برندگان و بازندگان طرح اصلاح قیمت بنزین
با گذشت بيش از يك سال از اجراي طرح اصلاح قيمت بنزين توسط سران سه قوه در آبان سال گذشته، مركز پژوهشهاي مجلس به بررسي وضعيت متضررين اصلاح بنزيني پرداخته و نشان داده حدود ۳۲ ميليون نفر در كشور كه عمدتا براي دهكهاي با درآمد بالا قرار دارند، از اين سياست زيان ديدهاند.
روزنامه اعتماد: با گذشت بيش از يك سال از اجراي طرح اصلاح قيمت بنزين توسط سران سه قوه در آبان سال گذشته، مركز پژوهشهاي مجلس به بررسي وضعيت متضررين اصلاح بنزيني پرداخته و نشان داده حدود ۳۲ ميليون نفر در كشور كه عمدتا براي دهكهاي با درآمد بالا قرار دارند، از اين سياست زيان ديدهاند.
خانوادههاي زيانديده در دهكهاي هشتم تا دهم قرار دارند. با استناد به اين گزارش زيانديدگان اصلاح قيمت بنزين، ۴۱.۵۳درصد از كل افراد جامعه هستند. باتوجه به اينكه گزارش اين نهاد، مهم و رسمي تلقي ميشود، سوال در اين است كه چرا پيش از اجراي اين طرح، تحقيقات و گزارشهاي اينچنيني منتشر نميشود؟ البته خبرگزاري فارس عنوان كرده كه اين گزارش كه اخيرا منتشر شده، يك هفته پس از اجراي افزايش ۳۰۰درصدي قيمت بنزين انجام شده اما «به تازگي مجوز انتشار گرفته است.»
نكته ديگري كه در اين گزارش نهفته است، افزايش حدود ۳ هزار ميليارد توماني منابع نسبت به مصارف است. طبق آنچه وزارت نفت منتشر كرده، منابع حاصل از اين طرح ۳۳ هزار و ۸۰۰ ميليارد تومان بوده كه ۳۰ هزار ميليارد تومان آن براي كمك به ۶۰ ميليون ايراني درنظر گرفته شده اما مشخص نيست مابقي براي چه كاري است. هر چند به نظر ميرسد به بودجه وارد نشده است.
اعلام متضررين پس از اجراي طرح
بازوي كارشناسي مجلس كه يك هفته پس از اجراي طرح افزايش قيمت بنزين به سراغ بررسي متضررين اين طرح رفته بود، در گزارشي به ضرر سه دهك با درآمد بالا اشاره كرد اما به باور اين نهاد متضررين مطلق فقط دهكهاي ۸ و ۹ و ۱۰ هستند و حتي در دهكهاي پايينتر نيز خانوادههايي قرار دارند كه به دليل مصرف بنزين به هر دليلي، جزو زيان ديدگان اين طرح محسوب ميشوند. براساس آنچه اين گزارش از ميزان مصرف دهكهاي مختلف درآمدي در شهر و روستا از بنزين منتشر كرده، بيشترين مصرف بنزين در شهرها در دهك دهم با متوسط مصرف ۹۲.۵ ليتر در روز و كمترين مصرف نيز در دهك اول با ۲۰.۴ ليتر برآورد شده بود. از سوي ديگر مصرف دهك دهم و اول در خانوارهاي روستايي به ترتيب ۶۵.۷ و ۸.۴ ليتر در روز تخمين زده شد.
بنابراين ميانگين مصرف بنزين در سه دهك شهرنشيني كه بيشترين ضرر را ديدهاند، حدود ۸۰ ليتر در روز است. اين رقم براي روستاييان ۵۴.۳ ليتر در روز بود. مركز پژوهشها معتقد است افزايش ميزان مصرف بنزين با بالاتر رفتن دهك درآمدي، يعني برخورداري از يارانه انرژي بيشتر در شرايطي كه قيمتها پايين است و به آنها يارانه بيشتري تعلق ميگيرد. هر چند به باور اين نهاد براي بررسي متضررين و منتفعين اين سياست لازم است تغييراتي كه افزايش قيمت بنزين و يارانههاي حمايتي بر رفاه خانوادهها داشته، بررسي شود.
جبران زيان دهكهاي اول تا هفتم
مركز پژوهشها در ادامه گزارش خود مقاديري كه هر دهك براي جبران هزينههاي خود نياز دارد، بررسي كرده است. بر اين اساس يارانههاي معيشتي كه به دهكهاي اول تا هفتم پرداخت ميشود، بالاتر از مبالغي است كه خانوارهاي حاضر در اين دهكها براي جبران زيان خود، نياز دارند. به عنوان مثال دهك اول درآمدي در شهر نياز به ۴۸ هزار و ۶۹۰ تومان براي جبران رفاه از دست رفتهاش دارد؛ در حالي كه ۱۶۶ هزار و ۱۱۵ تومان يارانه دريافت ميكند. ميزان يارانه پرداختي به دهك اول درآمدي در روستاها ۱۵۲ هزار و ۱۰۹ تومان است در حالي كه اين دهك براي جبران رفاه خود به ۱۸ هزار و ۵۷۱ تومان نياز دارد. حركت به سمت دهكهاي با درآمد بالاتر، علاوه بر افزايش مبلغ جبران رفاه از دست رفته، يارانه كاهش پيدا ميكند. به گونهاي كه سه دهك آخر عملا يارانهاي نميگيرند. با استناد به اين گزارش ميانگين رفاه از دست رفته از سه دهك درآمدي بالاتر، ۱۶۵ هزار تومان براي خانوادههاي شهري و ۱۰۲ هزار و ۷۵۶ تومان براي خانوادههاي روستايي است. آنچه مركز پژوهشها بر آن تاكيد دارد، منفعت بيشتر در دهكهاي درآمدي پايين از افزايش قيمت بنزين است، چراكه اولا مصرف بنزين كمتري دارند و ثانيا به دليل بعد خانوار، يارانه معيشتي بيشتري دريافت ميكنند.
تاكيد اين نهاد پژوهشي در حالي است كه با استناد به گزارش ۲۵ آبان «ميراث اصلاح بنزيني» قيمت يك سبد مشخص از كالاي خوراكي در فاصله آبان ۹۸ تا آبان سال جاري حدود ۲۶درصد افزايش داشته است. بنابراين اگر نه فقط از بعد يارانههاي معيشتي و جبران رفاه خانوارها بلكه از بعد هزينههاي ساير كالا و خدمات نيز اين طرح مورد بررسي و موشكافي قرار گيرد، زيان دهكهاي با درآمدهاي پايينتر محتملتر خواهد بود، چراكه اين دهك هزينه بيشتري بر مواد غذايي ميدهند كه پس از اجراي اين طرح افزايشهاي چند باره پيدا كرد.
صددرصد دهكهاي با درآمدهاي بالا متضرر شدهاند
در بخش ديگري از اين گزارش، سهم خانوارهاي متضرر در دهكهاي مختلف درآمدي در شهر و روستا برآورد شده است. براساس آن متضرران شهري اين طرح در دهكهاي اول تا هفتم بين ۲ تا ۲۷.۸درصد است كه ۱۳.۵درصد از كل خانوادههاي شهري يا يك ميليون و ۷۰۳ هزار و ۳۰۹ را شامل ميشود. تعداد خانوارهاي متضرر در هفت دهك پايين درآمدي در روستاها نيز بين ۰.۳۹ تا ۶.۱درصد است كه ۲.۸۹درصد از كل روستاييان يا ۱۱۴ هزار و ۲۷۹ را در بر ميگيرد. با استناد به اين گزارش كل خانوادههايي كه از اين طرح متضرر شدند با فرض ضرر كامل دهكهاي هشت تا ۱۰، ۴۱.۵درصد يا ۱۰ ميليون و ۴۲۳ هزار و ۷۹۰ يا ۳۲ ميليون و ۳۷۴ هزار و ۴۵۰ نفر است.
اما نكته نگرانكننده در اين گزارش كه البته يك هفته پس از اجراي طرح افزايش ۳۰۰درصد قيمت بنزين به نمايندگان داده شد، ضرر يك ميليون و ۸۱۷ هزار و ۵۸۸ خانوار يا ۶ ميليون و ۶۸۲ هزار و ۴۱۲ نفري است كه در دهكهاي اول تا هفتم زندگي ميكنند. اگر براي اين تعداد خانوار چارهاي انديشيده نشود، چهبسا دهك درآمدي شان تغيير كند و به دهكهاي پايينتر بروند. در اين صورت چهبسا فقر مطلقي كه در آن گرفتار ميشوند، به نسلهاي آتي شان نيز منتقل شود.
52درصد از متضررين، خودرو دارند
در بخش ديگري از گزارش مركز پژوهشها نيز برآورد شده كه تنها ۵۲.۷۲درصد از متضررين خودرو دارند كه شامل ۲۶ ميليون و ۵۱۶ هزار و ۸۲۴ نفر است. مابقي متضرران خانوارهاي بدون خودرو هستند كه جمعيتي بالغ بر ۵ ميليون و ۸۵۷ هزار و ۶۲۶ نفر دارند.
چقدر درآمد نصيب دولت شد؟
با گذشت يك سال از اجراي سياست اصلاح قيمت بنزين، هنوز يك گزارش مستند در رابطه با منابع و مصارف اين طرح ازسوي دولت منتشر نشده است. يكي از مهمترين ايرادات اجراي اين سياست در همان آبان ماه سال گذشته، از لحاظ اجرايي «عدم اطمينان مردم و برخي نمايندگان مجلس از اختصاص تمامي منابع حاصل از افزايش قيمت به خانوادههاي كمدرآمد» بود. به عبارت بهتر با توجه به كسري بودجه دولت، اين ادعا براي بسياري از افراد به طور كامل باورپذير نبود. علاوه بر اين، ارايه برخي اطلاعات غيردقيق توسط مخالفين طرح و عدم شفافسازي دولت در مورد منابع حاصل به اين مساله دامن زد. با اين حال پيش از اجراي سياست افزايش قيمت بنزين، سازمان برنامه و بودجه پيشبيني كرده بود منابع حاصل از افزايش قيمت بنزين در آبان ماه ۹۸ با لحاظ درآمد ناشي از صادرات اين فرآورده نفتي ۳۳ هزار و ۸۷۷ ميليارد تومان در سال باشد.
بيش از ۳۰ هزار ميليارد تومان اين رقم صرفا براي پرداخت يارانه نقدي وعده داده شده موردنياز است. باتوجه به نزديكي درآمد خانوار در دهكهاي ۶ و ۷ و ۸ و دشواري شناسايي ۷ دهك پايين براي پرداخت يارانه، به احتمال زياد بر تعداد خانوارهاي متقاضي و دريافتكننده بسته حمايت نقدي افزوده خواهد شد. بدين ترتيب پيشبيني ميشود، در عمل كل منابع حاصله (۳۳.۸ هزار ميليارد تومان) صرف حمايت شده و حتي اين خطر وجود دارد كه طرح با كسري نيز مواجه شود.
نظر کاربران
که به فکر ملت هست فقط به فکر جیب خودشان است
همیشه فقط مردم بازنده هستن مسولبن که مشکلی ندارن