رادیوگرافی دندان و انواع آن

برترین‌ها: دندان‌ها از جمله اعضای حیاتی بدن هستند که به مراقبت مستمر و مداوم نیازمندند. بر اساس گفته پزشکان، دندان‌ها و بخش دهان و لثه تقریبا هر شش ماه یک بار یا چه بسا در بازه‌های زمانی کوتاه‌تر نیازمند بررسی پزشک متخصص هستند. یکی از اصلی‌ترین راه‌های بررسی وضعیت دهان و دندان، گرفتن تصاویر رادیوگرافی می‌باشد. رادیوگرافی دندان، دارای انواع مختلف داخل دهانی و خارج دهانی می‌باشد که هر یک از این دو نوع نیز خود دارای انواع دیگری هستند. چنانچه قصد انجام رادیوگرافی دندان را دارید، بهتر است پیش از اقدام در رابطه با رادیوگرافی دندان و انواع آن آشنایی داشته باشید تا بتوانید در رابطه با رادیوگرافی دندان، انواع آن، مضرات آن، هزینه آن و همچنین انجام آن در دوران بارداری با شما در میان بگذاریم.

رادیوگرافی دندان چیست؟

این اقدام از طریق عکس برداری توسط پرتو‌های ایکس با دوز پایین انجام می‌شود و این امکان را برای دندانپزشک فراهم می‌کند که با کمک این تصویر حاصل از عکس برداری، به مشکلاتی از جمله حفره ها، پوسیدگی دندان و دندان‌های آسیب دیده پی برده و از آن‌ها پیشگیری یا آن‌ها را درمان کنند. بهتر است این عکس برداری به طور سالانه انجام شود، اما با تشخیص نظر دکتر متخصص می‌توان این عکس برداری را در دفعات بیشتر از یک بار در سال انجام داد.

موارد قابل توجه در رادیوگرافی دندان

در اقدامات پزشکی فاکتور‌های خاصی مورد بررسی قرار میگیرند که وجود یا عدم وجود آن‌ها میتواند در نتیجه نهایی تاثیرگذار باشد. عوامل تاثیرگذار و مورد توجه در رادیوگرافی دندان شامل: سن افراد، سلامت کنونی دهان و دندان، بیماری‌های دهانی یا نشانه‌های آن‌ها و سابقه‌ی بیماری‌های دهانی مثل بیماری‌های لثه و پوسیدگی دندان است.

اگر برای اولین بار به یک دندان پزشک جدید مراجعه کنید پزشک شما با رادیوگرافی دندان وضعیت فعلی دهان و دندان شما را مورد بررسی قرار خواهد داد. برای این اقدام پزشک، شما نیازی به آمادگی و اقدام خاصی از پیش نخواهید داشت. فقط نیاز است که قبل از انجام عکس برداری دندان‌های خود را با مسواک تمیز کنید تا نتایج عکس برداری دچار مشکل نشوند.

انواع رادیوگرافی دندان

رادیوگرافی دندان توسط پرتوی ایکس انواع مختلفی دارد که می‌توان آن‌ها را در دو دسته‌ی کلی دسته بندی کرد. این دسته‌های کلی عبارت هستند از: تصویر برداری داخل دهانی و تصویر بردار خارج دهانی. تصویر برداری‌های خارج دندانی به تشخیص مشکلات فک و جمجمه می‌پردازند، در حالی که روش‌های تصویر برداری داخل دهانی معمولا برای بررسی وضعیت دندان‌ها و آسیب‌های آن‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. رادیوگرافی دندان از رایج‌ترین روش‌های تصویر برداری پرتوی ایکس به حساب می‌آیند. هر کدام از انواع روش‌های تصویر برداری دهانی وظیفه رونمایی از بخش‌های مختلف دهان و دندان را بر دوش دارند که در ادامه به انواع آن‌ها و وظیفه‌شان خواهیم پرداخت:

انواع رادیوگرافی داخل دهانی

همان طور که گفته شد هر نوع از عکس برداری‌های پرتوی ایکش نمای خاصی از دهان و دندان را به ما نشان میدهند. در میان انواع این روش‌ها مشهور‌ترین و کاربردی‌ترین آن‌ها را معرفی کرده و مورد بررسی قرار میدهیم.

• رادیوگرافی دندان بایت وینگ

در این نوع تصویر برداری کاغذی مخصوص در برابر دهان بیمار قرار می‌گیرد که بیمار میبایست این کاغذ مخصوص را گاز بگیرد. بدین ترتیب عکس برداری انجام می‌شود و نمایی که در این نوع از عکس برداری مورد بررسی قرار می‌گیرد نمای تاج‌های دندان بیمار است که پزشک با این روش می‌تواند به راحتی آن‌ها را بررسی کند. همچنین برای بررسی حفره‌های بین دندان‌ها این روش بیش از سایر روش‌ها به پزشکان کمک میکند ونتیجه‌ی بهتری در اختیار آن‌ها می‌گذارد.

• رادیوگرافی دندان اکلوزال

بعد از انجام رادیوگرافی دندان اکلوزال، تصویر کلی از دندان‌های بیمار به نمایش در می‌آید که این تصویر امکان بررسی روی هم قرار گرفتگی دندان‌های فک بالا و پایین را برای دندانپزشک فراهم می‌نماید. در این روش، فک بیمار باید بسته بماند. البته حوزه‌ی مورد بررسی این روش تنها به دندان‌های بیمار خلاصه نمی‌شود و تصویر گرفته شده مشکلات آناتومیکی کف و سقف دهان را نیز به خوبی به دندانپزشک نشان می‌دهد. این روش را نیز می‌توانیم یکی از کاربردی‌ترین روش‌های رادیوگرافی دهان و دندان بدانیم.

• رادیوگرافی دندان پری اپیکال

این روش، که تحت عنوان رادیوگرافی تک دندانی نیز شناخته می‌شود، بر خلاف مابقی روش‌ها، به صورت تک دندانی انجام می‌شود. عکس ثبت شده از موقعیت قرار گرفتن روی فک تا ریشه‌ی یک دندان را نشان می‌دهد. تمام مشکلات و آسیب‌هایی که به ریشه و ساختار استخوانی دندان وارد شده استف با کمک رادیوگرافی نوع پری اپیکال قابل مشاهده است.

انواع رادیوگرافی خارج دهانی

این نوع از تصویربرداری، همانطور که از نامش نیز پیداست، نمای خارجی دهان و دندان را بررسی می‌کند. در ادامه به انواع روش‌های رادیوگرافی خارج دهانی خواهیم پرداخت.

• رادیوگرافی دندان پانورامیک

این نوع رادیوگرافی دندان، قابلیت ارائه‌ی تصویر از تمام محیط دهان را دارد. این دستگاه با چرخش به دور سر بیمار و تنها با یک بار پرتودهی از تمام دندان‌های بالا و پایین عکس‌برداری می‌کند. از این روش رادیوگرافی دندان، معمولا برای اطمینان از آسیب دیدن دندان‌های مختلف، وضعیت دندان عقل استفاده می‌شود. همچنین دندانپزشکان پیش از اقدام برای کاشت ایمپلنت دندان، از بیمار تصویر رادیوگرافی نوع پانورامیک می‌خواهند. به طور کلی این روش می‌تواند وضعیت فک بیمار را به بهترین شکل نشان داده و سلامت یا مشکلات آن را تایید نمایند.

• رادیوگرافی دندان توموگرافی

توموگرافی یک لایه یا یک اسلایس مشخص از دهان را انتخاب کرده و با محو کردن سایر لایه‌ها تنها از همان لایه مورد نیاز عکس‌برداری می‌کند. این تکنیک مشاهده‌ی لایه‌هایی که بررسی آن‌ها به دلیل وجود لایه‌های متعدد و ساختار پیچیده دشوار است را آسان می‌گرداند و تشخیص را برای پزشک راحت‌تر می‌کند.

• رادیوگرافی دندان سفالومتری

در این تکنیک تنها از یک طرف دهان بیمار، عکسبرداری می‌شود. با کمک این تکنیک میتوان به ارتباط میان دندان‌ها با فک پی برد و مشخصات هر دندان را به صورت انفرادی مشاهده کرد. این روش بیشتر میان متخصصان ارتودنسی رواج دارد چرا که می‌توانند با این تکنیک به اطلاعات اختصاصی ساختار دندانی بیمار دست یابند.

• رادیوگرافی دندان سیالوگرام

با تزریق ماده‌ای رنگی به غدد بزاقی بیمار در این روش، امکان مشاهده این غدد در فیلم رادیوگرافی فراهم میشود. علت تزریق این ماده‌ی رنگی این است که غدد موجود جز بافت نرم هستند بنابراین بدون وجود این ماده نمی‌توان این غدد را در رادیوگرافی مشاهده کرد. یکی از اصلی‌ترین کاربردهای این نوع از رادیوگرافی، زمانی است که بیمار با مشکلات بزاقی روبه‌رو باشد و چشم و دهان او خشک شوند. این مشکلات بزاقی می‌توانند سبب پوسیدگی دندان‌ها نیز شوند.

• رادیوگرافی دندان با سی تی اسکن

در این روش از رادیوگرافی، تصاویر سه بعدی از استخوان فک و ساختار دهان و دندان گرفته می‌شود. یکی از اصلی‌ترین کاربرد‌های این نوع ایمپلنت نیز برای بیمارانی می‌باشد که قصد کاشت ایمپلنت دندان را دارند و پزشک با کمک تصاویر حاصل از این رادیوگرافی می‌تواند وضعیت استخوان فک و وضعیت ریشه‌ها را بررسی نماید. همچنین از این روش برای تشخیص تومور‌ها و کیست‌های داخل دهان استفاده می‌شود. پس در نتیجه این روش رادیوگرافی را نیز می‌توانیم یکی از پرکاربردترین روش‌های رادیوگرافی بدانیم. اصلی‌ترین تفاوت سی تی اسکن سه بعدی دندان با سی تی اسکن روتین این است که در سی تی اسکن روتین تصاویر با چندین بار چرخش دستگاه به دور سر گرفته می‌شوند، در حالی که در روش سه بعدی، تنها یکبار دستگاه به دور سر بیمار می‌چرخد و تصویر گرفته می‌شود.

• رادیوگرافی دیجیتال دندان

در رادیوگرافی دندان به روش دیجیتال، تصاویری دو بعدی از دندان گرفته می‌شود و اصلی‌ترین مزیت آن نسبت به بسیاری از انواع روش‌های رادیوگرافی دندان این است که در روش دیجیتال، تصاویر حاصل از رادیوگرافی بلافاصله و یا در مدت زمانی کوتاه روی صفحه کامپیوتر نمایش داده می‌شوند و دندانپزشک می‌تواند بلافاصله آن‌ها را بررسی کرده، ذخیره و یا چاپ نماید. این نوع از رادیوگرافی همچنین امکان ارسال تصویر دندان به صورت الکترونیکی برای سایر دندانپزشکان را نیز فراهم می‌نماید.

رادیوگرافی دندان چه خطراتی را به همراه دارد؟

اگرچه گفته می‌شود که اشعه‌های ناشی از رادیوگرافی دندان به حدی نیستند که موجب آسیب گردند، اما به هر حال برای رادیوگرافی دندان از اشعه‌های ایکس استفاده می‌شود و حتی درصد کم و دوز‌های پایین آن نیز می‌تواند صدمات و آسیب‌هایی را برای بیماران، لثه و سلول‌های آن به همراه داشته باشد. برای انجام رادیوگرافی دندان حتما از پزشک متخصص خود تایید بگیرید و مطمئن شوید که این روش برای شما عواقب بدی را به همراه ندارد.

آیا رادیوگرافی در دوران بارداری ضرر دارد؟

اگرچه بسیاری بر این باورند که اشعه‌های ایکس رادیوگرافی برای مادر و جنین مضر نیستند، اما معمولا توصیه می‌شود که مادران باردار انجام رادیوگرافی دندان را به بعد از زایمان موکول نمایند. گفته می‌شود که با رعایت نکات و اصول خاص، می‌توان خطرات ناشی از رادیوگرافی دندان را به صفر رساند، اما با تمام این اوصاف بهتر است حداقل در سه ماهه اول بارداری رادیوگرافی انجام نشود. زیرا در این سه ماهه، رشد اصلی جنین شکل می‌گیرد.

چه مواردی می‌توانند روی نتایج رادیوگرافی تاثیرگذار باشند؟

نتایج حاصل از رادیوگرافی دندان معمولا برای دندانپزشکان و بیماران مفید هستند، اما در شرایطی ممکن است نتایج حاصل از این رادیوگرافی مفید واقع نشوند. برخی از اصلی‌ترین مواردی که می‌توانند روی نتیجه حاصل از رادیوگرافی دندان تاثیرگذار باشند، به شرح زیر می‌باشند:

• زمانی که بیمار وضعیت ثابتی نداشته باشد.
• زمانی که بیمار قادر به نگه داشتن پلاستیک یا مقوای دستگاه رادیوگرافی، داخل دهان نباشد.
• بیمارانی که دارای سیم‌های دندانی یا پروتز دندان باشند.
• زمانی که بیمارسوراخ‌هایی در قسمت‌های خاصی از بدن مانند گوش، زبان، گونه و بینی داشته باشد.

هزینه رادیوگرافی دندان

هزینه رادیوگرافی دندان می‌تواند به عوامل مختلفی بستگی داشته باشد، نوع اشعه ایکس به کار گرفته شده، روش رادیوگرافی دندان، موقعیت مکانی و همچنین هزینه دندانپزشک بستگی دارد. بدیهی است که هزینه رادیگرافی تک دندان، کمتر از رادیوگرافی کل فک بالا و پایین می‌باشد.