بورس به کجا می‌رود؟

روزنامه توسعه ایرانی: درست روزی که قیمت‎ها در بازار ارز روندی کاهشی را طی کرد و دلار دو کانال عقب نشست و سکه در محدوده کانال ۱۳ میلیون تومان خرید و فروش شد، سهامداران ناراضی از عقب‌نشینی مکرر شاخص در مقابل مجلس شورای اسلامی دست به اعتراض زدند.

حالا روی دیگر تورم در حال خودنمایی است. قیمت‌ها در بازارهای ارز و طلا و سکه و بورس افزایشی سرسام‌آور را تجربه کرده و سرمایه‌داران خردی که از دست رفتن سرمایه‌ها بی‌تابشان کرده بود و حفظ قدرت خرید را در دستور کار قرار داده بودند وارد میدان شدند و حالا نه فقط در حافظ و فردوسی که در دیگر بازارهای کشور نیز وضعیتی نامساعد و بی‌ثبات خودنمایی می‌کند.

دلیل ریزش‌ها چیست؟ این سئوالی است که بسیاری از معامله‌گران از فعالان بازار و صرافان می‌پرسند اما جواب روشنی دارد. یکی وضعیت را به افزایش احتمال پیروزی بایدن ربط می‌دهد و دیگری از دلارهایی می‌گوید که در عراق آزاد شده است. برخی معتقدند این وضعیت برای بیرون راندن نوسان‌گیران از بازار و به حداقل رساندن تقاضا برای ارز و سکه و طلا تدارک دیده شده و برخی نیز معتقدند بازار به دلیل عدم تحمل دلار۳۰ هزار تومانی وارد این شرایط عجیب شده است. آیا کسی از ریزش‌ها ناراحت است؟

این سئوالی است که خبرنگار «توسعه ایرانی» با هفت صراف و فعال بازار در میان گذاشت و پاسخ‎های متنوعی شنید.

یکی از فعالان بازار که صراف شناسنامه‌داری بود تاکید کرد: در این فضا مردم ضرر می‌کنند چون تعادلشان را از دست می‌دهند اما حقیقت اینجاست که کسی از ریزش قیمت دلار متضرر نمی‌شود. شاید امروز حس کند سرمایه‌اش کم شد اما اگر این روند ادامه‌دار باشد، قیمت‌ها به تدریج متعادل می‌شود و همین فرد زیان‌دیده از ناحیه خرید ارزان‌تر کالاها در آینده می‌تواند منتفع شود. برخی دیگر اما داستان را این گونه پیچیده شرح نمی‌دادند. یکی از فعالان بازار در این خصوص گفت: وقتی اول هفته قیمت پایین بیاید و آخر هفته بالا برود، نتیجه چیزی نیست جز قفل شدن بازار. سرمایه‌دار چه خرد باشد و چه کلان، به سرعت نقشه بازار را درمی‌یابد و قفل شدن بازار در این شرایط مضرات بسیار بالاتری را به همراه دارد. در ضمن اگر ریزش قیمت ارز نشانه خوبی برای اقتصاد است، چرا قیمت‌ها در بورس اوراق بهادار که یک ماهی است به کف رسیده است، نیز کاهش می‌یابد. طبیعتا ریزش همزمان بورس و ارز و طلا و سکه نمی‌تواند خبر خوبی برای اقتصاد باشد چراکه اگر قرار بر تخلیه حباب بورس بود که حباب تخلیه شده است و حالا حتی حباب منفی در بازار شکل گرفته است.

قالیباف اصل دیروز در مجلس گفت که «سال گذشته فروش سهام دولت در بورس صفر بود؛ اما امسال دولت توانسته است بیش از ۳۲ هزار میلیارد تومان سهام بفروشد که آمار بسیار خوبی است»؛ شاید همین نکته است که اعتراض شدید سهامداران را به دنبال داشت، اینکه دولت سود خود را از بورس برده و حالا بازار را به حال خود رها کرده است

وی با تاکید بر اینکه تحلیل رفتن سرمایه‌ها اتفاق خطرناکی است که در حال رخ دادن است؛ افزود: ضرورت دارد مسئولان نقشه‌ای کارآمد برای نجات بازار تدارک ببینند و ثبات در بازار ارز آن هم با قیمت پایین‌تر از قیمت کنونی را تضمین کنند. عملیات نجات بازار نیز چیزی نیست جز بازگرداندن تعادل به بازار سرمایه از یک سو و همچنین متعادل نگه داشتن بازار ارز از سوی دیگر.

خرید و فروش نداریم

دیروز روز سختی برای بازار بود. از پس تعطیلی روز یکشنبه بازگشایی بازارها با کاهش قیمت دلار همراه شد. دلار در صرافی های بانکی به کانال ۲۷ هزار تومان ورود کرد و همین امر سبب شد در بازار آزاد نیز قیمت‌ها در کانال ۲۸ هزار تومان قرار گیرند. صرافان بانکی دلار را به قیمت ۲۷ هزارو ۵۰۰ تومان می‌خریدند اما با این حال در بازار آزاد قیمت‌های پیشنهادی از این میزان نیز کمتر بود. در این شرایط کمتر صراف و مغازه‌داری حاضر به خرید دلار از مردم بود، اغلب دلالان بودند که پیشنهاد می‌دادند با قیمت ۱۵۰۰ تومان کمتر از قیمت فروش حاضرند دلار را خریداری کنند.

برگه «خرید و فروش نداریم» نیز در میانه روز بر شیشه بسیاری از صرافی‌ها چسبانده شد تا بلکه پس از بازگشت آرامش و عدم تغییر ساعتی قیمت‌ها فشار برای معامله مهیا شود.

از سوی دیگر در بازار سکه نیز قیمت‌ها روندی کاهشی را طی کردند و هر قطعه سکه تمام بهار آزادی طرح جدید ۱۳ میلیون و ۹۰۰ هزار تومان قیمت خورد؛ اما با این حال معدود صرافانی که حاضر به خرید سکه بودند قیمت‌هایی در محدوده ۱۳ میلیون و ۳۰۰ هزار تومان و حتی کمتر را برای فروش پیشنهاد می‌دادند.

بورس به کجا می‌رود؟

در حالی که برخی معتقدند قیمت سهم‌های حاضر در بورس با دلار ۲۰ هزار تومانی مطابقت دارد؛ اما ریزش قیمت‌ها و کف‌شکنی‌های پی در پی نگرانی‌هایی را در بازار سهام شکل داده است. نمایندگان مجلس شورای اسلامی دیروز در نشستی وضعیت بورس را مورد بررسی قرار دادند و حسن قالیباف اصل نیز در صحن علنی مجلس درباره وضعیت بازار سرمایه سخنرانی کرد. با این حال بازار سرمایه به این اتفاقات واکنشی منفی داشت و به کف کانال یک میلیون و ۳۰۰ هزار واحد رسید. در این شرایط البته حسن قالیباف اصل در مجلس شورای اسلامی تاکید کرد: برای رسیدن بازار سرمایه به یک تعادل باید موضوع بازارگردانی به طور جدی دنبال شود و اگر بازارگردان‌ها به صورت کامل در بازار سرمایه فعال شوند می‌توانند تعادلی را در بازار ایجاد کنند.

از این دست اگرها در روزهای اخیر بارها و بارها ازسوی مسئولان بورس، کارشناسان، تحلیلگران بازار سرمایه و ... مطرح شده است؛ اما شاخص بورس بنای سازگاری ندارد و عقب‌نشینی را ترجیح می‌دهد . مصطفی صفاری، تحلیلگر بازار سرمایه نیز به «توسعه ایرانی» می‌گوید: اتفاقا مهمترین دلیل بروز این وضعیت در بورس سیاسی است و اختلافات و ... هم به این وضعیت نابسامان دامن می‌زند.

در این میان قالیباف اصل در مجلس نکته‌ای را مورد توجه قرار داد و گفت: سال گذشته فروش سهام دولت در بورس صفر بود؛ اما امسال دولت توانسته است بیش از ۳۲ هزار میلیارد تومان سهام بفروشد که آمار بسیار خوبی است. شاید همین نکته است که اعتراض شدید سهامداران را به دنبال داشت، اینکه دولت سود خود را از بورس برده و حالا بازار را به حال خود رها کرده است.

در این میان فرضیه‌ای نیز بازار را گروگان انتخابات امریکا می‌داند، هر چه هست تزلزل و بی‌ثباتی بسیاری از بازارها را در حالت قفل‌شدگی قرار داده و به نظر می‌رسد اقتصاد وارد فاز انتظار شده است.

وجود شرایط مثبت و منطقی در بورس

یک کارشناس بازار سرمایه گفت: بازار سهام اکنون دارای شرایط بسیار خوبی برای سرمایه گذاری است البته اصل مهم سرمایه‌گذاری در بازار اعتماد است، بنابراین سرمایه‌گذاران غیرحرفه‌ای ترجیح می‌دهند تا به سمت سرمایه‌گذاری در بازاری پیش روند که ریسک چندانی آنها را تهدید نمی‌کند.

«مهدی آزادواری» به ریسک تهدید کننده معاملات بورس اشاره کرد و افزود: اگر بخواهیم ریسک‌های بازار را مورد بررسی قرار دهیم در ابتدا باید آن را به ریسک‌های سیستماتیک و غیرسیستماتیک تقسیم کرد.

وی به افزایش ریسک‌های سیستماتیک بازار که خارج از حیطه بورس و اختیارات فعالان بازار است تاکید کرد و گفت: بحث قیمت دلار که وابسته به انتخابات آمریکا و روند معاملات بورس است در انتظار فرد انتخاب شونده به عنوان رییس جمهوری است، این مساله باعث شده تا همه فعالان بازار حالتی از انتظار را به خود بگیرند تا بعد از مشخص شدن نتیجه انتخابات اقدام به سرمایه‌گذاری و ورود یا خروج سرمایه‌های خود در بورس کنند.

این کارشناس بازار سرمایه گفت: اخیرا خروج نقدینگی و اصلاح قیمت سهام در بازار توسط افراد غیرحرفه‌ای بازار اتفاق افتاده است، به همین دلیل اکنون بسیاری از سهم‌های حاضر در بازار از نظر قیمتی در شرایط بسیار خوبی قرار دارند.

وی با بیان اینکه اکنون از بازار با چنین قیمت‌هایی استقبال نمی‌شود، خاطرنشان کرد: این موضوع در کنار وضعیت مبهم روند اقتصادی کشور، ناشی از بی اعتمادی سهامداران برای سرمایه‌گذاری در بازار سهام است که به دلیل اصلاح اخیر شاخص بورس ایجاد شده است.

آزادواری خاطرنشان کرد: تا کنون اعتماد افراد برای سرمایه‌گذاری در بورس جلب نشده است تا دوباره سرمایه‌های خود را وارد بورس کنند به همین دلیل سرمایه‌گذاران درگیر بازارهای موازی هستند که این بازارها هم به دلیل برخی از تغییرات ایجاد شده هنوز سرمایه چندانی را به سمت خود جلب نکردند و شاهد خروج نقدینگی از آن بازارها هم هستیم.

وی در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه روند نزولی شاخص بورس تا کجا ادامه دار است؟ گفت: بازار تا زمان انتخابات آمریکا، نوسان‌های به نسبت شدیدی را تجربه می‌کند و ممکن است روزهای مثبتی را هم تجربه کند اما به تناسب آن شاهد روزهای منفی خواهیم بود که البته این موضوع جزو ذات بازار است.

آزادواری با اشاره به اینکه ثبات در معاملات بورس به بعد از انتخابات ریاست جمهوری آمریکا برمی‌گردد، افزود: نوسان‌های شدید در معاملات بورس نشان‌دهنده عدم قدرت تصمیم گیری میان سهامداران برای سرمایه‌گذاری در بورس است.

این کارشناس بازار سرمایه خاطرنشان کرد: اگر سهامداران خرد به صورت ثابت به دنبال ورود سرمایه‌های خود در بورس هستند بهتر است از طریق صندوق‌های سرمایه‌گذاری اقدام به سرمایه‌گذاری در بورس کنند و همچنین افرادی که از اطلاعات خوبی برای سرمایه‌گذاری در بورس برخوردارند بهتر است به سمت سهام شرکت‌های بنیادی که تحلیل‌های مثبت و منطقی از این شرکت‌ها در کدال منتشر می‌شوند پیش روند.

وی با بیان اینکه نوسان‌های شدید در بازار باید از طریق نهادهای حقوقی مورد کنترل قرار گیرند تا سهامدار خرد ضرر و زیان زیادی را متحمل نشود، ادامه داد: اکنون باید سکان بازار بیشتر به دست مدیران حرفه‌ای بازار باشد، نهاد متولی می‌تواند اطلاع‌رسانی بیشتری را برای نحوه ورود سرمایه‌گذارانی که مطلع از سرمایه‌گذاری در بازار نیستند داشته باشد، زیرا بازار سرمایه با بازار چند سال گذشته بسیار فرق کرده و با گستردگی زیادی همراه شده است به همین دلیل باید به صورت روزانه اطلاع‌رسانی‌های درستی از این بازار انجام شود.

آزادواری اظهار داشت: توسعه بازار سرمایه، توسعه اقتصاد کشور است که در نهایت منجر به اشتغال و کارآفرینی خواهد شد و با توجه به وضعیت بحرانی اقتصادی کشور، بازار سرمایه می تواند تاثیر مثبتی را در کشور داشته باشد.

این کارشناس بازار سرمایه به تاثیر کاهش قیمت دلار بر معاملات بورس اشاره کرد و افزود: در صورت کاهش قیمت دلار، افرادی که سرمایه‌های خود را وارد بازار دلار کرده بودند اقدام به فروش دلار و ورود سرمایه‌های خود به سمت بازار سرمایه که دارای سهام ارزنده با قیمت‌های پایینی است، خواهد کرد به همین دلیل این اتفاق از برخی زوایا باعث رشد بورس خواهد شد.

وی با بیان اینکه بهتر است سهامداران خرد تا پایان انتخابات آمریکا از تصمیم‌گیری‌های هیجانی و عجولانه خودداری کنند و تا پایان سال مالی شرکت‌ها در بازار حضور داشته بشند تا بتوانند از سود مجامع شرکت‌ها منتفع شوند، گفت: اگر سهامداران در این موقعیت سهام خود را بفروشند متضرر خواهند شد، به همین دلیل باید با دید بلندمدت در این بازار سرمایه‌گذاری کنند.

سهامداران و روزهای خرسی بورس

سحر یکی از سهامداران است که در واکنش به روزهای قرمز چند ماه اخیر می‌گوید: «۵۵درصد از سرمایه خود را از دست داده‌ام، آن هم به دلیل اطمینانی که با صحبت‌های مسئولان، مطرح شد و بخش زیادی از سرمایه خود را وارد این بازار کردم». ناصر در توئیتر خود می‌گوید: «من ۷۰درصد از سرمایه خود را از دست داده‌ام، حتی اگر به دید بلندمدت هم در این بازار فعال باشم، یکسال طول می‌کشد تا ضررهای من جبران شود». مهرداد می‌نویسد: «ریزش بورس یعنی گران شدن طلا، دلار، مسکن و خودرو، لطفا اعتماد را به این بازار برگردانید».

مجید می‌نویسد: «بورس بیانگر وضعیت شاخص اقتصادی یک کشور است، بازگشت بورس با این وضعیت زمان زیادی می‌برد و شاید تا پایان دوره دولت دوازدهم شاخص برنگردد، در این صورت چه کسی مسئول از دست رفتن سرمایه‌های مردم است که به دعوت خود شما به این بازار آمدند». صدای سهامداران و خواسته‌های آن‌ها برای بازگشت اعتماد به این بازار از توئیتر، اینستاگرام، تلگرام و حتی گفت‌وگوهای روزمره مردم در اتوبوس و مترو یا تجمع‌های مقابل بهارستان شنیده می‌شود و این در حالی است که نه رئیس‌جمهور و نه وزیر اقتصاد به این موضوع واکنش نشان نداده و صحبت‌های سکانداران بورس نیز در زمینه فعالیت بازارگردان‌ها در توجیه تداوم این روزهای منفی کارساز نیست، و این گونه روزگار میلیون‌ها سرمایه‌گذار متضرر می‌گذرد.