حناچی: آلودگی تهران، موضوع حاکمیتی است

فرارو: شهردار تهران در مراسم تجلیل از سفیران هوای پاک شهر تهران بر ضرورت همکاری مشترک میان حاکمیت، ‌دولت و مردم برای رفع مسئله آلودگی هوا تأکید کرد و گفت: آلودگی هوای تهران یک موضوع حاکمیتی است و شهرداری تهران نمی‌تواند به تنهایی نسبت به حل آن اقدام کند.

آئین تجلیل از سفیران هوای پاک شهر تهران امروز سه‌شنبه، ۳۰ دی‌ماه با حضور پیروز حناچی، شهردار تهران،‌ محسن هاشمی، رئیس شورای اسلامی شهر تهران و شینا انصاری، مدیرکل محیط زیست و توسعه پایدار شهرداری تهران برگزار شد.

در ابتدای این مراسم، شینا انصاری، مدیرکل محیط زیست و توسعه پایدار شهرداری تهران طی سخنانی اظهار کرد: سابقه پیگیری موضوع هوای پاک به ۲۵ سال گذشته و اواخر دهه ۷۰ بازمی‌گردد. زمانی که برنامه جامع کاهش آلودگی هوا در سال ۱۳۷۹ به تصویب رسید، تلاش شد تا با تقارن یک مناسبت محیط زیستی در بطن مشکل آلودگی هوا، توجه تصمیم‌گیران و متولیان امر به موضوع آلودگی هوا معطوف شود.

وی با بیان اینکه البته این موضوع به سرانجامی که برای آن انتظار می‌رفت منجر نشد، گفت: از نخستین هشدار جدی آلودگی هوا که با حضور تشکل‌های مدنی در پارک شهر و در سال ۱۳۷۴ تحت عنوان بیانیه هوای تهران مطرح شد که آلودگی هوا در حکم بحرانی ملی است و مقابله با آن نیز عزمی ملی می‌طلبد، تا سال‌های بعد که برنامه جامع کاهش آلودگی هوا به تصویب رسید، اقدامات خوبی انجام شد.

انصاری تصریح کرد: در این زمینه حذف سرب از سوخت و استانداردسازی برای خودروهایی که تا آن زمان از استانداردی تبعیت نمی‌کردند، باعث شد که شاخص آلاینده مونواکسید کربن حذف شود. البته این برنامه جامع با تغییر مدیریت در سال‌های بعد دچار افت شد و به رغم اینکه آئین‌نامه‌های متعددی در این زمینه وجود داشت و احکام مشخصی در برنامه سوم توسعه به آلودگی هوا اختصاص پیدا کرد، متأسفانه تداوم آلودگی هوا در تهران و تسری آن به شهرهای بزرگ، بروز پدیده گرد و غبار در اواسط دهه ۸۰ نهایتاً باعث شد که قانون جدیدی در سال ۱۳۹۶ به تصویب رسید.

مدیرکل محیط زیست و توسعه پایدار شهرداری تهران بیان کرد: بسیاری از صاحب‌نظران بر این اعتقاد هستند که قانون هوای پاک قانون بسیار خوبی است که مزیت‌های تأثیرگذاری نیز در حوزه آلودگی هوا دارد. افزایش مسئولیت کیفری اشخاص حقوقی، انسجام و افزایش مجازات‌ها، ابزارهای اقتصادی که برای قانون پیش‌بینی شده، کاهش آلودگی صنایع و منابع احتراق خانگی، توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر و شعب تخصصی رسیدگی به موضوعات آلودگی هوا از مزیت‌های این قانون است اما متأسفانه به رغم گذشت سه سال از این قانون، دستگاه‌های متولی آنطور که باید و شاید نسبت به اجرای آن اقدام نمی‌کنند.

انصاری افزود: بخش عمده‌ای از تکالیفی که در حوزه قوانین و اسناد بالادستی وجود دارد، در حوزه دستگاه‌های اجرایی و حاکمیتی قرار دارد، البته نباید نقش مطالبه‌گری و مسئولیت‌پذیری و کنش‌گری شهروندان مورد غفلت قرار گیرد. اتفاقاً تجربیات موفقی که در شهرهای بزرگ دنیا در حوزه آلودگی هوا وجود دارد و شهرهایی که توانسته‌اند بر این مشکل غلبه کنند، نمونه بسیار خوبی برای مقابله با این پدیده هستند.

وی با بیان اینکه در شهرهایی که موفق به مهار آلودگی هوا شده‌اند، عزم و اراده مردم در کنار نهادهای حاکمیتی و دولتی بوده است، گفت: برنامه امروز که با هدف تجلیل از سفیران هوای پاک شهر تهران انجام می‌شود، بر این واقعیت متمرکز است که نقش مطالبه‌گری و کنش‌گری شهروندان می‌تواند به بحث سیاست‌های حمل و نقل پاک، توسعه استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر و کاهش آلودگی هوا ناشی از منابع ساکن و متحرک آلودگی هوا کمک کند.

مدیرکل محیط زیست و توسعه پایدار شهرداری تهران بیان کرد: کنش‌گری محیط زیست در شرایطی که با مشکلات متعدد محیط زیستی در شهرهای بزرگ مواجه هستیم، می‌تواند با سازماندهی اقدامات، آگاهی‌بخشی، استفاده از ظرفیت‌های موجود برای پرسش‌گری و مداخله در تصمیم‌گیری‌ها منجر به نتایج خوب و کاهش معضلات محیط زیستی شود.

راهکار اصلی رفع آلودگی هوا؛ عزم و اراده جدی حاکمیت

وی اظهار کرد: امیدواریم که این برنامه منجر به افزایش شهروندان مسئولیت‌پذیر و کنش‌گر در حوزه محیط زیست شود و بتواند این تفکر که شهروندان نیز می‌توانند با حس تعلق و مسئولیت‌پذیری در حوزه آلودگی هوا مطالبه‌گر باشند را افزایش دهد. البته این امر نافی مسئولیت نهادهای متولی در حوزه آلودگی نیست. راهکار اصلی در حوزه آلودگی هوا در شهرهای بزرگ به ویژه تهران، عزم و اراده جدی حاکمیت و دستگاه‌های متولی در تکالیف محول شده به آن‌ها در قانون هوای پاک و نیز غلبه تفکر شهروندی و مسئولیت‌پذیری برای همه شهروندان است.

در ادامه پیروز حناچی، شهردار تهران، نیز طی سخنانی با اشاره به اینکه ترافیک و به تبع آن آلودگی مشکل تمامی کلان‌شهرهای دنیاست، گفت: تمامی شهرهای بزرگ جهان به معنای شهرهایی که جمعیتی بالای یک میلیون نفر دارند، به تناسب این بلیه را تجربه می‌کنند، اما این بدان معنا نیست که این مشکل لاینحل است، چراکه تجربیات جامعه بشری نشان می‌دهد که این مشکل نیز مانند بسیاری از مشکلات دیگر حل شدنی است.

وی افزود: اگر نمودار دو دهه شهر تهران را مشاهده کنیم، متوجه می‌شویم که آلاینده‌ها روند کاهنده داشته‌اند. کشور ما جزء کشورهایی است که منابع نفتی فراوانی دارد و این منابع نفتی فراوان دارای ویژگی‌هایی همچون گوگرد بالای نفت و ... است که طبیعتاً مشتقات حاصل از این نفت نیز دارای میزان گوگرد بسیار بالایی است که باعث تشدید آلودگی‌ها می‌شود. تاکنون قوانین خوبی در حوزه آلودگی هوا همچون قانون هوای پاک و قانون «نفس» که ۱۸ نهاد در اجرای آن نقش دارند، تصویب شده و در حال اجراست.

لزوم افزایش ناوگان حمل و نقل عمومی

شهردار تهران با بیان اینکه آلودگی تهران یک موضوع حاکمیتی است و شهرداری تهران نمی‌تواند به تنهایی نسبت به حل آن اقدام کند، ادامه داد: راه پاسخگویی به موضوع کاهش آلودگی هوا، افزایش ناوگان حمل و نقل عمومی است که این مسئله نیز در کوتاه‌مدت امکان‌پذیر نیست. در حال حاضر ناوگان اتوبوسرانی و متروی تهران با حدود یک سوم ظرفیت خود به مردم سرویس می‌دهد.

وی با بیان اینکه شاخص‌‌های سنجش آلودگی هوا در سال جاری سخت‌گیرانه‌تر از سال گذشته بوده است، افزود: در اواخر آذرماه و دی‌ماه معمولاً با موضوع وارونگی دما مواجه هستیم و این مسئله از خصایص آب و هوای تهران است که در تاریخ نیز بدان اشاره شده است. واقعیت این است که جریان هوا در این قضیه نقش اساسی دارد به طوری که در زمان اوج وارونگی، هنگامی که سرعت باد به کمتر از دو متر بر ثانیه می‌رسد، آلودگی کاملاً حس می‌شود و زمانی که این شاخص از دو متر بر ثانیه افزایش پیدا می‌کند، وزش باد این آلودگی را به جریان درآورده و به طور طبیعی آن را کاهش می‌دهد.

حناچی با بیان اینکه امروز اثبات شده است که مسئله آلودگی هوا در شیوع و افزایش بیماری کرونا نیز تأثیرگذار بوده است، تصریح کرد: بررسی طیف رنگ‌ها در عکس‌های ماهواره‌ای به روز تهران که نشان دهنده میزان آلایندگی بوده و تفاوت معناداری نیز با تصاویر گذشته دارد، نشان می‌دهد که میزان آلایندگی در محل صنایع مختلف بیشتر بوده و حتی امسال وضعیت حادتری نسبت به سال گذشته دارد. البته شاید شرایط تحریم در این زمینه تأثیرگذار است و کاتالیزهایی که در پالایشگاه‌ها استفاده می‌شد، امروز در دسترس نباشد.

وی با بیان اینکه ۶۰ درصد آلودگی‌ها مربوط به آلودگی‌های متحرک و مصرف سوخت فسیلی در محدوده کلان‌شهرها به‌ویژه در تهران است، تصریح کرد: در این زمینه هیچ راهی جز کنترل آلاینده‌ها از طریق راه‌هایی همچون کاهش سوخت‌های فسیلی و ... وجود ندارد. اگر امروز به استفاده از مدل‌هایی مانند بهره‌گیری از دوچرخه اشاره می‌شود، به این دلیل است که به ازای هر نفر پیاده یا دوچرخه‌سوار می‌توانیم تصور کنیم که یک ماشین و وسیله آلاینده هوا از شهر کم شده است.

شهردار تهران گفت: البته این وظیفه فقط بر عهده دولت نیست و یک کار مشترک بین دولت، حاکمیت و مردم و معنای آن نیز تغییر شیوه و روش‌های زندگی است. باید در این تغییر روش قدم اول را برداریم. در این فضا شرایطی فراهم شده است که به موضوع مدیریت یکپارچه شهری بپردازیم و تأثیرگذاری در این زمینه نیز زمانی رخ می‌دهد که بتوانیم بُردارها را هم‌جهت کنیم که این مسئله نیز در سیستم یکپارچه مدیریت تعریف می‌شود. اینکه هر نهاد کار خود را انجام دهد، نتیجه چندانی نصیب ما نخواهد کرد. در این رابطه باید مسئولیت را از کسی بخواهیم که اختیارات دارد.

وی با اشاره به تأثیر موتورسیکلت‌ها در آلودگی هوا، تصریح کرد: در این راستا تصمیمات خوبی در راستای کنترل مصرف سوخت‌های فسیلی در محدوده حوزه شهری از طریق توسعه ناوگان اتوبوس‌رانی برقی و هیبریدی و نیز موتورهای برقی اتخاذ شده است. امروز نزدیک به ۱۵ درصد آلاینده‌ها مربوط به موتورسیکلت‌ها است که در این زمینه تلاش می‌کنیم تا با باز کردن گره اقتصادی موجود، بار اقتصادی ناشی از باتری را از روی موتورها برداریم که اگر این مسئله حل شود، می‌تواند در سطح شهر تسری پیدا کرده و باعث کاهش آلوگی‌ها شود.

شهردار تهران با اشاره به امر مطالبه‌گری نهادهای عمومی و مردمی در این حوزه، اظهار کرد: در این قضیه نقش سمن‌ها و نهادهای غیر دولتی بسیار تأثیرگذار است. ضرورت مطالبه عمومی برای حل این مشکل موضوعی بسیار مهم است که مطالبه‌گری مردم و نهادهای عمومی در کنار تلاش‌های حاکمیت و دولت، می‌تواند این مشکل را مرتفع کند.

در پایان این مراسم با حضور حناچی، شهردار تهران از ۳۰ نفر از سفیران هوای پاک شهر تهران تجلیل به عمل آمد.