اندر فواید کچل کردن در دوران سرتراشی!

مجله تندرستی: تراشیدن موهای سر، یا همان «کچل کردن» مد روز شده؛ اما این کار چه فواید و مضراتی برای تندرستی دارد؟

بعد از معلم مریوانی، موج سرتراشی به چهره های مشهور هم رسید؛ از محمد مایلی کهن گرفته تا علی ضیا که در برنامه زنده تلویزیونی این کار را کرد ...

مادر با صدای بلندی می گفت: تا کی میخوای سرتو توی او روزنامه فرو کنی؟ میشه بیای و به دختر جونت بگی غذاشو بخوره؟ پدر روزنامه را به کناری انداخت و به طرف آنها رفت. تنها دخترش، با آن چهره زیبا و موهای بلند، به نظر وحشت زده می آمد. اشک در چشمهایش پر شده بود. ظرفی پر از شیربرنج در مقابلش قرار داشت. پدر گلویش را صاف کرد و ظرف را برداشت و گفت: چرا چندتا قاشق گنده نمی خوری؟ به خاطر بابا عزیزم...

دخترک کمی نرمش نشان دادن و با پشت دست اشک هایش را پاک کرد و گفت: باشه بابا، می خورم، همه شو می خورم ولی شما باید ... و چند لحظه مکث کرد و ادامه داد: بابا، اگر من تمام این شیربرنج رو بخورم، هر چی خواستم بهم میدی؟ پدر دست کوچک دختر را که به طرفش دراز شده بود گرفت و گفت: تو بخور، بابا قول میده اگه بتونه. بعد با دختر به نشانه قول و قرارشان دست داد.


پدر ناگهان مضطرب شد. دختر چه می خواست؟ گفت: عزیزم، نباید برای خریدن کامپیوتر یا یک چیز گران قیمت اصرار کنی. بابا از این پول ها نداره ... باشه؟

دختر گفت: نه بابا. من هیچی نمی خوام. و با حالتی دردناک تمام شیربرنج رو فرو داد ... وقتی غذا تمام شد انتظارت در چشمان دختر موج می زد. پدر و مادر هم منتظر بودند که دخترشان چه می خواهد ... دخترک ناگهان گفت: من می خوام سرمو تیغ بندازم. تقاضای او همین بود. مادر جیغ زد و گفت وحشتناکه! یک دختربچه سرشو تیغ بندازه؟ غیرممکنه! برای چی؟ و بعد رو به پدر گفت: ببین هر چی میگم جلوشو بگیرم که کمتر تلویزیون نگاه که گوش نمیدی. می گی بذار ببینه. بفرما، تحول بگیرد. زندگی ما با این برنامه های تلویزیونی داره نابود می شه... پدر چیزی نگفت. فقط رو به دختر کرد و گفت: عزیزم، چرا همچنین چیزی می خوای؟ حیف موهای به این قشنگی نیست؟ ما از دیدن سر کچل تو غمگین می شیم... دختر با بغض گفت: بابا، دیدی خوردن اون شیربرنج چقدر برای من سخت بود؟ شما به من قول دادی ... حالا می خوای بزنی زیر قولت؟ پدر لحظه ای مکث کرد و گفت: مرده و قولش. مادر جیغ زد: مگه دیوانه شدی؟ اما پدر ادامه داد: آرزوی تو برآورده میشه!...

دخترک با سر تراشیده شده، صورتی گرد و چشم های درشت زیبایی پیدا کرده بود. صبح روز شنبه پدر دختر را به مدرسه برد. دیدن دخترش با موی تراشیده در میان بقیه شاگردها تماشایی بود. دم در مدرسه ایستاده بود که دخترک به سمت پدر برگشت و برایش دست تکان داد. پدر هم دستی تکان داد و لبخند زد. در همین لحظه دید که دختر دانش آموز دیگری از یک ماشین بیرون آمد و با صدای بلند دخترش را صدا کرد. چیزی که باعث حیرت پدر شد، دیدن صورت بدون ابروی آن دختر بود. خانمی که از آن اتومبیل بیرون آمده بود، وقتی پدر را دید، به سمت او آمد و بدون آنکه خودش را معرفی کند گفت: دختر شما واقعا فوق العاده است ... پدر با تعجب نگاهی کرد و گفت: دختر شما بیماره؟ مادر آهی کشید و گفت: اون سرطان خون داره. مکث کرد تا بغضش را فرو بدهد و بعد ادامه داد: یک ماه نتونست به مدرسه بیاد. بر اثر عوارض جانبی شیمی درمانی تماتم موهاشو از دست داده. نمی خواست به مدرسه برگرده. آخه می ترسیدم همکلاسی هاش بدون اینکه قصدی داشته باشن مسخره اش کنن. دختر شما هفته پیش بهش قول داد که ترتیب اذیت کردن بچه ها رو بده اما حتی فکرشو هم نمی کردم که او موهای زیباشو فدای دختر من کنه... پدر سر جایش خشک شده بود...

این داستانی است که مدت ها قبل از اتفاقای که برای ماهان افتاد، نوشته شده بود. شاید معلم ماهان رحیمی این داستان را خوانده بود؛ شاید هم نه. فرقی نمی کند. حتی اگر او این داستان را خوانده بود، مهم این است که او داستان را به واقعیت تبدیل کرد. محمد علی محمدیان، معلم دوم دبستان مدرسه شیخ شلتوت هم برای اینکه بچه های مدرسه، ماهان را (که حالا معلوم شده به بیماری «آلوپسی» مبتلا شده و موهایش را احتمالا تا آخر عمر از دست داده) مسخره نکنند، سرش را تراشید.

این اتفاق در دنیایی که امروز با این همه وسایل ارتباطی به یک دهکده تبدیل شده، انعکاس جهانی پیدا کرد و حتی رسانه های خارجی خبر آن را منتشر کردند. بعد هم خیلی ها، برای تقدیر از این اقدام، از معلم مریوانی تقلید کردند و سرشان را تراشیدند. این موج سرتراشی، بهانه ای شد که درباره سر تراشیدن و فواید و مضراتش بگوییم. شاید شما هم تصمیم گرفتید برای مدتی، با موهایتان خداحافظی کنید.

در طب سنتی، بیشتر از اینکه بلند کردن موها توصیه شود، کوتاه کردنش توصیه شده. طب سنتی می گوید تراشیدن موی سر، دارای این خواص است: زیاد شدن نور چشم، جلوگیری ور فع شوره، از بین رفتن چربی اضافه، رفع سردرد. به اعتقاد طب سنتی، بعد از تراشیدن سر، چون پیاز مو تحت تاثیر تشعشعات خورشید قرار می گیرد قوی می شود. البته طب کلاسیک در این مورد با طب سنتی موافق نیست. در عین حال متخصصان پوست می گویند کوتاه کردن موها باعث کاهش آسیب های محیطی به ساقه مو می شود و در نتیجه در مواقعی که ریزش مو ناشی از کشش یا شکستن ساقه مو باشد به درمان آن کمک می کند. همچنین به عقیده برخی تراشیدن مو باعث تحریک موها به وارد شدن به فاز رشد می شود اما این مسئله در درازمدت تاثیری در افزایش موها ندارد.

۱- تراشیدن مو، آن را پرپشت نمی کند

باور عمومی این است که ترشیدن مو باعث پرپشت شدن و ضخیم شدن موها می شود. برای همین هم خیلی ها تراشیدن موی سر را توصیه می کنند اما طب سنتی هم این موضوع را تاییدنمی کند، چه برسد به طب کلاسیک. قسمتی از مو که بالاتر از سطح پوست قرار دارد، بافتی مرده است و هر کاری که روی آن انجام شود، بر رشد مو تاثیر نخواهد گذاشت. طب سنتی هم می گوید تراشیدن مو ریشه آن را قوی می کند اما نمی گویدمو را ضخیم می کند. پس این باور از کجا آمده؟

واقعیت این است که این فقط یک خطای دیداست. نوک موهای تازه رشد کرده به دلیل تراشیده شدن، برشی خشن دارد که به ضخیم تر و تیره تر دیده شدن آن کمک می کند. تراشیدن موها حالت مخروطی نوک موها (Tapered tips) را از بین می برد و در نتیجه موها زبر وضخیم به نظر می آیند.


۲- سر نوزادان را باید تراشید؟

باز هم برخلاف توصیه های طب ایرانی، متخصصان پوست و مو، تراشیدن موی سر نوزادان را توصیه نمی کنند. آنها می گویند این کار هیچ تاثیری در رشد موها نداشته و گاهی نیز به ریشه مو آسیب می رساند، چرا که نوزدان در یک سال اول زنتگی دارای موهایی کرک مانند و بسیار ضعیف هستندکه در طول یک سال به تدریج می ریزد و پس از آن موهای دائمی کودک رشد خواهند کرد. متخصصان می گویند واردش دن فشار یا ضربه به ریشه موی نوزادان حتی ممکن است موجب ریزش مو و کندی رشد موها شود و برای همین هم به والدین توصیه می شود حتی از شانه کردن موهای نوزاد با شانه های غیراستاندارد و بستن موی سرشان هم پرهیز کنند؛ چه برسد به تراشیدن؛ برای همین متخصصان، تراشیدن موی بچه ها را بعد از یک سالگی توصیه می کنند.

۳- سرتراشی در طول تاریخ

هزار سال قبل هم شاعر گفته: سرم را سرسری نتراش ای استاد سلمانی ... اما استفاده از تیغ برای زدودن موها به ۳ یا ۴ هزار سال پیش برمی گردد. شواهد تاریخی نشان می دهد که در آن زمان از سنگ چخماق برای درست کردن تیغ های یک بار مصرف استفاده می شده،. بعد از آن هم ساخت تیغ های مسی آغاز شده که تا امروز هم در برخی کشورها رواج دارد. در حال حاضر دو نوع کلی از تیغ های اصلاح وجود دارد، تیغ های مستقیم که در آرایشگاه های مردانه مورد استفاده قرار می گیرند و دسته دیگر تیغ های ایمنی هستندکه در انواع مختلف مانند تیغ های دو لبه و یکبار مصرف ساخته می شوند. البته امروزه نباید از ماشین های اصلاح هم غافل شد که به وسیله تیغ های دوار که پشت یک صفحه فلزی سوراخ سوراخ قرار دارند، کار می کنند.

اگر بخواهیم این سه روش را از نظر بهداشتی اولویت بندی کنیم، باید بگوییم سالم ترین روش، تیغ های یک بار مصرف استاندارد است (البته با ملاحظات بهداشتی مثل اینکه تاریخ مصرفش نگذشته باشد یا باز نباشد، که در آن صورت احتمال ابتلا به عفونت های قارچی را بالا می برد)، و بعد دستگاه های ریش تراش و بعد تیغ های قدیمی.

۴- چه وقت تراشیدن موی سر ضروری است؟

غیر از نشان دادن همدردی، بعضی وقت ها تراشیدن مو ضروری است. مثلا قبل از جراحی روی سر. اصولا قبل از هر جراحی، موها باید برداشته شوند تا خطر عفونت کم شود. حتی قبل از لیزردرمانی هم این اتفاق باید بیفتد؛ البته اینجا برای اینکه موها با اشعه لیزر نسوزند. در افرادی که بیماری های عفونی دارند (عفونت هایی از قبیل شپش، قارچ و کچلی و زرد زخم) موهای مخفی گاه عوامل میکروبی هستند و توصیه می شود موها کوتاه شوند تا فرایند درماتنی طی شود ولی پس از درمان، این بیماران می توانند مطابق عرف و استانداردهای اجتماعی دوباره موهایشان را بلند کنند. وقتی موهای فرد بیمار بلند است نمی توان به راحتی دارتوها و پمادها را روی پوست سر مالید و آثار درمانی مطلوب را انتظار داشت، به همین دلیل به افرادی که به بیماری های پوست و موی سر دچارند توصیه می شود موهایشان را کوتاه کنند تا راحت تر از پمادها و داروها استفاده کنند.

۵- چه وقت تراشیدن موی سر ممنوع است؟

تقریبا هیچ منع جدی برای تراشیدن مو وجود ندارد اما از آنجا که تراشیدن مو، ممکن است سبب بریدگی و تحریک پوست یا باعث موهای درون روییده شود، برای موهای فرفری و پوست های تحریک شده و جوشدار توصیه نمی شود؛ مخصوصا که تراشیدن مو تقریبا همیشه مقداری از مو را روی صورت یا بدنتان باقی می گذارد، مگر اینکه دوباره و دوباره این کار را تکرار کنید که البته این تکرار بی خطر نیست چون ممکن است تحریک پذیری پوستتان زیاد شود.


۶- تراشیدن موی سر برای بچه مدرسه ای خوب است؟

این هم سوالی است که خیلی ها می پرسند. متخصصان می گویند اگر پسربچه ها بهداشت قابل قبولی داشته باشند و استحمام روزانه را انجام دهند و بهداشت فردی و خانوادگی شان در حد مطلوب و مناسبی باشد، کوتاه کردن مو با نمره ۴ ضرورتی ندارد ولی در پسربچه هایی که از بهداشت مناسبی برخوردار نیستند کوتاه کردن موها لازم است چون در محیط های عمومی، خطر عفونت هایی مثل کچلی، شپش و حتی قارچ های پوست و موی سر بیشتر می شود. کوتاه کردن موها از لانه گزینی عوامل عفونی مانند کچلی و شپش و زردزخم جلوگیری خواهد کرد. وقتی موها کوتاهتر باشند در هنگام استحمام پوست سر راحت تر پاک می شود و عوامل دارویی و شستشو دهنده بهتر می توانند به پوست سر واطراف موها نفوذ کنندو این میکروب ها را از بین ببرند.

روانشناسی تراشیدن سر

شک کنیست که مو تاثیر قابل تجهی در «احساس زیبایی» دارد. احساس زیبایی البته با خود زیبایی متفاوت است. برای همین هم متخصصان می گویند اثر روانی تراشیدن موها، در هر کسی متفاوت است. حتی اینکه بچه ها پس از تراشیدن سر احساس بدی پیدا کنند و اعتماد به نفس آنها دچار اختلال شود بستگی به نوع تربیت و شرایط اجتماعی دارد که کودکان در آ« بزرگ شده اند. البته امروزه به طور معمول و مخصوصا در شهرهای بزرگ، از ته تراشیدن موها برای پسرهات خوشایند نیست و بیشتر پسربچه ها دوست ندارند با این وضعیت در جامعه حاضر شوند.