اما و اگرهای دولت «عبدالله صالح»

آروین قائمیان در روزنامه شرق نوشت: سیاست توازن وحشت در یمن همواره بر اساس معادله‌ پیچیده نظامی- قبیله‌ای استوار بوده است. ازاین‌رو هیچ قدرت سیاسی‌اي نمی‌تواند به‌تنهایی بر یمن سیطره یابد. مطالعه‌ دقیق تاریخ معاصر به‌خوبی شاهدی بر این مدعاست که پیروز جنگ‌های داخلی در یمن ناگزیر بايد رأس قدرت را با بازنده تقسیم كند، اما درهرحال ضرب‌المثل معروف «دو پادشاه در اقلیمی نگنجند» درباره رابطه‌ پرتنش بین نيروهاي حوثي (جنبش انصارالله) و حزب کنگره‌ ملی به رهبری علی عبدالله صالح صدق می‌کند.

علی عبدالله صالح در آخرین سخنرانی خود در میان هوادارانش، چندین‌بار بر ضرورت تغییر معادله قدرت در یمن تأکید كرد، اما اکنون به‌روشنی واضح است که خود او نيز از تاریخ درس نگرفت و متوجه نشد که نمی‌توان یمن و به‌خصوص شمال آن را بدون همکاری با حوثیان اداره كرد.

از سویی دیگر نمی‌توان این حقیقت تاریخی را انکار کرد که صالح توانست در سه دهه گذشته کم‌وبیش پایه‌های یک دولت الگوگرفته از رژیم صدام حسین در عراق را در یمن پایه‌ریزی كند؛ معادله‌ قدرت پایه‌ریزی‌شده از سوي او، نمونه‌ای منحصربه‌فرد بود که تنها می‌توان آن را «دولت صالح» نام نهاد. به همین دلیل، حوثي‌ها با حذف فیزیکی صالح و به‌تبع آن حذف سیاسی حزب کنگره ملی، بزرگ‌ترین پشتیبان محلی و سیاسی خود در یمن را از دست دادند.

صالح توانسته بود از سال ٢٠١٥ میلادی حمایت قبايل ساکن در اطراف صنعا و دیگر قبايل مهم در شمال یمن را در حمایت از انصارالله جلب كند، اما اکنون با مرگ او، حوثي‌ها با وجود قدرت نظامی خود نخواهند توانست مانند سابق از لحاظ سیاسی عرض‌اندام کنند. عربستان‌سعودی و امارات متحده عربی که دو ستون مهم ائتلاف عربی علیه حوثي‌ها محسوب ‌می‌شوند، بر این گمان بودند که نیروهای وفادار به صالح می‌توانند با استفاده از تكنيك غافلگیری، زمام امور را در صنعا در دست گيرند، اما معادلات قدرت در صنعا مانند منامه، پایتخت بحرین، نیست که بتوان به‌راحتی آن را در چند ساعت تغییر داد.

کشورهای عضو ائتلاف عربی به رهبری ریاض شاید به دليل دست‌کم‌گرفتن ساختار قدرت در یمن، همچنان از فهم و درک پیچیدگی‌های آن عاجز مانده‌اند. رهبران عربستان‌سعودی از نقشه کودتا در صنعا پیش از تحرک گارد ریاست‌جمهوری یمن (که از نیروهای نظامی طرفدار صالح شمرده می‌شوند) آگاه بودند و به ظن خود کار حوثي‌ها را تمام‌شده می‌دیدند، اما عبدالملک الحوثی که بسیاری از کارشناسان سیاسی او را فاقد کاریزما‌ی یک فرمانده سیاسی می‌پنداشتند‌، ناظران را با قاطعیتی که در قبال کودتا نشان داد در شگفتی فروبرد. او بار دیگر نشان داد،‌ یمن همان افغانستان دنیا‎‌ی عرب است که یک نهاد سیاسی نمی‌تواند به‌سادگی سیاست‌های خود را در آن محقق كند.

با شکسته‌شدن حلقه اتحاد بین حوثي‌ها و طرفداران صالح، دولت‌هاي عربی حاشیه خلیج‌فارس تا مدت‌زمان نامعلومی می‌توانند از گزند موشک‌های دوربرد حوثي‌ها مصون بمانند و شاهد کاهش قدرت نظامی و سیاسی اين نيروها باشند، اما باوجوداین‌، انصارالله به اين دليل كه در طولانی‌مدت نمی‌تواند قدرت را در شمال یمن در اختیار خویش درآورد، می‌تواند به‌عنوان تهدیدی جدی علیه منافع عربستان در یمن نقشی کلیدی ایفا كند.

همچنين برای پایان‌یافتن بحران انسانی در یمن که جان نزدیک به هفت میلیون یمنی را به خطر انداخته، حوثي‌ها و عربستان باید به این باور برسند که تنها راه‌حل اتمام جنگ، مذاکرات سیاسی است.