طنین زنگ بحران در بازار سرمایه جدی شد

روزنامه توسعه ایرانی: قیمت ارز بالا می‌رود، بورس می‌ریزد؛ قیمت ارز پایین می‌آید، بورس می‌ریزد؛ ترامپ رئیس‌جمهور آمریکاست، بورس می‌ریزد، بایدن رئیس‌جمهور آمریکا می‌شود، بورس می‌ریزد؛ سکه بالا می‌رود، بورس می‌ریزد و همچنان بورس می‌ریزد.

این فحوای کلام کاربران ناراضی از وضعیت بورس در ماه‌های اخیر در شبکه‌های اجتماعی است. پای معترضان از فضای مجازی اما به فضای واقعی و کف خیابان نیز باز شده و این زنگ خطری برای روزهای آتی است.

حالا بورس اوراق بهادار سومین ماه ریزش بازار سرمایه را نیز به پایان می‌برد، ریزشی عجیب و تاریخی. شاخص بورس از دو میلیون و ۱۰۰ هزار واحد به یک میلیون و ۲۰۰ هزار واحد رسیده است و این وضعیت بسیاری از معامله‌گرانی که البته در میانشان تازه‌واردان و تازه‌کاران بسیارند شاکی کرده است. دیروز برای دومین روز متوالی سهامداران آشفته و معترض برابر سازمان بورس اوراق بهادار گرد هم آمدند تا صدایشان را به گوش مسئولان بورس برسانند. اتفاقا سال گذشته در آبان ماه بود که بورس اوراق بهادار پس از شهادت سردار سلیمانی دستخوش ریزش شد؛ اما در این دوره زمانی سازمان بورس اوراق بهادار با محدود کردن دامنه نوسان تا حدی توانست شوک وارد شده به بازار را مهار کند. حالا اما برای سومین ماه پیاپی و چهارمین روز پیاپی بورس منفی است و بسیاری معتقدند اعتراضات به فضای حاکم بر بازار سرمایه ممکن است در هفته‌های آتی افزایش یابد.

به این ترتیب اقتصاد ایران حالا درگیر مشکلی تازه نیز شده است؛ ریزش بورس و دود شدن پول سهامداران. درحقیقت بسیاری از نمادهای پرطرفدار و پرمخاطب بورس حالا بین ۶۰ تا ۸۰ درصد ریزش قیمت را تجربه کرده‌اند؛ اما به محض آشکار شدن رنگ سبز، فشار عرضه بار دیگر سبزی را از بازار بیرون می‌راند و سبب می‌شود شاخص قرمزپوش شود.

بورس اوراق بهادار حالا سه ماهی است با رنگ قرمز خو گرفته و همین امر بحرانی جدی را متوجه اقتصاد ایران کرده است. هر چند برخی معتقدند این ریزش دستوری است و مسئولان بورس را بابت این ریزش مواخذه می‌کنند، اما نکته اینجاست که بسیاری از کارشناسان معتقدند اتفاقا رشد عجیب شاخص در فاصله ماه‌های فروردین تا مرداد دستوری بود و ورود سرمایه‌های هنگفت زمینه را برای این رشد فزاینده فراهم کرد.

حالا بسیاری از سهامداران معتقدند تا زمانی که بورس برای دولت مهم بود، نسبت به حمایت از آن اقدام می‌کرد، اما پس از آنکه نیازی به این حمایت ندید، به این حمایت پایان داد.

استناد این گروه از افراد به دعوت مردم برای حضور در بورس از سوی رئیس‌جمهوری بود و از سوی دیگر سخنان وزیر امور اقتصادی و دارایی در خصوص تامین بخش مهمی از کسری بودجه از طریق بازار سرمایه. فرهاد دژپسند در این خصوص شهریورماه اعلام کرد: می‌خواهم این خبر خوب را بدهم که خوشبختانه تدابیری که دولت اندیشید در شش ماه گذشته توانستیم کسری تحقق منابع را از محل فروش اوراق و از محل واگذاری‌های سهام شرکت‌ها و دارایی‎های دولتی تقریباً جبران کنیم. با این اقدام توانستیم مانع از این شویم که خدای نکرده کسری تحقق منابع به استقراض از سیستم بانکی یا فشار مالیاتی منجر شود. ضمن اینکه امسال از نظر درآمد ناشی از واگذاری‌ها عملکرد بسیار درخشانی داشتیم یعنی حدود ۳۳ هزار میلیارد تومان در نیمه اول امسال واگذاری صورت گرفت و این رقم قابل‌توجهی است.

وقتی بی‌اعتمادی حاکم می‌شود

بسیاری می‌پرسند چرا در سخت‌ترین روزهای بورس نه فقط دایره نوسان محدود نشد بلکه با حقوقی‌هایی که در کف خرید می‌کردند، برخورد نشد و اقدامی برای حراست از منافع سهامداران صورت نگرفت؟ همه قول‌های مقامات و مسئولان اقتصادی نیز نتوانست تغییری در روند بورس ایجاد کند. این اتفاقا سبب شده است اعتماد سهامداران به کمترین میزان ممکن برسد و در نتیجه به محض سبز شدن بورس، فضا برای خروج از بورس مهیا شود.

حرکت بورس تهران خلاف بورس‌های معتبر جهان نیز اتفاقی است که از منظر بسیاری از کارشناسان قابل تحلیل است. نکته اینجاست که بورس تهران در سخت‌ترین شرایط تحریمی و البته بر پایه تورم ایجاد شده وارد مدار رشد شد و حالا با عقب‌نشینی و پوچ شدن سرمایه‌ها، در حال بازگشت به روالی نزولی است.

مصطفی صفاری، کارشناس بازار سرمایه معتقد است که بورس در شرایط حاضر قابلیت بالایی برای سرمایه‌گذاری دارد چراکه قیمت بسیاری از سهم‌ها پایین‌تر از قیمت واقعی‌شان است. این در حالی است که نبود اعتماد در میان سهامداران به مانعی بزرگ برای ورود سرمایه به این بازار تلقی می‌شود. پیش‌تر برخی محاسبات سرمایه مورد نیاز برای نجات بورس را ۱۰ هزار میلیارد تومان اعلام کردند.

حالا بورس اوراق بهادار سومین ماه ریزش بازار سرمایه را نیز به پایان می‌برد، ریزشی عجیب و تاریخی. شاخص بورس از دو میلیون و ۱۰۰ هزار واحد به یک میلیون و ۲۰۰ هزار واحد رسیده است

در این فشار نه فقط صفاری که برخی دیگر از کارشناسان نیز معتقدند که بورس پایان این هفته وارد فاز ثبات می‌شود و دایره نوسان بورس محدود به یک میلیون و ۱۵۰ تا یک میلیون و ۲۰۰ هزار واحد خواهد شد.

همچنان اما برخی کارشناسان، بورس را بازار آینده و برنده میان‌مدت میان بازارها می‌دانند. در این خصوص عظیم ثابت، کارشناس بازار سرمایه به مقایسه بازدهی بورس طی چند ماه اخیر پرداخته و گفته است: در چند ماه گذشته شاخص و سطح عمومی قیمت سهام کاهش یافته، اما این به آن معنی نیست که سوددهی این بازار ناچیز شده است؛ چرا که بازارهای موازی با رکود بیش از حد و افت بازدهی ماهانه ثابت کردند که ثبات لحظه‌ای هم ندارند.

وی افزود: از ابتدای سال جاری، روند معاملات به گونه‌ای بود که کمی دور از انتظار و غیر قابل کنترل شد، به بیان دیگر روزانه حجم بالایی از نقدینگی به بازار تزریق می‌شد که باعث رشد قیمت سهام و ایجاد حباب قیمتی در برخی نمادها شد. به همین علت اصلاح قیمت و استراحت برای شاخص قابل پیش‌بینی بود و مسائل امروز بازار سرمایه اتفاق غیرمترقبه‌ای نیست.

وی معتقد است بهتر است سهامداران با صبوری و سرمایه‌گذاری بلندمدت سرمایه‌گذاری را دنبال کنند نه معاملات لحظه‌ای.

وی ابراز امیدواری کرد به زودی شاهد گشایش‌های جدید و برقراری شرایط بهتر اقتصادی باشیم که نتیجه آن رونق بازار سرمایه به‌عنوان یکی از ارکان اقتصاد است.

انتخابات آمریکا و بورس

سلاح‌ورزی، عضو شورای بورس درباره تاثیر انتخابات امریکا بر بورس و همچنین آینده بازار سرمایه ایران معتقد است: در بورس معمولا شیوه کار این گونه است که اخبار از قبل پیشخور می‌شود و واکنش‌ها به اخبار مثبت و منفی از قبل خود را نشان می‌دهد. جدای از فضای روانی اما آنچه که در عمل مهم است، این است که در صورت کاهش محدودیت‌ها، امکان فعالیت‌های شرکت‌های اقتصادی و حضور آنها در بازارهای بین‌المللی افزایش پیدا می‌کند و در نتیجه فضا برای رشد واقعی بورس نیز به وجود خواهد آمد.

نایب رییس اتاق بازرگانی ایران، با اشاره به لزوم اصلاح سیاست‌گذاری‌های داخلی کشور، گفت: هرچند تردیدی وجود ندارد که تحریم‌ها شرایط را برای ما سخت کرده‌اند، اما در عین حال باید توجه داشت که ریشه بسیاری از مشکلات اقتصاد ایران، مدیریت غلط داخلی و اجرای سیاست‌های اشتباه است، از این رو در کنار امید به کاهش محدودیت‌ها، باید به شکل جدی برای مشکلات داخلی نیز فکری کرد.