تحلیل آمریکایی ها از گران شدن بنزین در ایران

خبرگزاری فارس: روزنامه واشنگتن‌پست در گزارشی با اشاره به اینکه اهمیت بلندمدت نزدیک کردن قیمت بنزین در ایران به قیمت‌های جهانی، مهم‌تر از هر گونه تاثیرات منفی کوتاه‌مدت آن است، نوشت: در صورتی که افزایش کوتاه‌مدت متصور برای تورم به بازه‌ای طولانی‌تر از سطح تورم پیش از انتخابات تبدیل شود، روحانی با چالش بزرگی روبرو خواهد شد.

روزنامه واشنگتن پست طی گزارشی در مورد افزایش قیمت بنزین در ایران نوشت، در سال‌های اخیر، قیمت بنزین در ایران دائما و به میزان قابل توجهی افزایش یافته است، اما هنوز نرخ بنزین در ایران جزء ارزان ترین ها در جهان به شمار می‌رود.

اگرچه ایرانی ها به طور سنتی، به سرعت با افزایش قیمت ها بدون تغییر قابل توجه در عادات مصرفی خود کنار می آیند،، اما این افزایش جدید صبر عمومی را که نزدیک به یک سال است منتظر بهبود اقتصادی قول داده شده از سوی حسن روحانی است، به آزمون می گذارد.

قیمت های جدید بنزین از سوی مقامات تهران اعلام شد و از نیمه شب پنج شنبه اجرایی شده است؛ بر این اساس، هر لیتر بنزین آزاد ۱۰ هزار ریال و هر لیتر از سهمیه ماهانه ۶۰ لیتر بنزین یارانه‌ای ۷۰۰ ریال خواهد بود.

قیمت‌های سوخت در ایران در مقایسه با استاندارهای جهانی همچنان پایین است، اما برای شهروندان ایرانی، افزایش شدید قیمت ها با توجه به ارزش پول ملی شان، ریال، تکان دهنده است. زمانی که ایرانی ها در سال ۲۰۰۵ برای هر لیتر بنزین تنها ۸۰۰ ریال می پرداختند، قیمت ۵ رقمی برای بنزین تحقق نیافتنی به نظر می رسید، اما نرخ جدید بنزین، قیمت ها را به محدوده ناشناخته گذشته می رساند.

بیژن حاج محمد رضا رئیس اتحادیه جایگاه داران سوخت در ایران روز سه شنبه گفت: پمپ های بنزین به نمایش ارقام بالاتر از ۹۹۹۹ ریال برای هر لیتر مجهز نشده اند. قیمت کنونی ۷۰۰۰ ریال است.

در هفته گذشته، در بازار ارز تهران در واکنش به این افزایش قیمت، ارزش ریال در برابر دلار بیش از ۵ درصد کاهش یافت.از آنجایی که تغییر قیمت سوخت می تواند بر ساختار قیمت گذاری خودرو تاثیر بگذارد، ایران خودرو، بزرگ ترین خودروساز این کشور، فروش خود را تا زمان اعلام قیمت جدید سوخت، متوقف کرد.

افزایش قیمت بنزین، یکی دیگر از تلاش‌های دولت روحانی برای کاهش یارانه ها و کاهش هزینه های بی فایده است که برای دولت ایران سالانه بیش از ۵۰ میلیارد دلار هزینه در بر دارد.
دولت روحانی بزرگ ترین تغییر در سیستم یارانه ای این کشور را در ماه جاری انجام داده و برنامه پرداخت یارانه نقدی را متوقف کرده است تا مقامات بررسی کنند که چه کسی بیشترین نیاز برای دریافت کمک مالی را دارد.

هیچ کدام از کالا و خدماتی که جمهوری اسلامی ایران به آنها یارانه اختصاص داده به اندازه بنزین پرخرج و حساس نیستند. از زمان ملی شدن صنعت نفت ایران در سال 1951 تاکنون، تمام دولت های وقت به شهروندان ایرانی اجازه داده اند تا فکر کنند که بنزین ارزان حق مسلم آنهاست.
اردشیر غلامی یک مهندس بازنشسته پتروشیمی در این باره گفت: در گذشته، ما مثلی داشتیم که برای جلوگیری از بروز مشکل، رهبران ایران نباید با دسترسی مردم به نان و چای بازی کنند. در دوره جدید، همین عبارات در مورد بنزین گفته می شود. افزایش قیمت این محصولات در ایران همیشه با ریسک روبرو بوده است.

جمعیت ایران به دنبال انقلاب اسلامی در سال ۱۹۷۹ به شدت افزایش یافت، بعلاوه صنعت خودروی داخلی، خودروهای ارزانی در دسترس ده ها میلیون ایرانی قرار داد که منجر ایجاد به چنین عطشی برای سوخت شد به طوریکه در دو دهه گذشته، ایران بیشتر بنزین مصرفی خود را وارد کرده است.

کوان هریس جامعه شناس دانشگاه پرینستون که مطالعاتی در مورد سیستم خدمات اجتماعی ایران داشته است، گفت: زمانی که یارانه اختصاص داده شده به بنزین می توانست برای سرمایه گذاری های سازنده و سالم تر مورد استفاده قرار بگیرد، قیمت پایین این سوخت منجر به مصرف بی اندازه شد. همچنین این امر یکی از صادرات اصلی ایران را برای مصرف داخلی تا آخر بلعید.
دولت ایران اغلب سعی کرده است تا ساختار قیمت گذاری بنزین خود را درست کند، اما تا چندی پیش، مقامات برنامه ای برای حذف کامل یارانه اختصاص داده شده به این بخش نداشتند و اکنون دریافته اند که این روند زمان بر است.

محمد شریعتمداری معاون رئیس جمهوری ایران روز دوشنبه گفت: دولت می خواهد که قیمت حامل های انرژی را به آرامی افزایش دهد. اگر ما قیمت ها را 20 تا 24 درصد در سال افزایش دهیم، در 5 سال آینده، قیمت ها به طور کامل آزاد خواهد شد.

هریس در این رابطه گفت: برنامه زمانی برای کاهش یارانه ها، چیز خوبی است که رعایت اصول تدریج سبب تصحیح و تطبیق سازی قیمت ها می شود.

سیستم قیمت گذاری پلکانی بنزین در سال 2006 آغاز شد و به دارندگان خودرو ماهانه 60 لیتر سهمیه بنزین با قیمت یارانه ای 1000 ریال اختصاص می داد پس از آن رانندگان مجبور بودند، تا در بازار آزاد برای هر لیتر بنزین 4000 هزار ریال بپردازند که این قیمت ها هنوز بسیار کنترل شده بود و یارانه بسیاری به آنها اختصاص یافته بود.

این سیستم با نرخ قیمت های اخیر یعنی 4000 ریال برای سهمیه ماهانه و 7000 هزار ریال برای بازار آزاد ادامه داشت.

هنوز سهمیه ماه اردیبهشت با گذشت 3 روز از این ماه در دسترس رانندگان در سراسر این کشور قرار نگرفته است. علی رغم نارضایتی های افزایش قیمت دور قبل، این بار مورد جالب توجه از نارضایتی عمومی اعلام نشده است.

در حال حاضر، اگرچه این افزایش قیمت ها با شرایط آشفته اقتصادی نظیر تورم بالا، کاهش شدید ارزش پول ملی و نرخ بالای بیکاری همزمان شده است، اما تمام اینها تا حد زیادی نتیجه تحریم های اقتصادی غرب علیه ایران دانسته می شود.

اگرچه بسیاری در مورد افزایش هزینه های روزانه زندگی خود نگران هستند، اما تحلیلگران می گویند که اهمیت بلند مدت نزدیک کردن قیمت بنزین در ایران به قیمت های جهانی، مهم تر از هر گونه تاثیرات منفی کوتاه مدت است.

محمد علی شبانی تحلیلگر اقتصادی در این باره گفت: احتمال دارد افزایش قیمت بنزین به نوبه خود، واکنش های کوتاه مدت به دنبال داشته باشد اما نگرانی اصلی، تاثیر آن بر تورم گسترده تر است که تیم اقتصادی روحانی آن را در اولویت قرار داده اند.

او گفت: در صورتی که افزایش کوتاه مدت متصور برای تورم به بازه ای طولانی تر از سطح تورم پیش از انتخابات تبدیل شود، روحانی با چالش بزرگی روبرو خواهد شد.