دریای خزر بزرگترین دریاچه جهان نیست!

گجت نیوز: دریای خزر بزرگترین دریاچه جهان نیست؛ بلکه دریاچه‌ای باستانی کشف شده که اکنون وجود ندارد، اما نام آن در کتاب رکوردهای گینس ثبت شده است.

همه ما دریاچه خزر در شمال ایران را به‌عنوان بزرگترین دریاچه جهان می‌شناسیم؛ اما به‌تازگی پژوهشگران نام یک دریاچه باستانی را به‌عنوان بزرگ ترین دریاچه جهان در طول تاریخ در کتاب رکوردهای گینس ثبت کرده‌اند. دریاچه Paratethys تقریبا ۱۰ برابر بزرگتر از تمام دریاچه‌های امروزی روی کره زمین بوده، اما حالا دیگر وجود ندارد و پس از تاخیر طولانی‌مدت، اکنون نام آن به کتاب رکوردهای گینس راه یافته است.

دریاچه پاراتتیس از اتریش در غرب تا ترکمنستان در شرق، امتداد داشت و مساحت آن به ۲.۸ میلیون کیلومتر مربع می‌رسید. همچنین در این دریاچه، حدود ۱.۷۷ میلیون کیلومتر مکعب، آب وجود داشت. تحقیقاتی که جزئیات اندازه‌گیر‌ی‌های دقیق این دریاچه را شرح می‌دهند در سال ۲۰۲۱ در قالب گزارش‌های علمی منتشر شدند و حالا پس از تایید آنها، مقیاس دریاچه Paratethys در کتاب رکوردهای گینس، ثبت جهانی شده است.

دریاچه پاراتتیس حدود 11.6 میلیون سال پیش وجود داشته و گونه‌های غول‌پیکری مانند وال بالین Cetotherium riabinini که کوچک‌ترین وال بالین شناخته شده است در آن زندگی می‌کردند. همچنین باتلاق‌های اطراف آن نیز زیستگاه موجودات غول‌پیکری مانند Deinotherium Proboscidean یا سهمگین‌ددها بوده که حتی در مقایسه با خویشاوندان خود یعنی فیل‌ها نیز جثه بسیار عظیمی داشته‌اند.

بزرگترین دریاچه جهان میلیون‌ها سال پیش خشک شد

این دریاچه که اکنون با عنوان بزرگترین دریاچه جهان در طول تاریخ شناخته می‌شود، طی میلیون‌ها سال به تدریج خشک شد. طبق کتاب رکوردهای جهانی گینس، دریاچه Paratethys بیش از یک سوم آب و حدود دو سوم سطح خود را در یک بازه 350 هزار ساله از دست داد و حدود 7.65 میلیون سال پیش به کلی خشک شد. جالب اینجاست که دریای سیاه، دریای آرال و حتی دریاچه خزر که بزرگترین دریاچه جهان در حال حاضر محسوب می‌شود، از بقایای این دریاچه باستانی شگفت‌انگیز به‌وجود آمده‌اند.

دن پالکو، دانشمند زمین‌شناسی در دانشگاه اوترخت می‌گوید اکتشافات ما در مورد دریاچه Paratethys، فراتر از یک کنجکاوی ساده است. به‌گفته پالکو، این اکوسیستم به‌شدت به نوسانات آب و هوایی واکنش نشان می‌دهد و با کاوش فجایعی که این دریاچه بزرگ باستانی در نتیجه تغییرات آب و هوایی متحمل شده، می‌توانیم به درک ارزشمندی دست پیدا کنیم که ما را در مسیر رسیدگی به بحران‌های فعلی و آینده در دریاها و دریاچه‌های بحران‌زده مثل دریای سیاه، یاری خواهد کرد.

گفتنی است، رسوبات دریای سیاه حاوی مقدار زیادی متان است که می‌توانند به‌دلیل تغییرات آب و هوایی در جو منتشر شوند. به همین دلیل، دریاها و دریاچه‌ها به‌عنوان یک مخزن کربن عمل کرده و گازهای گلخانه‌ای را در خود ذخیره می‌کنند. خشک شدن و نابود شدن دریاچه عظیمی مانند پاراتتیس، به ما یاد می‌دهد که چگونه تغییرات آب‌وهوایی می‌تواند منابع آب و محیط زیست ما را تغییر دهد.

دریاچه خزر در شمال ایران نیز طی سال‌های اخیر تحت تاثیر همین تغییرات قرار گرفته و روز به روز در حال کوچک‌تر شدن، کم‌آب‌تر شدن و عقب‌نشینی است. دانشمندان گفته‌اند برای نجات دریای خزر از آثار گرمایش زمین و تغییرات آب و هوایی دیر شده است. اخیرا نیز کشورهای همسایه دریاچه خزر از جمله قزاقستان هشدار داده‌اند که دریای خزر واقعا در حال خشک شدن است و وضعیت این دریاچه برای صنعت دریایی به‌خاطر پایین بودن سطح آب، اضطراری اعلام شده است.

طبق گزارش‌های منتشر شده، سطح آب دریای خزر بیشتر از یک متر پایین آمده و بر اساس پیش‌بینی‌ها، تا آخر قرن جاری حدود ۹ تا ۱۸ متر از سطح آب این دریاچه کم خواهد شد.