سیر تا پیاز خوشگل شدن زیر تیغ
روزگاری ابروهای کمانی، چشم های بادامی درشت، لب های غنچه ای و خالی روی گونه را که با هم جمع می زدند، می شد زیبایی؛ حالا اما ابروهای شیطانی نقاش شده، نگینی توی سپیدی چشم، دماغ کوچک سربالا، پوست برنزه و لب های کلفت شده را زیبایی می دانند.
جام جم آنلاین: روزگاری ابروهای کمانی، چشم های بادامی درشت، لب های غنچه ای و خالی روی گونه را که با هم جمع می زدند، می شد زیبایی؛ حالا اما ابروهای شیطانی نقاش شده، نگینی توی سپیدی چشم، دماغ کوچک سربالا، پوست برنزه و لب های کلفت شده را زیبایی می دانند.
برای قبیله ای در تایلند، هنوز هم زیبایی یعنی دراز شدن گردن و به همین خاطر دور گردن شان حلقه های فلزی می اندازند و هرکه گردنش دراز تر باشد، زیباتر است. زمانی در ژاپن، پاهای بسیار کوچک زیبایی بود و همین باعث می شد خیلی از زن ها از جای شان تکان نخورند مبادا راه رفتن روی کف پای شان اثر بگذارد ، سال ها پیش در اروپا شکم گنده نمادی از زیبایی بود و به همین خاطر زن ها مجاز می شدند هرچه دلشان می خواست بخورند، امروز هم به چشم برخی آدم ها زیبایی، متاعی است که باید زیر تیغ جراحی صیدش کرد این آدم ها همان هایی هستند که آمار جراحی های زیبایی را در ایران به ۳۰ هزار مورد در سال رسانده اند.
به گفته دکتر جواد امیری زاد، دبیر انجمن جراحان پلاستیک و زیبایی ایران، بیشترین آمار جراحی های زیبایی در ایران مربوط به بینی ، شکم، سینه و صورت و گردن است. این جراح پلاستیک و زیبایی در این گفتگو ، درباره انواع جراحی های زیبایی ، قیمت شان ، انواع شان و برخی حواشی نپرداخته به آنها ، صحبت می کند. امیری زاد به مردم هشدار می دهد اگر قصد انجام جراحی زیبایی دارند حتما سر صبر و با حوصله درباره تخصص پزشک شان تحقیق کنند و نتیجه جراحی های دیگرش را ببینند و بویژه به تبلیغات آن طرف آبی برای سفر به کشورهای حاشیه خلیج فارس و انجام جراحی زیبایی در آنها اعتماد نکنند.
زیبایی از دید شما یعنی چه ؟
زیبایی یعنی متناسب بودن. زیبا یعنی چیزی که همه اجزایش به هم بیاید یعنی در جراحی زیبایی هم هدف متناسب کردن است.
چرا به جراحی زیبایی می گویند جراحی پلاستیک؟
پلاستیک یعنی شکل دادن. در جراحی زیبایی هم بخش هایی از بدن دوباره شکل می گیرد و متناسب می شود. البته وقتی ما از اصطلاح جراحی پلاستیک حرف می زنیم دامنه وسیعی از انواع جراحی ها را شامل جراحی های ترمیمی و درمانی برای درمان مشکلاتی همچون سوختگی ها و تصادفات، جراحی های زیبایی برای تغییر شکل برخی اعضای صورت، جراحی های دست و جراحی های میکروسکوپی را در بر می گیرد.
در ایران به طور متوسط چند جراحی زیبایی در سال رخ می دهد؟
حدود ۳۰ هزار.
وضع کشورمان نسبت به کشورهای دیگر از نظر فراوانی جراحی های زیبایی چگونه است؟
نه خیلی زیاد، نه خیلی کم. در ایران تقریبا از هر ۳هزار نفر یکی جراحی زیبایی می کند و در آمریکا از ۲۲۰ -۲۵۰ نفر یکی اما کشورهایی هم وجود دارند که آمار جراحی های زیبایی شان بسیار پایین است.
آیا نباید نگران عوارض اینگونه جراحی ها بود؟
هر جراحی ممکن است عوارض داشته باشد اما اصولا مردم از جراحی های زیبایی انتظار عوارض ندارند. به همین علت است که خبر عوارض احتمالی این نوع جراحی ها، بیشتر به گوش مردم می رسد. برای مثال هر روز تعداد نسبتا زیادی از بیماران ممکن است در اتاق عمل ، فوت کنند اما اگر یکی از این عمل ها جراحی پلاستیک باشد بلافاصله خبر دهان به دهان می چرخد و گاهی حتی رسانه ها بازتابش می دهند مثلا یکی از عوارض جراحی های زیبایی که حتی امکان دارد باعث مرگ شود لخته شدن خون در رگ ها و حرکت آن به سمت قلب و مغز است.
این پدیده در جراحی‌های غیر از زیبایی هم رخ می دهد اما وقتی در جراحی زیبایی بیمار دچار لخته شدن خون شود ، مردم به شدت نگران می شوند چون آنها در بهترین شرایط سلامت برای جراحی زیبایی اقدام می کنند و انتظار ندارند جان شان را از دست بدهند. از سوی دیگر ، گاهی جراحی زیبایی موفق نمی شود و اندام فرد متناسب نمی شود پس باید بپذیریم که این نوع جراحی زیبایی یک تیغ دو لبه است گاهی اگر موفق باشد و نقصی را برطرف کند فرد را به زندگی اجتماعی بر می گرداند اما اگر ناموفق باشد او را منزوی و گوشه نشین می کند و حتی ممکن است به سلامتش آسیب بزند.
چرا شما و خیلی از همکاران تان ، در بخش دولتی کار نمی کنید؟
علت هایش بیشتر شخصی است. طبیعتا کار در بخش خصوصی از نظر مالی و امکانات از بخش دولتی برای یک جراح پلاستیک بهتر است. من تجربه ۱۲ سال کار در بخش دولتی را دارم اما بعد از مرحله ای به نتیجه رسیدم که کار در بخش خصوصی برایم بهتر است.
به نظر می آید یک جور تقسیم بندی خاص میان جراحان پلاستیک بوجود آمده است. کسانی که جراحی ترمیمی و درمانی انجام می دهند در بخش دولتی کار می کنند و کسانی که جراحی زیبایی انجام می دهند در بخش خصوصی .
خیلی چیزها را نمی شود گفت. به طور کلی حدود۲۷۰ جراح پلاستیک در ایران داریم. دانشگاه های تهران، شهید بهشتی و ایران، که هر کدام ۱۰ نفر ، هیات علمی در این رشته دارند. پس در تهران حدود ۳۰ نفر جراح پلاستیک عضو هیات علمی این مراکز هستند. در مراکز استان های دیگر هم تعداد اندکی از جراح ها در مراکز دولتی عضو هیات علمی هستند. سرجمع ما کمتر از ۱۰۰ نفر جراح در بخش دولتی داریم اما تکلیف بقیه چه می شود؟ وقتی بخش دولتی ظرفیت ندارد بقیه جراح های پلاستیک باید چه کار کنند؟
از دیگر سو به این موضوع باید دقت داشته باشید که وقتی بیماری دچار سانحه ای می شود مثلا می سوزد و پوستش از بین می رود و پلک و دهانش بسته می شود، با یک عمل بهبود پیدا نمی کند، ده ها بار باید عمل شود و بین هرعمل تاعمل دیگر هم باید فاصله زمانی معینی باشد.
این جراحی ها به شدت برای بیمار هزینه بر است و حتی اگر من به عنوان جراح بخش خصوصی، نخواهم از او دستمزدی بگیرم بیمارستان بابت بستری و درمان از او هزینه می گیرد. بخش خصوصی ، دفترچه بیمه هم قبول نمی کند و بیماران سانحه دیده که اغلب فقیر هستند و گاهی حتی به علت سبک زندگی فقیرانه شان دچار سانحه شده اند ، نمی توانند از عهده هزینه های بیمارستان بر آیند. به همین علت بخش دولتی برای بیمارانی که جراحی ترمیمی نیاز دارند مناسب تر است.
در ایران جراحی های زیبایی طبیعتا از جراحی های ترمیمی بیشتر است. این طور نیست؟
نه این تخمین درست نیست. در کشور ما به طور متوسط از هر ۵ جراحی که در حوزه پلاستیک در شهرستان انجام می شود یکی زیبایی و بقیه ترمیمی است اما در تهران این نسبت بر عکس است.
شما در صحبت های تان گفتید که برای آن که بیمار نیازمند جراحی ترمیمی هزینه های سنگین را متحمل نشود به بخش دولتی فرستاده می شود اما متاسفانه در بخش دولتی هم که بیمه را می پذیرد سهم زیادی از هزینه های درمان را بیمار باید خودش بپردازد.
این از نقص بیمه هاست . جامعه جراحان پلاستیک در این زمینه مقصر نیست.
بیمه در ایران جراحی های زیبایی را هم پوشش نمی دهد. این قانون فقط مربوط به کشور ماست یا در همه کشورهای دنیا جراحی های زیبایی زیر پوشش بیمه نیست؟
همه جا همین طور است البته شنیده ام که در آمریکا، برخی شرکت های بیمه ای هزینه ای شبیه به وام برای جراحی های زیبایی در اختیار زیرپوششی های شان می گذارند.
تعریف کشورهای دیگر از جراحی زیبایی هم شبیه کشور ماست یا امکان دارد برخی انواع جراحی را ما زیبایی بدانیم و آنها معتقد باشند درمانی است؟
تعریف های مان مشابه است و تفاوتی ندارد اما میزان شیوع انواع جراحی های زیبایی در کشورهای مختلف فرق دارد. برای نمونه در کشور برزیل، اصلاح کردن، شکل دادن و پروتز گذاری سینه، شکم، ران و باسن ، از نظر فراوانی در صدر جراحی های پلاستیک قرار دارد و آنقدر زیاد است که این کشور را به مرکز این نوع جراحی ها تبدیل کرده است. اما در آمریکا، جراحی لیپوساکشن و در ایران ، جراحی بینی بیشترین فراوانی را دارد، به طوری که حدود ۷۰ درصد جراحی های زیبایی در ایران ، مربوط به بینی است.
پس از جراحی زیبایی بینی ، کدام جراحی های زیبایی در ایران فراوان تر است؟
لیپوساکشن و بعد سینه و جراحی های صورت و پلک.
علت این تفاوت در فراوانی جراحی ها مربوط به شکل ظاهر مردم است یا نوع تبلیغات در این زمینه یا تخصص پزشکان شان؟
علت این تفاوت هم فرهنگی ، هم عرفی و هم علمی است. برای نمونه در سوئد هر بار همایشی در حوزه جراحی پلاستیک برگزار می شود و پزشکان ایرانی درباره جراحی زیبایی بینی صحبت می کنند، پزشکان سوئدی می گویند این جراحی برای شان نامانوس است. در حالی که در آن کشور، خیلی از زن ها در ۴۰ سالگی ، لیفت صورت می کنند یعنی پوست صورت شان را که افتاده با جراحی جمع می کنند چون اولا پوست شان به شدت حساس است و زود چروک می خورد؛ ثانیا خیلی ها آنجا، طاقت حتی یک چروک را روی پوست شان ندارند اما در کشور ما ، هم پوست ایرانی ها مقاوم تر است و هم مردم صبر می کنند تا پوست صورت شان کاملا افتاده شود و بعد لیفت کنند.
حقیقت دارد که کسی اگر یک بار جراحی زیبایی بینی کند مجبور می شود چند سال بعد بار دیگر جراحی کند ؟
تا ۱۰ درصد امکان دارد پس از جراحی زیبایی، عمل روتوش لازم شود. این جراحی مربوط به شرایطی است که نوک بینی بعد از جراحی افتاده می شود یا فرد می خواهد سوراخ های بینی اش جمع تر شود اما گاهی بینی به کلی تخریب می شود که باید از نو جراحی شود. این اتفاق معمولا در مواردی می افتد که پزشکی بجز جراح پلاستیک یا جراح گوش و حلق و بینی ، جراحی زیبایی بینی را انجام می دهند .
بر اساس بررسی آخرین آماری که ما در انجمن به دست آوردیم حدود ۹۰ درصد شکایت ها در حوزه جراحی پلاستیک مربوط به افراد غیر جراح پلاستیک و تنها ۱۰ درصد مربوط به جراحان پلاستیک است.
جراحانی که صرفا خودشان را متخصص در یک عضو خاص معرفی می کنند مثلا می گویند صرفا تخصص جراحی زیبایی صورت یا بینی دارند تا چه حد قابل اعتماد هستند؟
این هم یک نشانه از تخلف است. چون ما فقط در مقطع فوق تخصص می توانیم ادعا کنیم که صرفا یک عضو بخصوص را می توانیم جراحی کنیم. پس یک متخصص نمی تواند دامنه جراحی هایش را به یک عضو محدود کند. وقتی چنین ادعایی می کند یعنی یک جای کارش اشکال دارد.
یک مدل دیگر از تخلف این است که در شبکه های ماهواره ای از مردم می خواهند به کشورهای عربی سفر کنند تا جراحی زیبایی شان را انجام دهند در حالی که بیشتر آنها تخصصی در این حوزه ندارند. برای مثال یکی از مشهورترین شان که از مردم دعوت می کرد به کشورهای حاشیه خلیج فارس برای جراحی بروند حتی تخصص جراحی زیبایی ندارد. شمار زیادی از کسانی که به او مراجعه کرده اند به شدت آسیب دیدند و برای جراحی های ترمیمی به کشور خودمان برگشتند.
به عنوان دبیر انجمن جراحان پلاستیک به مردم هشدار می دهم به هیچ وجه تحت تاثیر تبلیغات ماهواره ای برای جراحی قرار نگیرند. مردم وقتی می خواهند یک پیراهن بخرید به تعداد زیادی مغازه سر می زنند، چرا برای انتخاب پزشک هیچ تحقیقی نمی کنند و تبلیغات بی اساس را باور می کنند.
شنیده ام برخی بینی ها را نباید جراحی کرد چون بدتر می شود. حقیقت دارد ؟
بینی ها معمولا دو جورند. بینی هایی که پوست نازک و استخوان بزرگ دارند و بینی هایی که پوست ضخیم و استخوان ظریف دارند. ما در جراحی بینی ، پوست روی بینی را کنار می زنیم و استخوان را دستکاری می کنیم. پس اگر بینی پوستی ضخیم و استخوانی کوچک داشته باشد تغییراتی که روی استخوان اعمال می کنیم چندان آشکار نمی شود و فرد پس از جراحی حاصل کار را نمی بیند. چون پوست ضخیم روی آن را پوشانده و شکلش تغییری نمی کند.
پس بینی هایی که پوست ضخیم دارند و اسکلت کوچک ، با جراحی بدتر نمی شوند بلکه اصلا تاثیر جراحی روی بینی آشکار نمی شود. بینی خراب نمی شود اما ایده آل هم نیست و بیمار از جراحی اش راضی نمی شود.
به نظرتان بازار جراحی زیبایی در کشور ما آشفته نیست؟ منظورم این است که این نوع جراحی ها تعرفه معینی ندارد و برای یک جراحی مشخص هر متخصصی نرخی اعلام می کند.
جراحی زیبایی مثل یک کارهنریست. روی کار هنری نمی شود قیمت گذاشت. اگر بخواهند تعرفه بگذارند باید تجربه، دانش و زبردستی جراح را در نظر بگیرند و نتیجه کار را ببینند و بعد نظر بدهند. در حالی که باید یادمان باشد زیبایی یک امر سلیقه ایست چه طور می شود گفت از میان دو عمل زیبایی بینی، کدام موفقیت آمیز بوده و کدام نبوده است. گذشته از این ها، بی تعرفه بودن جراحی های زیبایی مختص ایران نیست، در هیچ جای دنیا تعرفه ای برای این نوع جراحی ها وجود ندارد.
یعنی حتی نمی شود دامنه تعرفه ای برای جراحی های زیبایی تعریف کرد؟
یک دامنه قیمت برای جراحی های زیبایی وجود دارد اما رسمی نیست، توافقی است و برخی پزشکان هم که معروف شده اند این رنج قیمت را نادیده می گیرند. برای مثال فردی را می شناسم که برای هر جراحی بیینی ۲۰ - ۲۵ میلیون تومان می گیرد اما نتیجه کارش زیرمتوسط است. ما در انجمن نمی توانیم این مسایل را به مردم بگوییم . چون در حوزه کاری مان نیست. مردم هم وقتی چیزی گران تر باشد گمان می کنند بهتر است، بنابر این سراغ همان پزشکی می روند که هزینه بسیار بالایی می گیرد اما عملکردش قابل دفاع نیست.
وقتی تعرفه دقیقی برای جراحی تعیین نشده باشد چنین آشفته بازاری طبیعی است.
همچنان اعتقاد دارم نمی شود تعرفه ای تعیین کرد اما مردم برای انتخاب یک پزشک باید نتیجه کارش را پیش تر دیده باشند. به نظرم می شود یک دامنه قیمت را به شکل رسمی به عنوان تعرفه برای هر جراحی بینی تعریف کرد.
رنج قیمت جراحی بینی هم اکنون چقدر است ؟
از ۲ تا ۱۰ میلیون تومان.
جراحی لیپوساکشن چه طور ؟
این جراحی انواع دارد بسته به وسعت آن در بدن است و امکان دارد از یک تا ۱۰ میلیون تومان باشد.
سینه، پلک و صورت چه قیمتی دارد؟
تعرفه جراحی پلک از ۲ تا ۷ میلیون، صورت از ۳ تا ۱۵ میلیون و سینه هم از ۲ تا ۱۵ میلیون تومان تغییر می کند.
در فیلمی مستند دیدم که در برخی کشورها، افراد پیش از جراحی زیبایی با روانشناس مشاوره می کنند؛ مبادا اصرار آنها بر تغییر چهره ناشی از « اختلال روانی بدشکل دیدن بدن» باشد که در آن فرد به علت شرایط خاص روانی خودش را زشت می بیند. به نظرتان لازم نیست در کشور ما هم با توجه به آمار بالای جراحی زیبایی چنین مشاوره هایی انجام شود؟
پاسخ من به این پرسش منفی است. حدود یک درصد مردم کشورمان بیماری های روانی دارند که احتمال دارد آنها را ترغیب به جراحی های غیر ضروری کند و به طور کلی در ارتباط با جراحی های زیبایی مشکل ایجاد کند و ما نمی توانیم به خاطر این یک درصد همه کسانی را که برای جراحی زیبایی مراجعه می کنند، پیش روانشناس بفرستیم.
با این حال کم نیستند کسانی که شاید رضایت نداشتن شان از ظاهرشان در حد اختلال روانی نباشد اما بدون آن که واقعا توجیهی قابل قبول داشته باشد جراحی می کنند یعنی جراحی برای آنها واجب نیست و در عین حال بیمار روانی نیستند. اگر این آدم ها با روانشناس صحبت کنند حتما قانع می شوند که لازم نیست جراحی کنند.
مطمئن باشید اگر کسی واقعا مشکلی در اندامش نداشته باشد ، جراح هم راضی نمی شود جراحی اش کند. اگر من در مطبم بیماری داشته باشم که حس کنم حتی ذره ای از نظر روانی مشکل دارد، جراحی اش را قبول نمی کنم. در مواردی پیش آمده است که حتی فرد گفته قرص خواب مصرف می کند و من به این علت او را رد کرده ام چون ممکن است بی خوابی نشانه ای از اضطراب باشد و این یعنی ناهماهنگی یا تلاطم درونی فرد.
آقای دکتر پرسش من به شکل خاص درباره شما نیست. منظورم این است که واقعا به نظرتان چند درصد پزشکان جراح پلاستیک مثل شما رفتار می کنند و چند درصد به محض این که فردی هوس می کند زیر تیغ برود ، جراحی اش را قبول می کنند؟
من با اطمینان می گویم بیشتر هم صنف های من مانند خودم رفتار می کنند.
چرا اینطور فکر می کنید ؟ به نظرم برخی طمع می کنند و در شرایطی که جراحی لازم نیست هم ، جراحی را قبول می کنند.
آنها غیرحرفه ای هستند وگرنه یک جراح حرفه ای هرگز این طور عمل نمی کند. علتش یک معادله ساده است که ما همیشه به جراحان تازه کار آن را می آموزیم. کافیست یک بیمار با احساس بد شکل دیدن بدن یا عدم رضایت دائمی به تورشان بخورد و جراحی اش کنند تا زندگی حرفه ای شان به باد برود. چنین بیماری همیشه ناراضی است. دایما مراجعه می کند و می گوید جراحی اش به نظر خودش موفق نبوده. هیچ جراحی، این نوع بیمارها را راضی نمی کند. گذشته از این، بیمار فقط به آمدن تا مطب پزشک خودش بسنده نمی کند می رود سراغ پزشکان دیگر به آنها می گوید جراحش، خرابکاری کرده است.
به علاوه شاید شکایت کند و آنوقت حتی اگر کمیسیون پزشکی شما را بی گناه تشخیص بدهد به هر حال ساعت ها از وقت پزشک در دادگاه هدر می رود. این طوری اعتبارش خدشه دار می شود، ضرر اقتصادی می کند، پایش به دادگاه باز می شود و خلاصه آبرو و پولش به باد می رود.
اگر بیماری، بدون توجیهی قانع کننده بخواهد جراحی زیبایی کند، می تواند پس از جراحی از پزشکش شکایت کند که چرا او را بدون علت عمل کرده است؟
خیر. بیمار با رضایت خودش خواسته جراحی کند و نمی تواند در این باره شکایت کند اما اگر پزشک در جراحی ناموفق باشد بیمار می تواند شکایت کند و حتی دیه بگیرد.
پس صرفا رضایت فرد برای انجام جراحی زیبایی کفایت می کند ؟
یکسری مسایل بر مبنای عرف است و یکسری بر مبنای قانون. گاهی نکته ای که ما ناچاریم رعایت کنیم و در نظر داشته باشیم اصلا در قانون نیست اما در عرف وجود دارد پس باید به آن احترام گذاشت. برای نمونه ، وقتی دختری برای جراحی زیبایی مراجعه می کند من از او می خواهم رضایت والدینش را بگیرد یا اگر خانم متاهلی می آید از او می خواهم همراه شوهرش به مطب بیاید تا او هم رضایت خودش را از عمل زیبایی همسرش اعلام کند.
در این موارد، قانون اجازه می دهد که من این خانم ها را بدون رضایت گرفتن از خویشاوندان شان هم عمل کنم اما عرف در این موارد مهمتر است و به هر حال خانواده آنها پس از عمل برای من دردسر درست می کنند.
عجیب ترین جراحی پلاستیک که تا کنون دیده اید، چیست؟
جراحی پیوند صورت . برای من بسیار شگفت انگیز است. کار خیلی سختی است و بجز بحث های فنی و تکنیکی نگهداری آن از جراحی اش سخت تر است.
سخت ترین جراحی که بخواهید انجام بدهید...
جراحی های میکروسکوپی. یعنی جراحی هایی که ریزه کاری های خیلی زیادی دارد، مثل پیوند زدن انگشت . جراحی های جمجمه هم وقتی ناهنجاری شدیدی در جمجمه باشد سخت است.
گران ترین جراحی زیبایی ؟
جراحی کامل برای جوان کردن صورت که شامل از بین بردن پف پشت پلک ، کیسه زیر چشم ،شلی و افتادگی پوست صورت و گردن ، ابرو و پیشانی می شود انجام این مجموعه کارها در مجموع بیش از ۶ ساعت طول می کشد و قیمتش هم بیش از ۱۵ میلیون تومان است.
ارزان ترین؟
همان بوتاکس است که حالا دیگر در آرایشگاه های زنانه هم انجام می شود. اما من به مردم هشدار می دهم برای تزریق بوتاکس، متخصص باید جای دقیق عضلات صورت را بداند. آیا واقعا مردم فکر می کنند یک غیرپزشک جای این اجزا را می داند؟!
برای جراحی زیبایی چه سنی مناسب تر است؟
ما معمولا معتقدیم که خانم ها باید بیش از ۱۷ سال و آقایان باید بیش از ۱۸ سال سن داشته باشند اما کسانی هم این قوانین را زیر پا گذاشته اند برای مثال یک پزشک در مکزیک ، جراحی زیبایی را برای نوجوان های ۱۳-۱۴ ساله هم انجام می داد.
مشتری های تان معمولا از قشر ثروتمند هستند یا فقیر؟
در گذشته بیشتر ثروتمندها تمایل به این نوع جراحی داشتند اما حالا شمار زیادی از مراجعان از اقشار متوسط و زیر آن هستند که می دانم هزینه جراحی را به زحمت جمع کرده اند.
به نظر شما هم شمار مردان متقاضی جراحی زیبایی در کشورمان در حال افزایش است؟
دقیقا همینطور است. همیشه تعداد زن های متقاضی این جراحی از مردها بیشتر بوده است اما با توجه به تعداد مردهای خواهان این نوع جراحی ها متوجه می شوید که تعداد آنها در چند دهه اخیر بسیار زیاد شده است. دستکم بر اساس مشاهدات خودم می توانم با قطعیت بگویم حدود دو دهه پیش تعداد مردانی که تمایل به جراحی زیبایی داشتند نسبت به زنان، ۵ به ۱۰۰ بود در حالی که حالا تقریبا ۳۰ به ۱۰۰ شده است.
برای قبیله ای در تایلند، هنوز هم زیبایی یعنی دراز شدن گردن و به همین خاطر دور گردن شان حلقه های فلزی می اندازند و هرکه گردنش دراز تر باشد، زیباتر است. زمانی در ژاپن، پاهای بسیار کوچک زیبایی بود و همین باعث می شد خیلی از زن ها از جای شان تکان نخورند مبادا راه رفتن روی کف پای شان اثر بگذارد ، سال ها پیش در اروپا شکم گنده نمادی از زیبایی بود و به همین خاطر زن ها مجاز می شدند هرچه دلشان می خواست بخورند، امروز هم به چشم برخی آدم ها زیبایی، متاعی است که باید زیر تیغ جراحی صیدش کرد این آدم ها همان هایی هستند که آمار جراحی های زیبایی را در ایران به ۳۰ هزار مورد در سال رسانده اند.
به گفته دکتر جواد امیری زاد، دبیر انجمن جراحان پلاستیک و زیبایی ایران، بیشترین آمار جراحی های زیبایی در ایران مربوط به بینی ، شکم، سینه و صورت و گردن است. این جراح پلاستیک و زیبایی در این گفتگو ، درباره انواع جراحی های زیبایی ، قیمت شان ، انواع شان و برخی حواشی نپرداخته به آنها ، صحبت می کند. امیری زاد به مردم هشدار می دهد اگر قصد انجام جراحی زیبایی دارند حتما سر صبر و با حوصله درباره تخصص پزشک شان تحقیق کنند و نتیجه جراحی های دیگرش را ببینند و بویژه به تبلیغات آن طرف آبی برای سفر به کشورهای حاشیه خلیج فارس و انجام جراحی زیبایی در آنها اعتماد نکنند.
زیبایی از دید شما یعنی چه ؟
زیبایی یعنی متناسب بودن. زیبا یعنی چیزی که همه اجزایش به هم بیاید یعنی در جراحی زیبایی هم هدف متناسب کردن است.
چرا به جراحی زیبایی می گویند جراحی پلاستیک؟
پلاستیک یعنی شکل دادن. در جراحی زیبایی هم بخش هایی از بدن دوباره شکل می گیرد و متناسب می شود. البته وقتی ما از اصطلاح جراحی پلاستیک حرف می زنیم دامنه وسیعی از انواع جراحی ها را شامل جراحی های ترمیمی و درمانی برای درمان مشکلاتی همچون سوختگی ها و تصادفات، جراحی های زیبایی برای تغییر شکل برخی اعضای صورت، جراحی های دست و جراحی های میکروسکوپی را در بر می گیرد.
در ایران به طور متوسط چند جراحی زیبایی در سال رخ می دهد؟
حدود ۳۰ هزار.
وضع کشورمان نسبت به کشورهای دیگر از نظر فراوانی جراحی های زیبایی چگونه است؟
نه خیلی زیاد، نه خیلی کم. در ایران تقریبا از هر ۳هزار نفر یکی جراحی زیبایی می کند و در آمریکا از ۲۲۰ -۲۵۰ نفر یکی اما کشورهایی هم وجود دارند که آمار جراحی های زیبایی شان بسیار پایین است.
آیا نباید نگران عوارض اینگونه جراحی ها بود؟
هر جراحی ممکن است عوارض داشته باشد اما اصولا مردم از جراحی های زیبایی انتظار عوارض ندارند. به همین علت است که خبر عوارض احتمالی این نوع جراحی ها، بیشتر به گوش مردم می رسد. برای مثال هر روز تعداد نسبتا زیادی از بیماران ممکن است در اتاق عمل ، فوت کنند اما اگر یکی از این عمل ها جراحی پلاستیک باشد بلافاصله خبر دهان به دهان می چرخد و گاهی حتی رسانه ها بازتابش می دهند مثلا یکی از عوارض جراحی های زیبایی که حتی امکان دارد باعث مرگ شود لخته شدن خون در رگ ها و حرکت آن به سمت قلب و مغز است.
این پدیده در جراحی‌های غیر از زیبایی هم رخ می دهد اما وقتی در جراحی زیبایی بیمار دچار لخته شدن خون شود ، مردم به شدت نگران می شوند چون آنها در بهترین شرایط سلامت برای جراحی زیبایی اقدام می کنند و انتظار ندارند جان شان را از دست بدهند. از سوی دیگر ، گاهی جراحی زیبایی موفق نمی شود و اندام فرد متناسب نمی شود پس باید بپذیریم که این نوع جراحی زیبایی یک تیغ دو لبه است گاهی اگر موفق باشد و نقصی را برطرف کند فرد را به زندگی اجتماعی بر می گرداند اما اگر ناموفق باشد او را منزوی و گوشه نشین می کند و حتی ممکن است به سلامتش آسیب بزند.
چرا شما و خیلی از همکاران تان ، در بخش دولتی کار نمی کنید؟
علت هایش بیشتر شخصی است. طبیعتا کار در بخش خصوصی از نظر مالی و امکانات از بخش دولتی برای یک جراح پلاستیک بهتر است. من تجربه ۱۲ سال کار در بخش دولتی را دارم اما بعد از مرحله ای به نتیجه رسیدم که کار در بخش خصوصی برایم بهتر است.
به نظر می آید یک جور تقسیم بندی خاص میان جراحان پلاستیک بوجود آمده است. کسانی که جراحی ترمیمی و درمانی انجام می دهند در بخش دولتی کار می کنند و کسانی که جراحی زیبایی انجام می دهند در بخش خصوصی .
خیلی چیزها را نمی شود گفت. به طور کلی حدود۲۷۰ جراح پلاستیک در ایران داریم. دانشگاه های تهران، شهید بهشتی و ایران، که هر کدام ۱۰ نفر ، هیات علمی در این رشته دارند. پس در تهران حدود ۳۰ نفر جراح پلاستیک عضو هیات علمی این مراکز هستند. در مراکز استان های دیگر هم تعداد اندکی از جراح ها در مراکز دولتی عضو هیات علمی هستند. سرجمع ما کمتر از ۱۰۰ نفر جراح در بخش دولتی داریم اما تکلیف بقیه چه می شود؟ وقتی بخش دولتی ظرفیت ندارد بقیه جراح های پلاستیک باید چه کار کنند؟
از دیگر سو به این موضوع باید دقت داشته باشید که وقتی بیماری دچار سانحه ای می شود مثلا می سوزد و پوستش از بین می رود و پلک و دهانش بسته می شود، با یک عمل بهبود پیدا نمی کند، ده ها بار باید عمل شود و بین هرعمل تاعمل دیگر هم باید فاصله زمانی معینی باشد.
این جراحی ها به شدت برای بیمار هزینه بر است و حتی اگر من به عنوان جراح بخش خصوصی، نخواهم از او دستمزدی بگیرم بیمارستان بابت بستری و درمان از او هزینه می گیرد. بخش خصوصی ، دفترچه بیمه هم قبول نمی کند و بیماران سانحه دیده که اغلب فقیر هستند و گاهی حتی به علت سبک زندگی فقیرانه شان دچار سانحه شده اند ، نمی توانند از عهده هزینه های بیمارستان بر آیند. به همین علت بخش دولتی برای بیمارانی که جراحی ترمیمی نیاز دارند مناسب تر است.
در ایران جراحی های زیبایی طبیعتا از جراحی های ترمیمی بیشتر است. این طور نیست؟
نه این تخمین درست نیست. در کشور ما به طور متوسط از هر ۵ جراحی که در حوزه پلاستیک در شهرستان انجام می شود یکی زیبایی و بقیه ترمیمی است اما در تهران این نسبت بر عکس است.
شما در صحبت های تان گفتید که برای آن که بیمار نیازمند جراحی ترمیمی هزینه های سنگین را متحمل نشود به بخش دولتی فرستاده می شود اما متاسفانه در بخش دولتی هم که بیمه را می پذیرد سهم زیادی از هزینه های درمان را بیمار باید خودش بپردازد.
این از نقص بیمه هاست . جامعه جراحان پلاستیک در این زمینه مقصر نیست.
بیمه در ایران جراحی های زیبایی را هم پوشش نمی دهد. این قانون فقط مربوط به کشور ماست یا در همه کشورهای دنیا جراحی های زیبایی زیر پوشش بیمه نیست؟
همه جا همین طور است البته شنیده ام که در آمریکا، برخی شرکت های بیمه ای هزینه ای شبیه به وام برای جراحی های زیبایی در اختیار زیرپوششی های شان می گذارند.
تعریف کشورهای دیگر از جراحی زیبایی هم شبیه کشور ماست یا امکان دارد برخی انواع جراحی را ما زیبایی بدانیم و آنها معتقد باشند درمانی است؟
تعریف های مان مشابه است و تفاوتی ندارد اما میزان شیوع انواع جراحی های زیبایی در کشورهای مختلف فرق دارد. برای نمونه در کشور برزیل، اصلاح کردن، شکل دادن و پروتز گذاری سینه، شکم، ران و باسن ، از نظر فراوانی در صدر جراحی های پلاستیک قرار دارد و آنقدر زیاد است که این کشور را به مرکز این نوع جراحی ها تبدیل کرده است. اما در آمریکا، جراحی لیپوساکشن و در ایران ، جراحی بینی بیشترین فراوانی را دارد، به طوری که حدود ۷۰ درصد جراحی های زیبایی در ایران ، مربوط به بینی است.
پس از جراحی زیبایی بینی ، کدام جراحی های زیبایی در ایران فراوان تر است؟
لیپوساکشن و بعد سینه و جراحی های صورت و پلک.
علت این تفاوت در فراوانی جراحی ها مربوط به شکل ظاهر مردم است یا نوع تبلیغات در این زمینه یا تخصص پزشکان شان؟
علت این تفاوت هم فرهنگی ، هم عرفی و هم علمی است. برای نمونه در سوئد هر بار همایشی در حوزه جراحی پلاستیک برگزار می شود و پزشکان ایرانی درباره جراحی زیبایی بینی صحبت می کنند، پزشکان سوئدی می گویند این جراحی برای شان نامانوس است. در حالی که در آن کشور، خیلی از زن ها در ۴۰ سالگی ، لیفت صورت می کنند یعنی پوست صورت شان را که افتاده با جراحی جمع می کنند چون اولا پوست شان به شدت حساس است و زود چروک می خورد؛ ثانیا خیلی ها آنجا، طاقت حتی یک چروک را روی پوست شان ندارند اما در کشور ما ، هم پوست ایرانی ها مقاوم تر است و هم مردم صبر می کنند تا پوست صورت شان کاملا افتاده شود و بعد لیفت کنند.
حقیقت دارد که کسی اگر یک بار جراحی زیبایی بینی کند مجبور می شود چند سال بعد بار دیگر جراحی کند ؟
تا ۱۰ درصد امکان دارد پس از جراحی زیبایی، عمل روتوش لازم شود. این جراحی مربوط به شرایطی است که نوک بینی بعد از جراحی افتاده می شود یا فرد می خواهد سوراخ های بینی اش جمع تر شود اما گاهی بینی به کلی تخریب می شود که باید از نو جراحی شود. این اتفاق معمولا در مواردی می افتد که پزشکی بجز جراح پلاستیک یا جراح گوش و حلق و بینی ، جراحی زیبایی بینی را انجام می دهند .
بر اساس بررسی آخرین آماری که ما در انجمن به دست آوردیم حدود ۹۰ درصد شکایت ها در حوزه جراحی پلاستیک مربوط به افراد غیر جراح پلاستیک و تنها ۱۰ درصد مربوط به جراحان پلاستیک است.
جراحانی که صرفا خودشان را متخصص در یک عضو خاص معرفی می کنند مثلا می گویند صرفا تخصص جراحی زیبایی صورت یا بینی دارند تا چه حد قابل اعتماد هستند؟
این هم یک نشانه از تخلف است. چون ما فقط در مقطع فوق تخصص می توانیم ادعا کنیم که صرفا یک عضو بخصوص را می توانیم جراحی کنیم. پس یک متخصص نمی تواند دامنه جراحی هایش را به یک عضو محدود کند. وقتی چنین ادعایی می کند یعنی یک جای کارش اشکال دارد.
یک مدل دیگر از تخلف این است که در شبکه های ماهواره ای از مردم می خواهند به کشورهای عربی سفر کنند تا جراحی زیبایی شان را انجام دهند در حالی که بیشتر آنها تخصصی در این حوزه ندارند. برای مثال یکی از مشهورترین شان که از مردم دعوت می کرد به کشورهای حاشیه خلیج فارس برای جراحی بروند حتی تخصص جراحی زیبایی ندارد. شمار زیادی از کسانی که به او مراجعه کرده اند به شدت آسیب دیدند و برای جراحی های ترمیمی به کشور خودمان برگشتند.
به عنوان دبیر انجمن جراحان پلاستیک به مردم هشدار می دهم به هیچ وجه تحت تاثیر تبلیغات ماهواره ای برای جراحی قرار نگیرند. مردم وقتی می خواهند یک پیراهن بخرید به تعداد زیادی مغازه سر می زنند، چرا برای انتخاب پزشک هیچ تحقیقی نمی کنند و تبلیغات بی اساس را باور می کنند.
شنیده ام برخی بینی ها را نباید جراحی کرد چون بدتر می شود. حقیقت دارد ؟
بینی ها معمولا دو جورند. بینی هایی که پوست نازک و استخوان بزرگ دارند و بینی هایی که پوست ضخیم و استخوان ظریف دارند. ما در جراحی بینی ، پوست روی بینی را کنار می زنیم و استخوان را دستکاری می کنیم. پس اگر بینی پوستی ضخیم و استخوانی کوچک داشته باشد تغییراتی که روی استخوان اعمال می کنیم چندان آشکار نمی شود و فرد پس از جراحی حاصل کار را نمی بیند. چون پوست ضخیم روی آن را پوشانده و شکلش تغییری نمی کند.
پس بینی هایی که پوست ضخیم دارند و اسکلت کوچک ، با جراحی بدتر نمی شوند بلکه اصلا تاثیر جراحی روی بینی آشکار نمی شود. بینی خراب نمی شود اما ایده آل هم نیست و بیمار از جراحی اش راضی نمی شود.
به نظرتان بازار جراحی زیبایی در کشور ما آشفته نیست؟ منظورم این است که این نوع جراحی ها تعرفه معینی ندارد و برای یک جراحی مشخص هر متخصصی نرخی اعلام می کند.
جراحی زیبایی مثل یک کارهنریست. روی کار هنری نمی شود قیمت گذاشت. اگر بخواهند تعرفه بگذارند باید تجربه، دانش و زبردستی جراح را در نظر بگیرند و نتیجه کار را ببینند و بعد نظر بدهند. در حالی که باید یادمان باشد زیبایی یک امر سلیقه ایست چه طور می شود گفت از میان دو عمل زیبایی بینی، کدام موفقیت آمیز بوده و کدام نبوده است. گذشته از این ها، بی تعرفه بودن جراحی های زیبایی مختص ایران نیست، در هیچ جای دنیا تعرفه ای برای این نوع جراحی ها وجود ندارد.
یعنی حتی نمی شود دامنه تعرفه ای برای جراحی های زیبایی تعریف کرد؟
یک دامنه قیمت برای جراحی های زیبایی وجود دارد اما رسمی نیست، توافقی است و برخی پزشکان هم که معروف شده اند این رنج قیمت را نادیده می گیرند. برای مثال فردی را می شناسم که برای هر جراحی بیینی ۲۰ - ۲۵ میلیون تومان می گیرد اما نتیجه کارش زیرمتوسط است. ما در انجمن نمی توانیم این مسایل را به مردم بگوییم . چون در حوزه کاری مان نیست. مردم هم وقتی چیزی گران تر باشد گمان می کنند بهتر است، بنابر این سراغ همان پزشکی می روند که هزینه بسیار بالایی می گیرد اما عملکردش قابل دفاع نیست.
وقتی تعرفه دقیقی برای جراحی تعیین نشده باشد چنین آشفته بازاری طبیعی است.
همچنان اعتقاد دارم نمی شود تعرفه ای تعیین کرد اما مردم برای انتخاب یک پزشک باید نتیجه کارش را پیش تر دیده باشند. به نظرم می شود یک دامنه قیمت را به شکل رسمی به عنوان تعرفه برای هر جراحی بینی تعریف کرد.
رنج قیمت جراحی بینی هم اکنون چقدر است ؟
از ۲ تا ۱۰ میلیون تومان.
جراحی لیپوساکشن چه طور ؟
این جراحی انواع دارد بسته به وسعت آن در بدن است و امکان دارد از یک تا ۱۰ میلیون تومان باشد.
سینه، پلک و صورت چه قیمتی دارد؟
تعرفه جراحی پلک از ۲ تا ۷ میلیون، صورت از ۳ تا ۱۵ میلیون و سینه هم از ۲ تا ۱۵ میلیون تومان تغییر می کند.
در فیلمی مستند دیدم که در برخی کشورها، افراد پیش از جراحی زیبایی با روانشناس مشاوره می کنند؛ مبادا اصرار آنها بر تغییر چهره ناشی از « اختلال روانی بدشکل دیدن بدن» باشد که در آن فرد به علت شرایط خاص روانی خودش را زشت می بیند. به نظرتان لازم نیست در کشور ما هم با توجه به آمار بالای جراحی زیبایی چنین مشاوره هایی انجام شود؟
پاسخ من به این پرسش منفی است. حدود یک درصد مردم کشورمان بیماری های روانی دارند که احتمال دارد آنها را ترغیب به جراحی های غیر ضروری کند و به طور کلی در ارتباط با جراحی های زیبایی مشکل ایجاد کند و ما نمی توانیم به خاطر این یک درصد همه کسانی را که برای جراحی زیبایی مراجعه می کنند، پیش روانشناس بفرستیم.
با این حال کم نیستند کسانی که شاید رضایت نداشتن شان از ظاهرشان در حد اختلال روانی نباشد اما بدون آن که واقعا توجیهی قابل قبول داشته باشد جراحی می کنند یعنی جراحی برای آنها واجب نیست و در عین حال بیمار روانی نیستند. اگر این آدم ها با روانشناس صحبت کنند حتما قانع می شوند که لازم نیست جراحی کنند.
مطمئن باشید اگر کسی واقعا مشکلی در اندامش نداشته باشد ، جراح هم راضی نمی شود جراحی اش کند. اگر من در مطبم بیماری داشته باشم که حس کنم حتی ذره ای از نظر روانی مشکل دارد، جراحی اش را قبول نمی کنم. در مواردی پیش آمده است که حتی فرد گفته قرص خواب مصرف می کند و من به این علت او را رد کرده ام چون ممکن است بی خوابی نشانه ای از اضطراب باشد و این یعنی ناهماهنگی یا تلاطم درونی فرد.
آقای دکتر پرسش من به شکل خاص درباره شما نیست. منظورم این است که واقعا به نظرتان چند درصد پزشکان جراح پلاستیک مثل شما رفتار می کنند و چند درصد به محض این که فردی هوس می کند زیر تیغ برود ، جراحی اش را قبول می کنند؟
من با اطمینان می گویم بیشتر هم صنف های من مانند خودم رفتار می کنند.
چرا اینطور فکر می کنید ؟ به نظرم برخی طمع می کنند و در شرایطی که جراحی لازم نیست هم ، جراحی را قبول می کنند.
آنها غیرحرفه ای هستند وگرنه یک جراح حرفه ای هرگز این طور عمل نمی کند. علتش یک معادله ساده است که ما همیشه به جراحان تازه کار آن را می آموزیم. کافیست یک بیمار با احساس بد شکل دیدن بدن یا عدم رضایت دائمی به تورشان بخورد و جراحی اش کنند تا زندگی حرفه ای شان به باد برود. چنین بیماری همیشه ناراضی است. دایما مراجعه می کند و می گوید جراحی اش به نظر خودش موفق نبوده. هیچ جراحی، این نوع بیمارها را راضی نمی کند. گذشته از این، بیمار فقط به آمدن تا مطب پزشک خودش بسنده نمی کند می رود سراغ پزشکان دیگر به آنها می گوید جراحش، خرابکاری کرده است.
به علاوه شاید شکایت کند و آنوقت حتی اگر کمیسیون پزشکی شما را بی گناه تشخیص بدهد به هر حال ساعت ها از وقت پزشک در دادگاه هدر می رود. این طوری اعتبارش خدشه دار می شود، ضرر اقتصادی می کند، پایش به دادگاه باز می شود و خلاصه آبرو و پولش به باد می رود.
اگر بیماری، بدون توجیهی قانع کننده بخواهد جراحی زیبایی کند، می تواند پس از جراحی از پزشکش شکایت کند که چرا او را بدون علت عمل کرده است؟
خیر. بیمار با رضایت خودش خواسته جراحی کند و نمی تواند در این باره شکایت کند اما اگر پزشک در جراحی ناموفق باشد بیمار می تواند شکایت کند و حتی دیه بگیرد.
پس صرفا رضایت فرد برای انجام جراحی زیبایی کفایت می کند ؟
یکسری مسایل بر مبنای عرف است و یکسری بر مبنای قانون. گاهی نکته ای که ما ناچاریم رعایت کنیم و در نظر داشته باشیم اصلا در قانون نیست اما در عرف وجود دارد پس باید به آن احترام گذاشت. برای نمونه ، وقتی دختری برای جراحی زیبایی مراجعه می کند من از او می خواهم رضایت والدینش را بگیرد یا اگر خانم متاهلی می آید از او می خواهم همراه شوهرش به مطب بیاید تا او هم رضایت خودش را از عمل زیبایی همسرش اعلام کند.
در این موارد، قانون اجازه می دهد که من این خانم ها را بدون رضایت گرفتن از خویشاوندان شان هم عمل کنم اما عرف در این موارد مهمتر است و به هر حال خانواده آنها پس از عمل برای من دردسر درست می کنند.
عجیب ترین جراحی پلاستیک که تا کنون دیده اید، چیست؟
جراحی پیوند صورت . برای من بسیار شگفت انگیز است. کار خیلی سختی است و بجز بحث های فنی و تکنیکی نگهداری آن از جراحی اش سخت تر است.
سخت ترین جراحی که بخواهید انجام بدهید...
جراحی های میکروسکوپی. یعنی جراحی هایی که ریزه کاری های خیلی زیادی دارد، مثل پیوند زدن انگشت . جراحی های جمجمه هم وقتی ناهنجاری شدیدی در جمجمه باشد سخت است.
گران ترین جراحی زیبایی ؟
جراحی کامل برای جوان کردن صورت که شامل از بین بردن پف پشت پلک ، کیسه زیر چشم ،شلی و افتادگی پوست صورت و گردن ، ابرو و پیشانی می شود انجام این مجموعه کارها در مجموع بیش از ۶ ساعت طول می کشد و قیمتش هم بیش از ۱۵ میلیون تومان است.
ارزان ترین؟
همان بوتاکس است که حالا دیگر در آرایشگاه های زنانه هم انجام می شود. اما من به مردم هشدار می دهم برای تزریق بوتاکس، متخصص باید جای دقیق عضلات صورت را بداند. آیا واقعا مردم فکر می کنند یک غیرپزشک جای این اجزا را می داند؟!
برای جراحی زیبایی چه سنی مناسب تر است؟
ما معمولا معتقدیم که خانم ها باید بیش از ۱۷ سال و آقایان باید بیش از ۱۸ سال سن داشته باشند اما کسانی هم این قوانین را زیر پا گذاشته اند برای مثال یک پزشک در مکزیک ، جراحی زیبایی را برای نوجوان های ۱۳-۱۴ ساله هم انجام می داد.
مشتری های تان معمولا از قشر ثروتمند هستند یا فقیر؟
در گذشته بیشتر ثروتمندها تمایل به این نوع جراحی داشتند اما حالا شمار زیادی از مراجعان از اقشار متوسط و زیر آن هستند که می دانم هزینه جراحی را به زحمت جمع کرده اند.
به نظر شما هم شمار مردان متقاضی جراحی زیبایی در کشورمان در حال افزایش است؟
دقیقا همینطور است. همیشه تعداد زن های متقاضی این جراحی از مردها بیشتر بوده است اما با توجه به تعداد مردهای خواهان این نوع جراحی ها متوجه می شوید که تعداد آنها در چند دهه اخیر بسیار زیاد شده است. دستکم بر اساس مشاهدات خودم می توانم با قطعیت بگویم حدود دو دهه پیش تعداد مردانی که تمایل به جراحی زیبایی داشتند نسبت به زنان، ۵ به ۱۰۰ بود در حالی که حالا تقریبا ۳۰ به ۱۰۰ شده است.
پ
برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل رویدادهای ایران و جهان
اپلیکیشن برترین ها
را نصب کنید.
ارسال نظر