هشدار پیش‌هنگام زلزله جهانی می‌شود
هشدارهای پیش‌هنگام زلزله که از مرداد ۱۳۹۹ در کالیفرنیای آمریکا به صورت همگانی از طریق گوشی‌های موبایل در اختیار شهروندان قرار گرفت، اکنون از طریق گوشی‌های اندروید در یونان و نیوزیلند نیز در دسترس است.
مهدی زارع در شرق نوشت: هشدارهای پیش‌هنگام زلزله که از مرداد ۱۳۹۹ در کالیفرنیای آمریکا به صورت همگانی از طریق گوشی‌های موبایل در اختیار شهروندان قرار گرفت، اکنون از طریق گوشی‌های اندروید در یونان و نیوزیلند نیز در دسترس است.
هشدارهای پیش‌هنگام زلزله از طریق سامانه عمومی هشدار عمومی آمریکا (زیر نظر آژانس مدیریت شرایط اضطرار آمریکا) با ابزارهای عمومی و خصوصی ازجمله اینترنت، رادیو، تلویزیون، تلفن همراه و هشدارهای اضطراری بی‌سیم ارسال می‌شود. از هفته اول اردیبهشت این سامانه در اورگان و ایالت واشنگتن نیز راه‌اندازی شد. در تأسیسات آب و گاز، سامانه‌های حمل‌ونقل و امکانات اضطراری (مانند ایستگاه‌های آتش‌نشانی و بیمارستان‌ها) به کارکنان هشدار می‌دهند تا اقدامات پیشگیرانه از قبل برنامه‌ریزی‌شده را انجام دهند. به شهروندان نیز هشدار صادر می‌شود تا عملکرد «بنشین، بپوشان و نگه دار» (DCH) را انجام دهند.
سامانه هشدار همچنین اقدامات خودکار مانند باز‌کردن درِ ایستگاه آتش‌نشانی را به حرکت وامی‌دارد تا اولین پاسخ‌دهندگان بتوانند کار خود را انجام دهند. به این منظور برنامه تلفن همراه در فروشگاه‌های اینترنتی اندروید (و اکنون اپل) در دسترس است. در مرداد 1399، گوگل راه‌اندازی سامانه هشدارهای زلزله را در سامانه اندروید و با همکاری سازمان زمین‌شناسی ایالات متحده اعلام کرد.
این سامانه چنان است که تلفن‌های هوشمند را به نوعی لرزه‌سنج تبدیل می‌کند و همچنین هشدارها را سریع‌تر و تقریبا اطلاعات فوری را به گوگل ارسال می‌کند. از هفته اول اردیبهشت 1400 این سامانه را به کاربران اندروید در یونان و نیوزیلند گسترش داده‌اند. این به آن معناست که کاربران در این دو کشور هنگام وقوع زلزله در مناطق خود هشدارهای پیش‌هنگام را دریافت می‌کنند. زلزله تهدیدی شناخته‌شده در هر دو کشور است.
در نیوزیلند ورقه اقیانوس آرام با ورقه استرالیا برخورد می‌کند و مرتبا موجب زمین‌لرزه‌های بزرگی می‌شود، ازجمله زلزله بزرگ سال 2011 در کرایستچرچ که منجر به کشته‌شدن نزدیک به 200 نفر شد. کشور یونان در سه ورقه زمین‌ساختی واقع شده و وقوع زمین‌لرزه‌های آسیب‌رسان تقریبا سالانه در آن معمول است. دو مسئله بنیادی برای ایجاد سامانه هشدار عبارت‌اند از شناسایی هرچه سریع‌تر زمین‌لرزه‌ها و ارسال هشدارها در اسرع وقت.
شبکه هشدار پیش‌هنگام که با تلفن هوشمند طراحی شده، بر پایه حسگرهای حرکتی می‌تواند به گونه‌ای برنامه‌ریزی شود که به‌عنوان لرزه‌سنج ابتدایی عمل کند و لرزش مشخص ناشی از ضربه فشاری و برشی امواج زمین‌لرزه را تشخیص دهد؛ اما جلب کاربران برای استفاده از برنامه‌های چنین شبکه‌هایی همواره مهم است. گوگل برای ایجاد قابلیت‌های هشدار زمین‌لرزه به طور مستقیم در بیش از دو میلیارد گوشی اندرویدی فعال خود مشارکت کرد. هنگامی که یک تلفن سیگنال زلزله را تشخیص می‌دهد، پیام را همراه با یک موقعیت به یک سرور مرکزی می‌فرستد.
یک سامانه هشداردهنده زلزله سنتی برای شناسایی زمین‌لرزه فقط به چهار ایستگاه لرزه‌نگاری احتیاج دارد و به بیش از صد تلفن باید پیام فرستاده باشد تا گوگل رخداد زلزله را تشخیص دهد. پس از شناسایی چنین زمین‌لرزه‌ای، هشدارهای تمام صفحه به تلفن‌های هوشمند واقع در مناطقی ارسال می‌شود که زمین‌لرزه با شدت و احتمال خرابی (تا بیشتر از آن) در آن قابل احساس باشد.
یونان و نیوزیلند سامانه هشدار سریع ملی خود را ندارند؛ بنابراین گوگل اولین سامانه را در این کشورها توسعه داده و درنهایت شاهد خواهیم بود که کشورهای بیشتری با این سامانه تجهیز شوند. صفحه هشداردهنده‌ای که کاربران دریافت می‌کنند، همان سامانه‌ای است که در کالیفرنیا، اورگان و ایالت واشنگتن راه‌اندازی شده است. این سامانه همچنین اطلاعات مربوط به زلزله را ارائه می‌دهد؛ بنابراین وقتی برای تأیید وقوع زلزله، گزینه «زلزله در نزدیکی من» را جست‌وجو می‌کنید، اطلاعات را دریافت خواهید کرد.
کاربرانی که نمی‌خواهند هشدارها را دریافت کنند، می‌توانند آن را در تنظیمات دستگاه خاموش کنند. سامانه تشخیص در‌حال‌حاضر چند ماه است که فعال است؛ اما اکنون آنها می‌توانند هشدارهای پیش‌هنگام را نیز ارسال کنند.
یونان و نیوزیلند اکنون اولین کشورهایی هستند که به غیر از خود آمریکا، هم قابلیت شناسایی و هم هشدارهای سامانه هشدارهای زلزله اندروید را دارند. آنها امیدوارند که اگر بتوانند اخطارهای پیشرفته‌تر را ساماندهی کنند، این امر به مردم کمک می‌کند تا ایمن بمانند. چنین سامانه‌های هشدار پیش‌هنگام زلزله از یک واقعیت ساده بهره می‌برند: در کابل‌های فیبر نوری سرعت اینترنت بیشتر است.
سامانه‌های هشدار سنتی با استفاده از لرزه‌سنج‌ها اندازه و بزرگای زمین‌لرزه را تشخیص می‌دهند. سپس یک هشدار را از طریق تلفن‌های هوشمند یا بلندگوها به ساکنان انتقال می‌دهند. چنین هشدارهایی، حتی اگر فقط چند ثانیه قبل از وقوع زلزله بیایند، می‌توانند مردم را به اندازه کافی هشیار کنند.
ایجاد چنین سامانه هشداری در آمریکا 15 سال به طول انجامید و هزینه ساخت آن تاکنون حدود 60 میلیون دلار و برای بهره‌برداری سالانه بیش از 30 میلیون دلار بوده است. سامانه هشدار زلزله که می‌تواند بدون چنین هزینه‌ای و به جای آن به تلفن‌های هوشمند اعتماد کند، در سطح جهانی پتانسیل فوق‌العاده‌ای دارد. اگر این کار از طریق تلفن‌های هوشمند انجام شود، یک میانبر بزرگ بر‌اساس فناوری اطلاعات در دسترس بشر قرار گرفته است. کشور ما در تلاش برای دسترسی به سامانه هشدار زلزله حساب خوبی روی سامانه هشدار بر پایه تلفن‌های هوشمند می‌تواند باز کند.
* استاد پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی
ارسال نظر