گفتگو با خواهر سیمین دانشور در یکصدمین سال تولد او

این سبزه روی شیرین سخن شیرازی ما

لقب نخستین زن فارسی زبان داستان نویس با نام سیمین دانشور گره خورده است. زنی که با در آمیختن ذهن و قلم حرف هایی را که باید از اجتماع خودش بزند، زد آن هم به زیباترین بیان!

روزنامه خبرجنوب: زنی که از نظر رمان ‌نویسی، از او به عنوان یکی از خوش ‌تکنیک ‌ترین رمان ‌نویسان ادبیات فارسی یاد می شود. مهم ‌ترین اثر او رمان «سووشون» است که نثری ساده دارد و به ۱۷ زبان ترجمه شده و از پرفروش ‌ترین آثار ادبیات داستانی در ایران به‌ شمار می ‌رود اما این فقط گوشه ای از زندگی سیمین دانشور است.

برخی ازدواج پیشرو و خالق آثار کم نظیر در ادبیات داستانی ایران با جلال آل احمد نویسنده معروف فارسی زبان را نقطه عطفی در زندگی آن دو می دانند. امروز هشتم اردیبهشت ماه سالروز تولد سیمین است، سیمین شیرازی ما که اگر امروز زنده بود 100 ساله می شد. به همین مناسبت ما با ویکتوریا دانشور خواهر کوچکتر سیمین و رضا توسلی مدیر خانه موزه سیمین و جلال گفت و گویی کرده و به ابعاد زندگی این زن پرداخته که تا کنون به آن کمتر توجه شده است. در ادامه این گفت و گو را می خوانید:

لطفا خودتان را معرفی کنید؟

من ویکتوریا دانشور خواهر کوچک سیمین هستم که پنج سال با او تفاوت سنی داشتم.

از آشنایی سیمین دانشور و جلال آل احمد بگویید؟

یک سال نوروز بود که من و سیمین به همراه دیگر اعضای خانواده به خانه خواهرم در اصفهان رفته بودیم. زمانی که می خواستیم برگردیم جلال در همان اتوبوسی بود که ما بودیم. خواهرم همان زمان با او آشنا شد. فردای همان صبح که به تهران آمدیم جلال را مقابل خانه مان دیدم و آن موقع بود که تازه متوجه شدیم او با سیمین قرار گذاشته است.

به گواه بسیاری از نزدیکان و دوستان، خانواده آل احمد با ازدواج آن ها مخالف بودند. این مخالفت تا چه اندازه عمیق بود؟

کاملا درست است. خانواده جلال با این ازدواج مخالف بودند و می گفتند که سیمین پوشش مناسبی ندارد در صورتی که این گونه نبود.

کمی به ماجرایی جنجالی که رابطه آن دو را کدر کرد اشاره کنید. همان ارتباطی که جلال ادعا کرد به قصد بچه دار شدن وارد آن شده است.

آن ها بچه دار نمی شدند و جلال پس از این که به خارج از کشور رفت به خواهرم خیانت کرد و با زنی هلندی ارتباط داشت. این مسئله مدتی باعث کدورت بین آن ها شد. در این مدت که جلال خارج بود مدام نامه می نوشت و از سیمین برای درمان پول می خواست خواهرم هم بدون اطلاع از این موضوع برای او پول می فرستاد حتی بعد از این که خواهرم متوجه موضوع شد جریان را از جلال پرسید و او گفته بود برای این که بچه داشته باشد این کار را کرده است اما از آن زن هم بچه دار نشد و پزشکان تشخیص دادند که مشکل به خود او بر می گردد. جلال در حالی دست به این کار زد که خواهرم از مدت ها قبل می دانست به خاطر مشکل جلال است که آن ها بچه دار نمی شوند.

از خانم سیمین دانشور و آقای آل احمد دست نوشته ای چاپ نشده دارید؟

بله تعدادی دست نوشته بود که به سرقت رفت. پیگیر موضوع شدم و از همان ابتدا شکایت کردم اما بعد شکایت هایی از من شد و دیگر پیگیری نکردم، چون حال و حوصله دادگاه را ندارم و از نظر جسمی هم در شرایط خوبی نیستم.

در ادامه این گزارش روزنامه با رضا توسلی مدیر خانه موزه سیمین و جلال نیز گفت و گویی کرده که در ادامه می آید.

در زمان آشنایی آقای آل احمد که از سفر شیراز به اصفهان آمده و از آن جا عازم تهران بوده در اتوبوسی که خانم دانشور بوده به دوستش رو کرده و گفته می گویند «شیراز معدن لب لعل است و کان حسن» ما که نه لب لعلی دیدیم و نه کان حسنی! سیمین دانشور که متوجه این حرف جلال می شود بلافاصله در پاسخ او می گوید «من جوهری مفلسم ایرا مشوشم». کمی درباره جرقه این آشنایی بگویید.

ماجرای آشنایی آن ها به همین شکل است که به آن اشاره کردید. در اتوبوس آقای آل احمد به این مصرع حافظ اشاره می کند و خانم دانشور هم با خواندن مصرعی دیگر از همین غزل پاسخ او را می دهد. خانم دانشور در کتاب «شوهر من جلال» به این موضوع اشاره کرده است.

سیمین دانشور چگونه متوجه ماجرای جنجالی جلال شد؟

سیمین از طریق شیطنتی که آن زن هلندی کرد و نامه ای که این زن به سیمین نوشت متوجه ارتباط جلال می شود.

ماجرای سرقت دست نوشته سیمین و جلال چیست؟

این دست نوشته ها مربوط به جلال است و نزد خواهرزاده ایشان آقای دانایی است که تاکنون نسبت به چاپ آن ها اقدام نکرده و بر این باور است چون سانسور می شود این کار را انجام نداده است البته جلد سوم کتاب «جزیره سرگردانی» سیمین هم به سرقت رفته که با وجود پیگیری های بسیار و شکایت هنوز کشف نشده است.

عمده ترین مشکل خانه موزه جلال و سیمین چیست؟

در حال حاضر بودجه این خانه موزه که توسط خود سیمین ثبت ملی شده از سوی شرکت عمران و توسعه تامین می شود که بسیار کم است از این رو ضروری است که اقداماتی برای تخصیص اعتبار به این موزه هم انجام شود.