تست پاپ اسمیر را جدی بگیرید

تست پاپ یا پاپ اسمیر (Pap smear)، آزمایش نمونه های سلولی برداشته شده از گردن رحم است. آزمایشی ضروری برای کشف سرطان یا عوارضی است که به سرطان تبدیل می شوند.

ماهنامه همشهری تندرستی - سحر آزاد: سرطان اسمش هم نگران کننده است چه رسد به ابتلایش؛ خوشبختانه امروزه راه های تشخیص به موقع انواع سرطان در بسیاری از اوقات نجات دهنده بوده است. تست پاپ یا پاپ اسمیر (Pap smear)، آزمایش نمونه های سلولی برداشته شده از گردن رحم است. آزمایشی ضروری برای کشف سرطان یا عوارضی است که به سرطان تبدیل می شوند.

پاپ اسمیر، یک غربالگری ارزان است یک راه خوب برای شناسایی عوارض پیش سرطانی و مخفی تومورهای کوچکی که به سرطان گردن رحم منتهی می شوند. دکتر رویا امدادی، متخصص زنان اطلاعاتی ضروری در این باره داده است.

تست پاپ اسمیر چیست و برای شناخت کدام یک از بیماری ها موثر است؟

پاپ اسمیر آزمایشی است که برای تعیین بدخیمی سرطان دهان رحم استفاده می شود. در این تست، بخش عمقی واژن که به سختی دیده می شود برای تشخیص بدخیمی سرطان دهانه رحم بدون درد و بیهوشی مورد بررسی قرار می گیرد.

چه روش هایی برای گرفتن تست پاپ اسمیر وجود دارد و کدام یک بهتر است؟

اصولا دو روش هست. یکی روشی که به صورت سنتی از زمان جورجیوس پاپانیکولائو- پزشکی یونانی که در زمینه سیتوپاتولوژی و تشخیص زودهنگام سرطان پیش گام بود- بکار گرفته می شود. در این روش به کمک برس از دهانه رحم نمونه ها و ترشحاتی که سلول ها هم قاطی آنها هستند، برداشته می شود و روی لام یا شیشه گذاشته و زیر میکروسکوپ دیده می شود تا سلول ها از نظر وجود سلول های سرطانی یا تغییراتی که ممکن است در آنها ایجاد شده باشد، بررسی می شوند.

در روش جدید، نمونه داخل یک محلول مخصوص می ریزند و به آزمایشگاه می فرستند. آزمایشگاه به وسیله سانتریفیوژ سلول های دهانه رحم از آن مایع جدا می کند تا تغییرات آن زیر میکروسکوپ بررسی شوند. تست پاپ اسمیری که در مایع انجام می شود حتما تا زمان رسیدن به آزمایشگاه باید خنک نگهداری شود.

حسن روش جدید این است که می توان همزمان ویروس های HPV را هم ارزیابی کرد. منظور از ویروس های HPV ویروس های نوع بدخیم سرطان دهانه رحم هستند. در صورتی که این ویروس وجود داشته باشد در کنار آزمایش پاپ اسمیر گزارش داده می شود.

در حال حاضر در ایران کدام یک از این روش ها معمول است؟

روشی که سال هاست در ایران از آن استفاده می شود، کت اسمیر است. کت اسمیر، آزمایش پاپ اسمیر است همراه با تعیین ویروس؛ یعنی دو تست همزمان انجام می شود. الان توصیه می شود که زنان بالای 30 سال تنها به آزمایش پاپ اسمیر بسنده کنند و تست کت اسمیر را انجام دهند تا ویروس ها نیز ارزیابی شده باشند.

حسن این روش این است که در هر پنج سال انجام می شود. از آن جا سرطان دهانه رحم با ویروس ها ارتباط دارد، بنابراین تعیین ویروس کمک می کند که ما علت اصلی سرطان را ارزیابی کنیم. اما اگر کسی فقط تست پاپ اسمیر بدهد باید تست را به صورت سالانه تکرار کند و اگر دو سال پیاپی پاسخ تست منفی بود می تواند سه ساله تست دهد.

آیا روش دیگری هم وجود دارد که هنوز در ایران انجام نشود؟

تستی هست که در ایران نداریم. در این روش فقط خود ویروس چک می شود. حتی خود زنان با استفاده از یک برس مخصوص می تواند نمونه برداری کرده و اگر نتیجه ویروس نباشد نیازی به تست پاپ اسمیر هم نیست.

آیا انجام این تست ها هزینه بالایی دارد؟

تست پاپ اسمیری که روی شیشه انجام می شود، هزینه بالایی ندارد اما تستی که روی مایع انجام می شود، هزینه بیشتری دارد به خصوص تعیین ویروس، هزینه را بالاتر می برد. به صورت معمول، تست پاپ اسمیر همراه با تعیین ویروس حدود ۴۰۰ هزار تومان هزینه دارد، در برخی از آزمایشگاه ها تخفیف هایی داده می شود طوری که می توان با ۲۰۰ هزار تومان هم انجام داد. در صورتی که جواب تست منفی باشد، آزمایش بعدی به پنج سال بعد موکول می شود و از این طریق، هزینه بین این سال ها تقسیم می شود.

ظاهرا زمان شروع تست متفاوت است. از چه سنی زنان باید آزمایش پاپ اسمیر را آغاز کنند؟

قبلا گفته می شد که چند ماه یا یک سال بعد از اولین رابطه جنسی، تست داده شود اما الان این نظریه خیلی مورد قبول نیست، بهتر است خانم ها از 21 سالگی تست بدهند؛ حتما این تست را انجام دهند. حداکثر سن انجام آزمایش هم تا 65 سالگی است.

سوال اصلی افراد عموما این است که تست پاپ اسمیر بکارت را زایل می کند یا خیر؟

عامل سرطان دهانه رحم ویروس های HPV هستند و می توانند با تماس پوست با پوست هم انتقال پیدا کنند؛ لازم نیست حتما پرده بکارت باز شود و انتقال ویروس صورت بگیرد. پس انتقال ویروس صرفا از طریق رابطه کنیس نیست. حتی با وجود بکارت هم ویروس HPV می تواند منتقل شود. به همین دلیل نمی توان گفت زنانی هم که باکره هستند، تست ندهند. این را هم باید بگویم که سرطان دهانه رحم، سرطانی قابل پیشگیری است.

بهترین راه هم استفاده از واکسن گارداسیل برای ویروس HPV است که علیه دو فرم اصلی بدخیم یعنی 16 و 18 و دو فرم اصلی خوش خیم یعنی 6 و 11 است. در این بخش تعداد 18 نوع ویروسی پرخطر هم داریم. بهترین سن واکسن هم 9 تا 11 سالگی است که تا زیر 26 سال همچنان بهترین تاثیر خود را دارد اما تا سن 46 سالگی هم توصیه می شود زنان از این واکسن استفاده کنند هر چند تاثیر آن برای سامانه ایمنی بدن کمتر است.

برای دختران زیر 14 سال به جای سه نوبت واکسن، دو دوره استفاده می شود یعنی یک دوره را الان می زنند و بعدی با شش ماه فاصله در صورتی که در افراد بزرگ تر سه نوبت واکسن زده می شود که یک نوبت الان است، یک نوبت دو ماه بعد و یک نوبت چهار ماه بعد از نوبت دومی. از آن جا که واکسن گرانی است و حدود 300 هزار تومان قیمت دارد وقتی زیر 14 سالگی این واکسن زده شود، مقرون به صرفه تر است و پاسخ سامانه ایمنی هم خیلی بهتر خواهدبود.

چقدر طول می کشد تا جواب آزمایش پاپ اسمیر داده شود؟

معمولا طولانی نیست. البته آزمایش تعیین ویروس کمی طولانی تر است و حدود یک هفته زمان می برد.

کدام گروه از زنان باید نسبت به انجام تست پاپ اسمیر حساس تر باشند؟

مسلما گروهی از زنان که رفتارهای پرخطر جنسی دارند، با ریسک بالایی رو به رو هستند. همچنین کسانی که سابقه زگیل تناسلی دارند یا رابطه جنسی را از سنین پایین تر شروع کرده اند در معرض خطر بیشتری هستند؛ چون ویروس های دهانه رحم بیشتر از صد نوع مختلف دارند و از این تعداد، حدود 15 نوع فرم های پرخطر هستند که با سرطان دهانه رحم ارتباط دارند.

اما ویروس های کم خطرتر هم می توانند زگیل های تناسلی ایجاد کنند که در قسمت های زیرین دستگاه تناسلی دیده می شوند به همین دلیل بیمار آن ها را می بیند و راجع به پزشک سریع تر خواهدبود اما موضوع نگران کننده، ویروس های پرخطری هستند که اکثرا دیده نمی شوند. ابتلا به ویروس مشخص نمی شود جز با انجام تست پاپ اسمیر و تعیین ویروس.

آیا ابتلا به سرطان دهانه رحم در سن خاصی شایع تر است؟

معمولا حدود ۱۰ تا ۱۵ سال بعد از ورود ویروس به بدن، تغییرات سلولی شروع می شود بنابراین انتظار می رود که سرطان در سنین بالای ۳۰ سال رخ دهد. به همین دلیل در دستورهای جدید به افراد بالای ۳۰ سال توصیه می کنند که فقط تست پاپ اسمیر ندهند و آزمایش تعیین ویروس هم صورت بگیرد.

قبل از انجام تست، مواردی هست که زنان باید رعایت کنند؟

برای یک نمونه گیری درست و تشخیص اینکه سلول های دهانه رحم تحت تاثیر چیزی قرار نگرفته باشند، بهتر است از 48 ساعت قبل، از هیچ شوینده واژینال یا مواد ضدعفونی کننده مثل بتادین، اسپری ها و کاندوم هایی که باعث کشته شدن اسپرم ها می شود، کرم های داخل واژن استفاده نشود. خونریزی و لکه بینی هم نداشته باشند.

بهترین زمان انجام تست چه زمانی است؟

بهتر است در دوران پریود و هنگام لکه بینی، بعد و قبل از عادت ماهانه هم نباشد اما هیچ قسمتی از سیکل؛ برتری به قسمت دیگر ندارد چون هنگام آزمایش نوشته می شود که در چه زمانی از سیکل عادت ماهانه، نمونه برداری صورت گرفته است.

انجام این تست عوارضی هم دارد؟

ممکن است به صورت خیلی مختصر هنگام انجام تست یا چند روز بعد از آن لکه بینی وجود داشته باشد.

اگر جواب تست مثبت بود، بیمار باید به همان پزشک زنان مراجعه کند یا به متخصصان دیگر؟

اگر جواب تست ویروس مثبت بود به خصوص نمونه های پرخطر حتی در صورتی که پاپ اسمیر نرمال باشد، توصیه می کنیم حتما آزمایش کولپوسکپی انجام شود. در این آزمایش از طریق وسیله ای، داخل رحم را بزرگ نمایی می کنند و با دید مستقیم از قسمت هایی که از طریق اسید سلول ها تغییر رنگ داده اند، نمونه برداری می شود.

مبدع پاپ اسمیر

آزمایش پاپ اسمیر توسط پزشک یونانی جورجیوس پاپانیکولائو ابداع و به یاد او نام گذاری شد، پاپانیکولائو پزشکی یونانی متولد ۱۳ می ۱۸۸۳ بود. او آزمایش پاپ اسمیر را برای تشخیص زودهنگام سرطان گردن رحم ابدا کرد. پاپانیکولائو در دانشگاه آتن درس خواند و مدرک پزشکی خود را در سال ۱۹۰۴ گرفت. پاپانیکولائو در سال ۱۹۱۳ به ایالات متحده آمریکا مهاجرت کرد و در بخش آسیب شناسی بیمارستان نیویورک مشغول به کار شد.

جورجیوس پاپانیکولائو تحقیق برای ابداع تست پاپ اسمیر را از سال 1923 آغاز کرد. آرل بیب، پزشک اهل رومانی نیز به طور جداگانه اکتشافات مشابهی را در سال 1927 انجام داد. بیب کشف کرد که اگر یک حلقه پلاتین برای جمع آوری سلول ها از یک گردن رحم زن استفاده شود و سپس سلول ها روی یک اسلاید خشک و رنگ آمیزی شوند، می توان تعیین کرد که آیا سلول های سرطانی وجود دارد یا نه.

او در تاریخ 23 ژانویه 1927 یافته های خود را به انجمن «امراض زنان رومانی» ارائه کرد. روش او از تشخیص سرطان در 11 آوریل 1928 در مجله پزشکی فرانسه هم منتشر شد، اما تکنیک او و پاپانیکولائو بارها به کمیته نوبل منتقل شد و هر بار رد شد.

کمیته نوبل بررسی دقیق صلاحیت های او را به پروفسور سنتسون که در آن زمان مدیر بخش آسیب شناسی موسسه سرطان استکهلم بود، سپرد. سنتسون متوجه شد پاپانیکولائو هرگز به کمک های آرل بیب اشاره نکرده است. سنتسون این واقعیت را به کمیته گزارش داد و سپس جایزه نوبل پاپانیکولائو را رد کرد.