولن، سناتور جان اوسوف و تعدادی از مشاورانش در حضور دوروتی شیا، سفیر آمریکا در لبنان ملاقات کرد.

در این ملاقات، کریس مورفی گفت که ما به عنوان مقامات آمریکایی بجد تلاش می‌کنیم تا راه‌هایی برای حل بحران سوخت لبنان پیدا کنیم و هیچ انگیزه‌ای برای تکیه لبنان به سوخت ایران یا هر سوخت دیگری که از سوریه منتقل می‌شوند، نیست.

او افزوده بود: سوریه تحت تحریم‌های واشنگتن است و آمریکا راه‌هایی برای انجام آن بدون تحریم‌ها می‌یابد.

با شواهدی از این دست به نظر می‌رسد که مواضع میقاتی در برابر کاروان سوخت ایران، در امتداد تکیه‌اش به آمریکاست. ظاهرا او سعی می‌کند تا فاصله ایمنی از ایران به عنوان کشوری مغضوب آمریکا را حفظ کند تا مبادا لبنان نیز از این رهگذر، گرفتار غضب و تحریم غرب شود. میقاتی البته همزمان نظر و سیاست خود نسبت به حزب‌الله را نیز از این طریق نشان داده است.

در مقابل اما حزب‌الله جزئی جدانشدنی از لبنان است که اکنون نیز با پایان دادن به بحران سوخت، هرچند مقطعی و اندک، جایگاه خود را محکم‌تر از قبل کرده است. این شرایط دیپلماسی ایران در لبنان را پیچیده خواهد کرد؛ کما اینکه پیش از این نیز چنین بوده است چراکه اساسا دولت‌های پیشین در لبنان نیز بعضا همان سیاست نجیب میقاتی را در پیش می‌گرفتند.