پاییز بورس چند ماه ادامه دارد؟

روزنامه همدلی: دو ماهی از روند نزولی بازار سرمایه می‌گذرد و شاخص بورس در این مدت، از کانال دو میلیون واحدی حالا به یک میلیون و ۵۸۱ هزار واحدی افت کرده است. این روند نزولی در ماه‌های گذشته تا جایی پیش رفت که عده زیادی از تحلیل‌گران بر این باور بودند که بورس از حالت طبیعی خود خارج شده و به جای اصلاح در حال ریزش است.

چند روز قبل اما، به نظر می‌رسید که بازار به تعادل رسیده و با ورود مجدد شاخص به کانال یک میلیون و ۷۰۰هزار واحدی، تحلیل‌گران باور داشتند که بازار با روند متعادلی در حال رسیدن به دو میلیون واحدی است. این پیش‌بینی‌ها از سوی کارشناسان بخصوص در هفته جاری که رئیس‌جمهور، وعده پیروزی ملت ایران را داده بود، قوی‌تر از همیشه نگاه‌ها را به سمت بورس گره زده بود.

اما بازار بر خلاف این اظهارنظرهای مثبت، از شنبه تا سه‌شنبه در اکثر ساعات معاملات قرمز‌پوش بود؛ هر چند شاخص بورس در برخی از لحظات معاملاتی چهار روز گذشته، به رنگ سبز کم‌رنگ درآمد، اما در مجموع روندی ریزشی داشت و در کل این هفته نیز روزهای قرمزپوشی برخلاف پیش‌بینی‌ها رقم خورد. دیروز؛ در اولین روز نیمه دوم سال، بسیاری از نمادهای بورسی هم به رنگ پاییز درآمدند و شاخص کل در بازار بورس با افت ۱۳ هزار و ۹۶۵ واحدی مواجه شد. رصد وضعیت بازار در سه‌شنبه‌ای که گذشت حکایت از این داشت که در برخی از ساعات روز، صف فروش چند سهم بزرگ مانند خودرو جمع شد و این در حالی بود که به دلیل بالا بودن فشار عرضه، بار دیگر صف‌های فروش سنگین در نمادهای بورسی تشکیل شد و گفته می‌شد این فشار عرضه، در نتیجه بی‌اعتمادی به بازار سرمایه رقم خورده بود.

این عرضه‌های پی‌درپی تا جایی پیش رفت که در بسیاری از کانال‌های بورسی کارشناسان به سهامداران توصیه می‌کردند تا دست از نوسان‌گیری و اجرای معاملات الگوریتمی بردارند. در این میان بسیاری از کاربران فضای مجازی نیز با شروع پاییز و فاز دوباره ریزشی بورس، انتقادهایی به مسئولان در زمینه این ریزش‌های عجیب‌وغریب داشتند؛ یک مدرس و تحلیل‌گر بازار سرمایه در این‌باره نوشت: «یک هفته است که اخبار از ریزش بازار سرمایه حرفی نمی‌زند، فقط بلد بودند در مثبت‌ها مردم را به بازار دعوت کنند، وزیر اقتصاد هم انگار کارش در حوزه بازار سرمایه نیست، بازار سرمایه را رها کردند، چون مدل بازار اصلا به معامله‌گری نمی‌خورد و انگار جریان‌های دیگری هدایت کننده هستند».

از این دست گلایه‌ها در فضای مجازی کم نبود. این نگرانی‌ها در حالی مطرح بود که چند وقت پیش، رئیس مجلس گفته بود: «با مسئولان وزارت اقتصاد و بورس جزئیات راهکارهای کارشناسی تقویت بازار سرمایه بررسی شد. تاکید کردم رویکرد اصلی باید مدیریت و تنظیم‌گری حرفه‌ای بازار سرمایه به عنوان بهترین منبع مالی تولید باشد. مجلس با جدیت راهکار اجرای راهکارهای کارشناسی را پیگیری و نظارت می‌کند.»

خروج پول از بازار و روزهای قرمز بورس

موسی احمدی، یکی از کارشناسان در حوزه بازارهای مالی در ارزیابی شرایط موجود بازار سرمایه، این‌طور به «همدلی» توضیح داد: «اتفاقاتی که در چند روز گذشته در بازار سرمایه افتاده به آن معناست که بازار سهام در روزهای اخیر با روند منفی و خروج پول از بازار مواجه است». این کارشناس در ادامه صحبت‌های خود با «همدلی» گفت:«شرایط موجود نوعی شرایط عدم اطمینان ایجاد کرده و به نوعی تصمیم‌گیری را برای سهامداران به خصوص سهامداران خردی که منابع مالی خرد خود را به بازار وارد کرده‌اند با مشکل کرده است.»

رفتارهای هیجانی سه میلیون کد تازه‌وارد و روزهای قرمز پوش

احمدی در ادامه افزود:«اگر نگاهی به آمار تعداد کدهای معاملاتی صادره از ابتدای سال تاکنون بیندازیم متوجه می‌شویم که تعداد کدهای معاملاتی صادرشده در ابتدای سال تاکنون از حدود پنج میلیون کد معاملاتی به حدود شانزده میلیون کدمعاملاتی رسیده که متوسط رقم معاملات هر کد کمتر از پنجاه میلیون تومان و مطابق اخباری اعلامی، متوسط تعداد معاملات این سرمایه‌گذاران در مرداد ماه جاری بین یک تا ۹معامله بوده است. مقایسه مشارکت سرمایه‌گذاران در عرضه‌های اولیه در چند سال اخیر نشان‌دهنده این است که این مشارکت از حدود ۲۰۰ هزار کد معاملاتی به حدود شش میلیون کد معاملاتی رسیده است که با فرض فعال بودن نیمی از کدهای معاملاتی می‌توان فرض گرفت که حدود سه میلیون کد معاملاتی در بازار وجود دارد». این کارشناس بازار سرمایه در ادامه به «همدلی» گفت: «حال با توجه به ‌این‌که عمده این اشخاص در سال جاری وارد بازار سرمایه شده‌اند لذا با کاهش آمار شاخص کل، با زیان‌های زیادی مواجه شده‌اند و بخشی از خروج پول از بازار سرمایه و رفتارهای هیجانی مربوط به این بخش است که با فرصت‌شناسی سهامداران عمده در فروش سهام خود در نقاط اوج تشدید می‌شود.»

تغییر ترکیب سرمایه‌گذاران و تحلیل‌هایی که به کار نمی‌آید

احمدی در ادامه به «همدلی» گفت: «در حال حاضر با تغییر ترکیب سرمایه‌گذاران موجود در بازار شاهد این موضوع هستیم که دیگر آن سبک‌های تحلیل گذشته از ابعاد مختلف بنیادین و تکنیکال مبیّن وضعیت بازار نیست. اما با توجه به روند افزایشی نرخ تورم و دلار و به تعادل رسیدن بازده بازارهای موازی به نظر می‌رسد در صورت ادامه آن که متصور است، شاهد تضعیف وضعیت مالی دهک‌های پایین جامعه و ورود حجم کمتری از پول خارج شده در بازار سرمایه باشیم.»

اتفاقاتی که در کوتاه‌مدت بازار را پیچیده کرده‌اند

این کارشناس بازارهای مالی در ادامه این توضیح را به «همدلی» داد: «در نقطه مقابل وضعیت بازارهای موازی حاکی از رشد قیمتی و بازدهی در بازارهای موازی است و با افزایش بازده در این بازارها شاهد احتمال ورود بخشی از پول خارج شده در این بازارها هستیم. موضوعاتی از قبیل تغییرات نرخ ارز دلار، مکانیزم ماشه، نرخ تورم و افزایش قیمت‌ها و انتخابات آمریکا از جمله مواردی است که در کوتاه مدت بر پیچیدگی شرایط و عدم اطمینان بازار افزوده است». به گفته احمدی: «ادامه این عدم اطمینان می‌تواند ریسک سیستماتیک بازار اضافه کند و در صورت شفاف‌تر شده پارامترهای فوق و به تعادل رسیدن بازارهای موازی می‌توان شاهد بازگشت تدریجی بخشی از پول‌های خارج شده و رشد آرام آرام بازار باشیم. به نظر می‌رسد با مشخص شدن نتیجه موارد فوق و بهبود شرایط می‌توان در میان‌مدت و بازگشت اعتماد عمومی، شاهد بهبود آرام آرام اوضاع باشیم.

در این میان ایجاد سازوکارها و ابزارهایی برای مدیریت آثار هیجانات فروش سهامداران خرد می‌تواند مفید باشد.» اما جدای از مسائل سیاسی یا ماجراهای بین‌المللی و تاثیر آن‌ها بر بورس، در این بازار اتفاقات عجیب دیگری هم رقم می‌خورد که همگی بر ایجاد فضای بی‌اعتمادی سرمایه‌داران تاثیرگذار هستند. مصداق این اتفاق را در عرضه اولیه شرکت سرمایه‌گذاری سپهر صادرات به خوبی می‌توان دید. عرضه تقریبا سنگین سهام این شرکت که بعد از عرضه‌های اولیه سبک چند ماه گذشته روی کار آمده بود، در حالی از یکشنبه این هفته شروع شد که بسیاری از سهامداران در روز شنبه برای تهیه نقدینگی لازم در خرید سهام این شرکت، صف‌های فروش سنگین تشکیل دادند و روز پرنوسانی برای بورس در آن روز رقم خورد. این در حالی بود که دو روز بعد یعنی در روز چهارشنبه قرار شد تا سفارش‌ها به مرحله نهایی برسد که در این فاصله دو روزه پول‌های مردم قفل شد.

نکته دیگری که در عرضه اولیه این نماد وجود داشت این بود که در عرضه اولیه این شرکت، به هر کد معاملاتی، تعداد و قیمت درخواستی از سوی آن فرد تخصیص یافت و تفاوت ۶۶هزار تومانی بین سفارش‌دهندگان در سقف و کف قیمتی مشاهده شد که این موضوع با انتقادهای زیادی از سوی سهامداران همراه شد. چرا که در گذشته همیشه این طور بوده که در صورت تمایل به خرید عرضه اولیه، سهامداران باید بیشترین قیمت را انتخاب می‌کردند تا بتوانند در خرید آن سهام مشارکت داشته باشند.