ریزش ۷.۸درصدی شاغلان در موج سوم کرونا

روزنامه همشهری: بررسی تحولات بازار کار در پاییز امسال نشان می‌دهد با شیوع موج سوم کرونا، ۷.۸درصد از شاغلان و ۲.۳درصد از بیکاران کشور غیرفعال شده‌اند

خروج ۱۰.۱درصدی جمعیت فعال کشور در فصل پاییز بوده است؛ آمارهای مربوط به مقایسه وضعیت بازار کار ایران در پاییز امسال نسبت به پاییز سال قبل نشان می‌دهد در جریان شیوع موج سوم کرونا و اعمال محدودیت‌های ویژه برای مقابله با شیوع بیماری کووید-۱۹، حدود ۷.۸درصد از جمعیت شاغل و ۲.۳درصد از جمعیت بیکار کشور غیرفعال و از بازار خارج شده‌اند.

با شیوع کرونا از اواخر سال گذشته، کارشناسان بازار کار پیش‌بینی کردند که در بازار کار مسئله‌ای جدی به شکل افزایش شدید نرخ بیکاری و تعداد بیکاران بروز خواهد کرد و همانگونه که سایر کشورهای درگیر کووید-۱۹ با افزایش سریع تعداد بیکاران مواجه شده‌اند، بازار کار ایران نیز باید خود را برای این چالش آماده کند. حالا گرچه از ظاهر آمارهای بازار کار اینگونه برمی‌آید که این اتفاق در کشورمان رخ نداده است اما بررسی شاخص‌های جمعیت، جمعیت فعال و جمعیت غیرفعال نشان می‌دهد بازار کار ایران به شیوه‌ای خاص با این تبعات مواجه شده و فقط این مسئله به دلایل گوناگون، در نرخ بیکاری انعکاس پیدا نکرده است.

جمعیت فعال در قرنطینه کرونا

بررسی تأثیرات بیماری کووید-۱۹ بر بازار کار کشورها نشان می‌دهد که شیوع این پاندمی به نحو متفاوتی بر بازار کار کشورها تأثیرگذار بوده و در ایران نیز به‌جای افزایش نرخ بیکاری، به کاهش نرخ مشارکت و شاغلان و بیکاران از بازار کار منجر شده است. به‌نظر می‌رسد اصلی‌ترین عاملی که باعث قرنطینه جمعیت فعال در دوره کرونا شده، اعمال محدودیت‌های شدید برای برخی از کسب‌وکارها، به‌خصوص در حوزه خدمات و افت محسوس تقاضای نیروی کار برای بازار باشد که عملا به ناامیدی افراد منجرشده و آنها را وادار به خروج از بازار کار کرده است. براساس آمارها، در پاییز امسال نسبت به پاییز سال قبل، نرخ مشارکت اقتصادی در مناطق شهری و روستایی به‌ترتیب ۲.۷و ۳.۵درصد کاهش یافته است؛ به‌گونه‌ای که در این دوره زمانی، حدود یک‌میلیون و ۵۰۰هزار نفر از بازار کار خارج شده‌اند که بیش ازیک‌میلیون و ۱۲هزار نفر آنان را زنان و ۴۷۷هزار نفر آنان را مردان تشکیل می‌دهند.

براساس نتایج فصلی طرح آمارگیری نیروی کار، در فاصله پاییز ۱۳۹۸تا پاییز ۱۳۹۹باوجود محدودیت‌های کرونا، نرخ بیکاری با افت۱.۲درصدی نسبت به پاییز ۹۸به ۹.۴درصد رسیده و تعداد بیکاران از ۲میلیون و ۸۹۰هزار نفر به ۲میلیون و ۴۳۰هزار نفر کاهش پیدا کرده که بیشترین بخش آن مربوط به خروج جمعیت بیکار زنان از بازار بوده است؛ به‌نحوی‌که در سال‌جاری نسبت به فصل مشابه سال گذشته جمعیت بیکار زنان از ۹۳۶هزار نفر به ۷۰۰هزار نفر رسیده و بیش از ۲۳۵هزار نفر کاهش یافته است درحالی‌که در دوره مورد بررسی جمعیت مردان بیکار از یک‌میلیون و۹۵۷هزار نفر به ۱میلیون و ۷۳۶هزار رسیده و معادل ۲۲۱هزار نفر کاهش یافته است.

تبعات کرونا بر بازار کار استان‌ها

بررسی نرخ مشارکت استانی گویای آن است که در فصل پاییز امسال در مقایسه با فصل مشابه در سال قبل، بیشترین میزان افزایش در نرخ مشارکت اقتصادی جمعیت ۱۵ساله و بیشتر در استان هرمزگان با ۳.۱درصد رخ داده است و در مقابل استان‌های اصفهان و خراسان رضوی با ۵.۲درصد بیشترین میزان کاهش را در نرخ مذکور تجربه کرده‌اند. این بررسی‌ها حاکی از این است که نسبت به پاییز ۱۳۹۸ نرخ مشارکت اقتصادی ۲۸استان کشور روند کاهشی و ۲استان روند افزایشی داشته و نرخ مشارکت استان چهارمحال و بختیاری نسبت به فصل مشابه سال گذشته تغییری نداشته است. همچنین این نتایج گویای آن است که بیشترین و کمترین نرخ مشارکت در پاییز۱۳۹۹ به‌ترتیب مربوط به استان هرمزگان با ۵۰.۵درصد و سیستان و بلوچستان با ۳۲.۹درصد است.

نسبت اشتغال استانی

نتایج طرح آمارگیری نیروی کار پاییز۱۳۹۹نشان می‌دهد، بیشترین نسبت اشتغال مربوط به استان خراسان رضوی با ۴۴.۸درصد و کمترین نسبت مربوط به استان سیستان و بلوچستان با ۲۲.۹درصد است. همچنین، این بررسی گویای آن است که بیشترین میزان کاهش نسبت اشتغال در پاییز ۱۳۹۹نسبت به پاییز ۱۳۹۸در استان همدان با ۴.۶درصد رخ داده است و استان هرمزگان با ۲.۵درصد بیشترین میزان افزایش نسبت اشتغال در دوره مورد بررسی را تجربه کرده است. در دوره مورد بررسی فقط ۳استان هرمزگان، چهارمحال و بختیاری و گیلان با افزایش نسبت اشتغال روبه‌رو شده‌اند و در سایر استان‌ها در این فصل نسبت به دوره مشابه سال قبل نسبت اشتغال کاهش یافته است.

بازار کار کرونایی به روایت ماتریس انتقال

ماتریس انتقال جریانات بازار کار، مبنی بر خروج و ورود جمعیت غیرفعال، شاغل و بیکار به بازار را نشان می‌دهد. بررسی این جریان در بازار کار پاییز امسال حاکی از این است که در این فصل نسبت به فصل مشابه سال قبل ۸۶.۱در صد از جمعیت شاغل کشور همچنان شاغل مانده‌اند؛ اما ۳.۸درصد از آنها به جرگه بیکاران پیوسته‌ و ۹درصد نیز غیرفعال شده‌اند. همچنین رصد جریان انتقال جمعیت بیکار نیز گویای آن است که در این فصل ۴۰.۸درصد بیکاران قبلی همچنان بیکار مانده‌اند و ۳۶.۴درصد از بیکاران جای خود را با شاغلان قبلی عوض کرده‌اند. به‌عبارت‌دیگر ۳۶.۴درصد از بیکاران پاییز امسال، کسانی بوده‌اند که در پاییز سال قبل جزو جمعیت شاغل محسوب می‌شدند اما به هر دلیلی بیکار شده‌اند. همچنین ۲۱.۷درصد از بیکاران فصل پاییز ۹۸به دلایلی نظیر ناامیدی از یافتن شغل مناسب در پاییز ۹۹غیرفعال و از بازار خارج شده‌اند.

بررسی جریان انتقال جمعیت غیرفعال کشور نیز نشان می‌دهد در پاییز ۱۳۹۹بالغ‌بر ۸۸.۳درصد از جمعیت غیرفعال پاییز ۱۳۹۸همچنان غیرفعال مانده و نتوانسته‌اند وارد بازار کار شوند؛ اما ۷.۸درصد از این جمعیت توانسته‌اند شاغل شوند که البته با توجه به ضریب اشتغال‌زایی در اقتصاد ایران، اشتغال بخش قابل‌توجهی از این افراد ناشی از جایگزینی آنها با شاغلان قبلی بوده است. همچنین در این فصل ۲.۳درصد از جمعیت غیرفعال کشور جویای کار شده‌اند و به‌واسطه نیافتن شغل در دسته بیکاران قرار گرفته‌اند.

رکوردداران نرخ بیکاری

با نگاهی به نرخ بیکاری جمعیت ۱۵ساله و بیشتر به تفکیک استانی ملاحظه می‌شود، در پاییز۱۳۹۹بیشترین نرخ بیکاری مربوط به استان آذربایجان غربی با ۱۵.۵درصد و کمترین نرخ بیکاری مربوط به استان خراسان رضوی و ایلام با ۵.۱درصد است. در پاییز ۱۳۹۹نسبت به پاییز ۱۳۹۸بیشترین کاهش نرخ بیکاری در استان چهارمحال و بختیاری اتفاق افتاده که از ۱۶.۱درصد به ۱۱.۹درصد رسیده و با کاهش ۴.۲درصدی در این دوره مواجه شده است. در مقابل استان آذربایجان غربی با افزایش ۴.۳درصدی نرخ بیکاری بیشترین افزایش را در دوره مورد بررسی تجربه کرده است. دامنه نرخ بیکاری در دوره مذکور برابر با ۱۰.۴درصد است. به‌طورکلی در پاییز ۱۳۹۹نسبت به دوره مشابه سال گذشته در ۷استان نرخ بیکاری افزایش و در ۲۴استان نرخ مذکور کاهش یافته است.