در جلسه شورای امنیت درباره ایران چه گذشت؟

به گزارش ایرنا، نشست دوره ای و عادی شورای امنیت سازمان ملل برای بررسی چهاردهمین گزارش دبیر کل این سازمان درخصوص قطعنامه ۲۲۳۱ و برجام امروز دوشنبه ۱۹ دسامبر (۲۸ آذرماه) در نیویورک برگزار شد.

مطابق قطعنامه ۲۲۳۱، هر شش ماه یکبار گزارش دبیرکل سازمان ملل در نشست عادی شورای امنیت سازمان ملل ارائه و نماینده دائم جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل نیز در این نشست سخنرانی می‌کند.

گوترش در تازه ترین گزارش خود که رزماری دی کارلو معاون دبیرکل سازمان ملل در امور سیاسی و صلح آن را قرائت کرد، آورده است: انعقاد برنامه جامع اقدام مشترک از سوی چین، فرانسه، آلمان، فدراسیون روسیه، انگلیس، ایالات متحده آمریکا و اتحادیه اروپا با جمهوری اسلامی ایران در تاریخ ۱۴ ژوئیه ۲۰۱۵ و تایید آن توسط شورای امنیت در قطعنامه ۲۲۳۱ (۲۰۱۵)، در ۲۰ ژوئیه ۲۰۱۵، وحدت هدف را در میان اعضای توافق برای دستیابی به اهداف مشترک عدم اشاعه و امنیت منطقه ای نشان داد، به نحوی که منافع اقتصادی ملموسی را برای مردم ایران به ارمغان آورد.

دبیر کل سازمان ملل تصریح کرد: به باور من که این طرح بهترین گزینه موجود برای دستیابی به این اهداف است، بدون تغییر باقی مانده است.

گوترش افزود: بنابراین بسیار نگران‌کننده است که به ‌رغم تلاش‌های خستگی‌ناپذیر و مکرر برای حل و فصل اختلافات باقی‌مانده، تعامل‌های دیپلماتیک در کمیسیون مشترک (برجام) هنوز به بازگشت ایالات متحده و جمهوری اسلامی ایران به اجرای موثر و کامل توافق و قطعنامه منتهی نشده است.

دبیر کل سازمان ملل تصریح کرد: از تلاش‌های همه اعضای توافق از زمان از سرگیری مذاکرات در نوامبر ۲۰۲۱ سپاسگزارم و قویاً از آنها می‌خواهم که خود را مجدداً به شروع دوباره آن بدون تأخیر بیشتر از این متعهد کنند. پایان موفقیت آمیز این تعاملات دیپلماتیک برای بازگرداندن اعتماد جامعه بین المللی به قابلیت برنامه هسته‌ای به منظور تضمین ماهیت صلح آمیز برنامه هسته ای ایران لازم است.

گوترش ادامه داد: بنابراین، برای جمهوری اسلامی ایران و ایالات متحده بسیار مهم است که مسائل باقیمانده را حل و فصل کنند؛ با درنظر گرفتن اینکه هرگونه دستاوردی که ممکن است با بازگرداندن این توافق به دست آید، با ادامه تأخیرها کمرنگ می‌شود. من مجدداً از ایالات متحده درخواست می‌کنم تحریم‌های خود را همانطور که در توافق مشخص شده، لغو و معافیت‌ها در رابطه با تجارت نفت با جمهوری اسلامی ایران را تمدید کند.

دبیرکل سازمان ملل اضافه کرد: همچنین مجدداً از جمهوری اسلامی ایران می‌خواهم که به اجرای کامل توافق بازگردد، از برداشتن گام‌های دیگر در عدم اجرای کامل توافق خودداری کند و از گام‌هایی که از ژوئیه ۲۰۱۹ برداشته، عقب نشینی کند.

گوترش ادامه داد از زمان گزارش قبلی، جمهوری اسلامی ایران به کاهش اجرای تعهدات هسته ای ذیل توافق، ادامه داده است. در ۲۲ نوامبر ۲۰۲۲، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (IAEA) از قصد جمهوری اسلامی ایران برای نصب آبشارهای جدید سانتریفیوژها در نیروگاه غنی‌سازی سوخت نطنز و تولید اورانیوم غنی‌شده تا ۶۰ درصد در نیروگاه غنی‌سازی سوخت فردو گزارش داد. اگرچه آژانس از فوریه ۲۰۲۱ قادر به راستی آزمایی کل ذخایر اورانیوم غنی شده در جمهوری اسلامی ایران نبوده، تخمین زده است که در ۲۲ اکتبر ۲۰۲۲، کل ذخایر ۳۶۷۳.۷ کیلوگرم (بیش از حد مجاز ۲۰۲.۸ کیلوگرم) از جمله ۴۱۷.۲ کیلوگرم اورانیوم-۲۳۵ غنی شده ۲۰ درصد و ۶۴.۳ کیلوگرم اورانیوم-۲۳۵ غنی شده ۶۰ درصد بوده است.

دبیر کل سازمان ملل اضافه کرد: لازم است جمهوری اسلامی ایران به دقت سایر نگرانی های مطرح شده از سوی اعضای توافق و سایر کشورهای عضو در رابطه با قطعنامه ۲۲۳۱ را بررسی و به آنها رسیدگی کند. با این حال، مسائلی که به توافق مربوط نمی‌شوند، باید بدون لطمه به حفظ توافق و دستاوردهای آن مورد رسیدگی قرار گیرند.

در بخش دیگری از گزارش گوترش آمده است: در حالی که جامعه بین المللی همچنان از برنامه جامع اقدام مشترک و قطعنامه ۲۲۳۱ حمایت می کند، تعاملات دیپلماتیک کنونی همچنان در بن بست باقی مانده و ابتکارات دوجانبه و منطقه ای جاری برای بهبود روابط با جمهوری اسلامی ایران را بیش از پیش لازم می‌کند. از طرف‌های مربوطه می‌خواهم این ابتکارات را که ممکن است به دستیابی به ثبات منطقه‌ای کمک و احیای توافق را دنبال کند، پی بگیرند.

دبیر کل سازمان ملل همچنین افزود: آژانس بین المللی انرژی اتمی به ایفای نقش ضروری در نظارت و راستی آزمایی تمامی فعالیت های هسته ای در جمهوری اسلامی ایران ادامه می دهد. آژانس در آخرین گزارش سه ماهه خود به تاریخ ۱۰ نوامبر ۲۰۲۲ خاطرنشان کرد که از ۲۳ فوریه ۲۰۲۱، «فعالیت های راستی آزمایی و نظارت آن به طور جدی از تصمیم ایران برای توقف اجرای تعهدات هسته ای خود تحت برنامه جامع اقدام مشترک، از جمله پروتکل الحاقی» تاثیر گرفته است. آژانس همچنین خاطرنشان کرد همانطور که در ۸ ژوئن ۲۰۲۲ به آژانس اعلام شد، تصمیم ایران برای حذف تمام تجهیزات آژانس که قبلا در ایران برای فعالیت‌های نظارتی در رابطه با [برنامه جامع اقدام مشترک] نصب شده بود، پیامدهای زیان آور برای توانایی آژانس در تضمین ماهیت صلح آمیز برنامه هسته ای ایران داشته است.

گوترش تصریح کرده است که این گزارش، چهاردهمین گزارش او در مورد اجرای قطعنامه ۲۲۳۱، ارزیابی اجرای قطعنامه شامل یافته ها و توصیه ها را از زمان صدور گزارش قبلی من در ۲۳ ژوئن ۲۰۲۲ ارائه می کند. مطابق با گزارش های قبلی، تمرکز گزارش حاضر بر مفاد مندرج در پیوست B قطعنامه است.

در بخش دیگری از این گزارش آمده است، از ۲۴ ژوئن ۲۰۲۲، هیچ پیشنهاد جدیدی برای مشارکت یا مجوز فعالیت‌های مندرج در بند ۲ الحاقیه ب قطعنامه ۲۲۳۱ از طریق کانال تدارکات به شورای امنیت ارائه نشده و مورد تایید قرار نگرفته است. شورای امنیت هشت اطلاعیه جدید را بر اساس بند ۲ برای برخی فعالیت‌های هسته‌ای منطبق با برنامه جامع اقدام مشترک دریافت کرده که نیازی به تایید ندارد، اما نیازمند اطلاعیه شورا به تنهایی یا شورا و کمیسیون مشترک است.

در این گزارش به تمدید معافیت های آمریکا در خصوص برخی پروژه های هسته ای اشاره و از آن استفاده شده است.

در این گزراش همچنین بند ۳ الحاقیه ب قطعنامه ۲۲۳۱ یادآور شده و همچنین آمده است که در نامه‌های مشابهی خطاب به رئیس شورای امنیت، تسهیل‌کننده شورای امنیت برای اجرای قطعنامه ۲۲۳۱ و اینجانب در تاریخ ۲۴ ژوئن ۲۰۲۲، نماینده دائم آمریکا در سازمان ملل پرواز وسیله نقلیه فضایی توسط جمهوری اسلامی ایران را در مارس ۲۰۲۲ به اطلاع من رساند.

در این گزارش آمده است که نماینده دائم آمریکا ادعا کرد که وسایل پرتاب فضایی دارای فناوری هایی هستند که تقریباً مشابه و قابل تعویض با آنهایی هستند که در موشک های بالستیک طراحی شده برای حمل سلاح هسته ای استفاده شده‌اند و بنابراین پرتاب وسایل نقلیه فضایی ... فعالیتی است که شورای امنیت به وضوح از ایران خواسته این کار را انجام ندهد.

گوترش تصریح کرده است نظرات نمایندگان دائم فرانسه، آلمان، انگلستان، رژیم صهیونیستی، جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه در سازمان ملل در مورد این پرواز در سیزدهمین گزارش من در مورد اجرای قطعنامه ۲۲۳۱ منعکس شده است.

در بخش دیگری از گزارش دبیر کل سازمان ملل آمده است که در ۲۳ نوامبر ۲۰۲۲، اینجانب و رئیس شورای امنیت نامه هایی از نمایندگان رژیم صهیونیستی و فرانسه، آلمان و انگلیس درباره فعالیت های جمهوری اسلامی دریافت کردیم که این فعالیت‌ها را مغایر با قطعنامه ۲۲۳۱ تشخیص دادند.

در ادامه این گزارش آمده است که در نامه های مورخ ۵ ژوئیه و ۲۸ و ۲۹ نوامبر ۲۰۲۲ نماینده دائم جمهوری اسلامی ایران خطاب به رئیس شورای امنیت و اینجانب، قاطعانه ادعاهای مطرح شده توسط نمایندگان دائم ایالات متحده، اسرائیل، فرانسه، آلمان و بریتانیا را «بی‌اساس» و «غیر مستند» خواند. در سند دیگری نماینده دائم تاکید کرد که تعریف رژیم «کنترل فناوری موشکی» به لحاظ جهانی پذیرفته نشده و اینکه بند ۳ الحاقیه ب قطعنامه ۲۲۳۱ «به وسایل نقلیه فضایی مربوط نمی‌شود. وی همچنین تاکید کرد که برنامه‌های موشکی و فضایی ایران، از جمله پرتاب موشک‌های بالستیک یا پرتابگر فضایی، «خارج از حوزه یا صلاحیت قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت و پیوست‌های آن است.

در بخش دیگری از این گزارش آمده است که در نامه‌های مورخ ۱۳ جولای و ۲۹ نوامبر ۲۰۲۲ خطاب به رئیس شورای امنیت و اینجانب، نماینده دائم و کاردار نمایندگی دائمی فدراسیون روسیه در سازمان ملل متحد موضع کشور خود را در مورد تفسیر بند ۳ پیوست ب قطعنامه ۲۲۳۱ تکرار کرد. آنها مجدداً تأکید کردند که معیارهای دسته اول رژیم «کنترل فناوری موشکی» نمی‌توان برای تعیین اینکه آیا موشک‌های بالستیک خاص طراحی شده‌اند تا قادر به حمل سلاح‌های هسته‌ای باشند، استفاده شود.

آنها در هر دو نامه تاکید کردند که فدراسیون روسیه همچنان بر این عقیده است که جمهوری اسلامی ایران "با حسن نیت به بند ۳ پیوست ب قطعنامه ۲۲۳۱ که اشاره به خودداری از فعالیت‌های مرتبط با موشک‌های بالستیک دارد، احترام می‌گذارد.

در بخش دیگری از این گزارش آمده است که نماینده دائم اوکراین در سازمان ملل در نامه ای خطاب به اینجانب در تاریخ ۱۷ اکتبر ۲۰۲۲ مدعی شد که چندین هواپیمای بدون سرنشین (پهپاد) مغایر با مفاد بند ۴ پیوست ب قطعنامه ۲۲۳۱ از جمهوری اسلامی ایران به فدراسیون روسیه منتقل شده است.

در نامه‌هایی خطاب به رئیس شورای امنیت و اینجانب در تاریخ ۲۱ اکتبر ۲۰۲۲، نمایندگان دائم فرانسه، آلمان و انگلیس در سازمان ملل متحد و نماینده دائم ایالات متحده در سازمان ملل متحد سازمان ملل متحد همچنین مدعی شدند که پهپادها از جمهوری اسلامی ایران به فدراسیون روسیه به نحوی مغایر با قطعنامه منتقل شده است.

اوکراین، فرانسه، آلمان و انگلیس و ایالات متحده نیز در نامه های خود خواستار بازرسی شدند. نماینده دائم جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل متحد در نامه‌های ۱۹ و ۲۴ اکتبر ۲۰۲۲ خطاب به رئیس شورای امنیت و اینجانب ادعای بی‌اساس مبنی بر اینکه ایران هواپیماهای بدون سرنشین برای استفاده در درگیری‌های اوکراین تهیه کرده را قاطعانه رد کرد. علاوه بر این، او این دیدگاه را بیان کرد که بند ۴ الحاقیه ب قطعنامه ۲۲۳۱ تنها انتقال اقلام، مواد، تجهیزات، کالاها و فناوری را محدود می کند که «کشور تشخیص می دهد می تواند به توسعه سیستم های حمل سلاح هسته ای منجر شود» و اینکه کشورش «هرگز اقلام، مواد، تجهیزات، کالاها و فناوری‌هایی که بتواند به توسعه سیستم‌های حمل سلاح هسته‌ای منجر شود را تولید یا عرضه نکرده است» و قصد آن را هم ندارد.

در بخش دیگری از گزارش گوترش آمده است، نماینده دائم فدراسیون روسیه در سازمان ملل متحد همچنین نامه ای به رئیس شورای امنیت و اینجانب به تاریخ ۲۱ اکتبر ۲۰۲۲ ارسال کرد که در آن "جدی ترین نگرانی" را در رابطه با نامه فرانسه، آلمان و انگلیس بیان کرد. دبیرخانه در حال بررسی اطلاعات موجود است. هر گونه یافته در زمان مقتضی به شورای امنیت گزارش خواهد شد.