مقصر آلودگی هوا بنزین است یا خودرو‌های فرسوده؟

وب‌سایت گجت‌نیوز - حسین مرادی: آلودگی هوا یکی از معضلات کلانشهر‌ها به ویژه تهران محسوب می‌شود، اما مقصر آلودگی هوا را باید بنزین دانست یا اینکه خودرو‌های فرسوده مقصر اصلی این فاجعه هستند؟ در ادامه این موضوع را مورد بررسی قرار می‌دهیم.

در حال حاضر کلانشهر‌های ایران به ویژه تهران با معضل آلودگی هوا مواجه هستند و در این شرایط برخی افراد به جای اینکه به دنبال راهکار باشند، خواهان یافتن مقصر آلودگی هوا هستند و طی هفته گذشته سازمان‌های مختلف یکدیگر را مقصر آلودگی هوا معرفی می‌کنند. در حال حاضر بسیاری بنزینی که در سطح کشور توزیع می‌شود را عامل اصلی آلودگی هوا می‌دانند، این در حالی است که مسئولان نفتی با قدرت از کیفیت بنزین توزیعی سخن می‌گویند و حتی اخیرا شرکت پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی در این خصوص اطلاعیه‌هایی را منتشر کرده است.

بررسی عوامل آلودگی هوا

پس از اینکه اخیرا بسیاری بنزین را مقصر آلودگی معرفی کردند، شرکت پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی در اطلاعیه‌ای اعلام کرد با توجه به توضیحات متعددی که طی ماه‌های اخیر در خصوص کیفیت بنزین تولیدی و توزیعی در کشور به خصوص در کلانشهر‌ها اعلام کرده‌ایم، اما با توجه به آلودگی هوا در کلانشهر‌ها ابهاماتی به وجود آماده است و برخی از نمایندگان مجلس نیز در این رابطه موضوع‌هایی را اعلام کرده‌اند.

بنزین دلیل آلودگی هوا نیست!

در ادامه اطلاعیه شرکت پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی آماده است بر اساس گزارشی که توسط شرکت کنترل کیفیت هوای تهران منتشر شده است، بیش از ۸۰ درصد آلودگی وسایل نقلیه شهر تهران به اتوبوس‌ها، کامیون‌ها و مینی بوس‌ها مربوط می‌شود که سوخت مصرفی هیچ یک از این وسایل نقلیه بنزین نیست، از این رو نباید دلیل آلودگی هوا را بنزین دانست.

گزارش‌هایی که به صورت روزانه از سوی سایت شرکت کنترل کیفیت هوای تهران منتشر می‌شود نشان می‌دهد در آلوده‌ترین روز‌های هفته اخیرا نیز شاخص آلایندگی SOx که قسمتی از آن از گوگرد موجود در بنزین ناشی می‌شود، فقط عدد ۱۵ را نشان می‌دهد که از حد مجاز آن یعنی ۵۰ بسیار پایین‌تر بوده است، چنین موضوعی از کیفیت بالای سوخت توزیعی اعم از بنزین و گازوئیل در کلانشهر تهران حکایت دارد.

ذرات معلق بخش عمده آلودگی هوای تهران

قسمت زیادی از آلودگی هوای تهران و بسیاری از کلانشهر‌ها به ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون مربوط می‌شود که کربن مهم‌ترین عنصر تشکیل دهنده ذرات معلق هوا است. در حقیقت قسمت کربن دار ذرات معلق را باید زیا‌ن‌بارترین ترکیبات موجود در ذرات معلق دانست که بر روی سلامتی تاثیر بسیار بدی می‌گذارد. دانشمندان قسمت کربن‌دار ذرات معلق را به دو بخش کربن آلی (OC) و کربن معدنی (EC) تقسیم کرده‌اند.

کربن آلی از عناصری نظیر هیدروکربن‌ها حلقوی (PAHs)، آلکان‌ها و اسید‌های آلی تشکل شده است که وسایل نقلیه، احتراق سوخت‌های فسیلی، احتراق چوب، تجزیه گیاهان و واکنش‌های فوتوشیمیایی به عنوان منابع آن محسوب می‌شوند. از آنجایی که میزان آروماتیک و بنزن و اولفین‌های موجود در بنزین بر اساس استاندارد است، آلاینده کربن آلی قسمت کوچکی از ذرات معلق را تشکیل می‌دهد، اما کربن معدنی به نوعی یک دوده به‌شمار می‌رود که احتراق ناقص سوخت‌های فسیلی وسایل نقلیه بنزینی و دیزلی مهم‌ترین منابع آن هستند و قسمت بزرگی از ذرات معلق را شامل می‌شود. همچنین سازمان ملی استاندارد و سازمان حفاظت محیط زیست طی هفته گذشته اعلام کردند بنزین توزیعی در کشور بر اساس استاندارد است.

ایجاد آلایندگی سوخت خوب با احتراق بد!

علیرضا صادق‌آبادی، مدیر عامل شرکت ملی پالایش و پخش فراورده‌های نفتی اخیرا اعلام کرد آلودگی هوا تهران به سوخت مربوط نمی‌شود و می‌توان با استاندارد‌های بین‌المللی این موضوع را ثابت کرد. وی افزود احتراق بد می‌تواند حتی با سوخت خوب نیز آلایندگی ایجاد کند. وی تاکید کرد بنزین توزیعی در کشور همواره توسط وزارت نفت، شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی، سازمان ملی استاندارد و سازمان‌های بازرسی بررسی می‌شوند. صادق‌آبادی خاطرنشان کرد اگر برخی می‌گویند گوگرد بنزین تولید در کشور تا این مقدار بالا است، پس واحد‌های گوگردزدایی در پالایشگاه‌ها با این حجم از سرمایه‌گذاری و تاسیسات به چه دلیل ایجاد شده‌اند؟

محصولات خودروسازان دلیل آلودگی هوا؟

همچنین بسیاری نیز محصولات خودروسازان را دلیل اصلی آلودگی هوا می‌دانند. در همین رابطه شاهسونی، رئیس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت اعلام کرد اجرای قانون هوای پاک باید از سوی خودروسازان نیز به اجرا برسد. وی افزود همچنین کامیون‌ها، موتورسیکلت‌ها و وسایل نقلیه شخصی مهم‌ترین منابع آلاینده تهران محسوب می‌شوند.

شاهسونی تاکید کرد باید راهکار‌هایی برای کاهش آلودگی هوای تهران در طولانی مدت اتخاذ شود. وی افزود همچنین قانون هوای پاک و آیین‌نامه‌های آن که به تصویب رسده‌اند نیز می‌بایست اجرایی شود و خودروسازان باید کیفیت خودرو‌ها را برای کاهش تولید آلاینده‌ها ارتقا دهند. متاسفانه هم‌اکنون هم خودروسازان و موتورسیکلت‌ها همواره می‌خواهند قانون هوای پاک را دور بزنند.

مافیای خودروسازی در آلودگی هوا نقش دارند!

عیسی کلانتری، رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در خصوص آلودگی هوا اعلام کرد:

مافیای خودروسازی آنقدر توان مالی دارند که تصمیم‌گیران را خریداری کنند، پس قطعا با چنین وضعیت جوی و ایستایی هوا روبه‌رو می‌شویم. هنگامی که از ایران خودرو ۴ خودرو به سازمان حفاظت محیط زیست هدیه می‌کنند، به معنی این است که هوای آلوده داشته باشیم و میلیون‌ها نفر آن را استشمام کنند.

مشکلات تولید خودرو یورو ۵‌

احمد نعمت‌بخش، دبیر انجمن خودروسازان ایران در این زمینه اظهار کرد با توجه به اینکه در حال حاضر زیرساخت‌ها آماده نیستند و سوخت یورو ۵ نیز تولید و عرضه نشده است، شرایط تولید خودرو سواری با استاندارد آلایندگی یورو ۵ نیز امکان‌پذیر نیست. وی افزود بر اساس قانون قبلی می‌بایست از ابتدای سال ۹۸، استاندارد آلایندگی خودرو‌های سواری به یورو ۵ ارتقا پیدا می‌کرد که با ارسال نامه‌ای به وزارت صنعت، معدن و تجارت این طرح به دلیل آماده نبودن زیرساخت و عدم تولید و توزیع سوخت بنزین یورو ۵ متوقف شد و تا پایان تحریم‌ها به تعویق افتاده است. وی خاطرنشان کرد استاندارد آلایندگی خودرو‌ها به یورو ۵ از ابتدای سال ۹۹ به اجرا خواهد رسید.

آخرین وضعیت خودرو‌های فرسوده در کشور

بدون شک خودرو‌های فرسوده نیز در آلوده کردن هوا نقش زیادی دارند. بر اساس آخرین آمارها، حدود ۱ میلیون و ۵۰۰ هزار خودرو فرسوده و ۹ میلیون و ۵۰۰ هزار موتورسیکلت فرسوده در کشور در حال تردد هستند که این وسایل نقلیه آلودگی زیادی در هوا منتشر می‌کنند. این وسایل نقلیه در حالی در کشور وجود دارند که بر اساس مصوبه هیئت‌وزیران در دولت یازدهم، خودروسازان داخلی می‌بایست به ازای تولید هر خودرو با مصرف سوخت بیش از ۸.۵ لیتر، یک خودرو فرسوده را حذف کنند.

البته این مصوبه یک اصلاحیه را تجربه کرد و مقرر گردید تا خودروسازان به ازای تولید هر خودرویی که مصرف سوخت بین ۸ تا ۱۰ لیتر را به همراه دارند، یک خودرو را از رده خارج کنند و به ازای تولید خودرو با مصرف سوخت بیشتر از ۱۰ لیتر نیز ۲ خودرو را ساقط کنند، اما در ابتدای دولت دوازدهم این مصوبه به کلی نادیده گرفته شده، اما مجلس به این موضوع ورود کرده و بر اساس شرایط جدید مقرر شد برای خودرو‌های داخلی نیز طرح اسقاط ایجاد شود، زیرا منطقی نبود برای واردات خودرو‌های خارجی که دارای استاندارد‌های روز دنیا هستند نیز طرح اسقاط وجود داشته باشد، اما خودرو‌های داخلی مصون از اسقاط باشند. گفتنی است در همین راستا مقرر شد کارت سوخت خودرو‌های شرایط فرسودگی نیز باطل شود.

چه خودرو‌هایی فرسوده محسوب می‌شوند؟

طبق آیین‌نامه هیئت‌دولت، خودرو‌های سواری شخصی ۲۵ ساله، خودرو‌های سواری دولتی ۱۵ ساله، تاکسی ۱۰ ساله، مینی‌بوس ۱۵ ساله، اتوبوس درون شهری ۱۰ ساله، اتوبوس برون‌شهری ۱۵ ساله، کامیون و کشنده ۱۵ ساله، وانت ۱۵ ساله، موتورسیکلت ۱۰ ساله و سایر وسایل نقلیه که از تاریخ ساخت آن ۲۵ سال گذشته باشد به عنوان خودرو فرسوده به‌شمار می‌روند که باید از رده خارج شوند.

این قانون از سال ۱۳۸۸ در جریان بوده و کلیه وسایل نقلیه را شامل می‌شود. به این خودرو‌های فرسوده کارت سوخت تعلق نخواهد گرفت و باید از سهمیه آزاد بنزین دریافت کنند. همچنین دولت برای تاکسی‌های فرسوده و خودرو‌های دولتی برنامه‌هایی را در نظر گرفته است تا بتواند مقدار آلودگی‌های تهران را کاهش دهد.