دیابت بارداری و راه‌های پیشگیری و درمان آن

وب‌سایت اوما: دیابت حاملگی (دیابت ملیتوس یاGDM) دیابتی است كه برای اولین بار در طی حاملگی شناسایی می شود. دیابت به این معناست كه قند خون شما از حد معمولی بالاتر است. بدن از قند برای انرژی استفاده می كند. اما قند زیاد در بدن می تواند مضر باشد.

زمانی كه حامله هستید قند اضافی برای جنین شما خوب نیست.تغییرات هورمونی و وزن گیری بخشی از یك حاملگی سالم است. اما هر دوی این موارد ترشح بیشتر انسولین را دچار اشكال می كند. در این صورت با توجه به اینكه وجود انسولین برای ورود قند به سلولها و تامین انرژی مورد نیاز بدن ضروری است , بدن شما انرژی را كه نیاز دارد از غذا دریافت نمی نماید.

خطر ابتلا به دیابت حاملگی در من چقدر است؟

انجمن دیابت آمریکا همچنین پزشکان را تشویق می کند تا دیابت نوع ۲ را در ابتدای بارداری بررسی کنند. اگر فاکتورهای خطر برای دیابت نوع ۲ دارید، پزشک احتمالا در اولین ملاقات قبل از زایمان شما تست می کند. این عوامل خطرات عبارتند از:

• اضافه وزن
• فشار خون بالا
• سطح پایین کلسترول خوب (HDL) در خون
• سطح بالایی از تری گلیسیرید در خون
• سابقه خانوادگی دیابت
• سابقه قبلی GDM، علائم مقاومت به انسولین
• سابقه زایمان یک نوزاد که بیش از 9 پوند وزن دارد

اگر هر یك از موارد بالا را علامت زده اید، از كارشناسان بهداشتی بخواهید كه آزمایشات مربوط به دیابت حاملگی را انجام دهند. اگر اضافه وزن دارید، قبلاً دیابت حاملگی داشته اید، سابقه خانوادگی قوی برای دیابت دارید یا در ادرارتان قند قابل مشاهده است، در خطر زیادی هستید. اگر یكی یا بیشتر از عوامل خطر را علامت زده اید، در خطر متوسط هستید . اگر هیچ یك از عوامل خطر را علامت نزده اید، در خطر كمی هستید.

علائم هشدار دهنده دیابت بارداری چیست؟

علائم و نشانه ها عبارتند از:

• قند در ادرار
• تشنگی غیرعادی
• تکرر ادرار.
• خستگی.
• حالت تهوع.
• عفونت های مکرر واژن، مثانه و پوست.
• تاری دید.

دیابت حاملگی چگونه تشخیص داده می شود؟

اگر سابقه دیابت ندارید و سطح قند خون شما در ابتدای بارداری نرمال باشد، پزشک در هفته 24 تا 28 بارداری GDM را انجام خواهد داد. آنها آزمایش تست تحمل گلوکز خوراکی یک مرحله ای یا دو مرحله ای را انجام خواهند داد.

آزمایش یک مرحله ای:

دکتر با آزمایش میزان قند خون ناشتا شروع خواهد کرد. سپس آنها از شما می خواهند که یک محلول حاوی 75 گرم کربوهیدرات بنوشید. سپس بعد از یک ساعت و دو ساعت دوباره میزان قند خون را آزمایش می کنند. اگر مقدار قند خون شما به صورت زیر باشد، به احتمال زیاد GDM دارید:

• سطح قند خون ناشتا بیش از ۹۲ میلی گرم در دسی لیتر یا برابر آن
• سطح قند خون یک ساعت بالاتر یا برابر ۱۸۰ میلی گرم / دسی لیتر
• سطح قند خون دو ساعته بیشتر یا برابر ۱۵۳ میلی گرم / دسی لیتر

آزمایش دو مرحله ای:

برای آزمایش دو مرحله ای، دکتر با آزمایش میزان قند خون ناشتا شروع خواهد کرد. سپس از شما می خواهند که یک محلول حاوی 50 گرم قند را بنوشید. آنها قند خون را پس از یک ساعت تست می کنند. اگر در آن زمان سطح قند خون شما بیشتر یا برابر 140 میلی گرم در دسیلیتر باشد، یک آزمایش دیگر را در روز دیگر انجام خواهند داد. در طول آزمایش دوم، دکتر دوباره با آزمایش سطح قند خون ناشتا شروع خواهد شد. سپس از شما می خواهند یک محلول حاوی 100 گرم قند بنوشید. سپس قند خون را یک، دو و چند ساعت بعد از آزمایش می کنند. اگر قند خون شما مطابق زیر باشد احتمالا GDM دارید:

• سطح قند خون ناشتا بیش از ۹۵ میلیگرم در دسی لیتر یا ۱۰۵ میلی گرم در دسی لیتر
• سطح قند خون یک ساعته بالاتر یا برابر ۱۸۰ میلی گرم / دسی لیتر یا ۱۹۰ میلی گرم / دسی لیتر
• سطح قند خون دو ساعته بیش از ۱۵۵ میلیگرم در دسی لیتر یا ۱۶۵ میلی گرم در دسی لیتر
• سطح قند خون سه ساعته بیش از ۱۴۰ میلیگرم در دسی لیتر یا ۱۴۵ میلی گرم در دسی لیتر

توجه کنید:

برای انجام این آزمایش كارشناس بهداشتی راهنمایی های لازم را به شما می كند. حداقل سه روز قبل از انجام این آزمایش باید غذای طبیعی بخورید. سپس حداقل 8 ساعت قبل از انجام آزمایش هیچ چیزی نمی خورید. كارشناس بهداشتی قند خون شما را پیش از انجام آزمایش اندازه گیری می كند. سپس یك نوشابه قند دار میل می كنید. پرسنل قند خون شما را یك ساعت، دو ساعت و سه ساعت بعد اندازه گیری می كنند. اگر سطوح قند شما در حداقل دو آزمایش بیش از حد طبیعی باشد، شما مبتلا به دیابت حاملگی هستید.

دیابت حاملگی چگونه بر جنین تأثیر می كند؟

دیابت درمان نشده یا كنترل نشده حاملگی می تواند به معنای مشكل برای جنین مانند موارد زیر باشد:

• ماکروزومی (به طور قابل توجهی بزرگتر از حد طبیعی). این مسئله می تواند زایمان را برای جنین مشكلتر و خطرناكتر كند.
• قند خون پایین بلافاصله پس از تولد كودك
• مشكلات تنفسی یا دیسترس تنفسی
• دیابت نوع 2 در آینده
• زایمان زودرس
• ناهنجاری های مادرزادی ( آزمایش، تفسیر و هزینه غربالگری سه ماهه اول بارداری)

اگر دیابت حاملگی دارید كارشناسان بهداشتی آزمایشات دیگری را برای بررسی جنین مانند موارد زیر پیشنهاد خواهند كرد:

• سونو گرافی برای آنكه ببینند جنین چگونه رشد می كند.
• شمارش زمان بین حركات جنین ( تكان خوردن جنین در بارداری از چه هفته ای؟) برای آنكه از وضعیت فعالیت جنین مطلع شوند یا آزمایشات استرسی خاص.
• كارمداوم با پزشك كمكتان می كند كه یك نوزاد سالم به دنیا بیاورید.

دیابت حاملگی چه اثری بر من دارد؟

غالباً زنان دچار دیابت حاملگی علائمی ندارند. دیابت حاملگی می تواند:

• خطر فشار خون بالا را در طی حاملگی افزایش دهد.
• خطر جنین بزرگ و احتمال زایمان مشكل و نیاز به سزارین ( سزارین | علت انجام زایمان سزارین و مراقبت های آن) را افزایش دهد.
• افزایش یا كاهش ناگهانی قند
• خطرات عفونت های ادراری و تنفسی

خبر خوب اینكه دیابت حاملگی پس از تولد بچه از بین می رود. به هرحال احتمال ابتلا شما به دیابت نوع ۲ در آینده بیشتر است. در ضمن ممكن است در حاملگی مجدد باز هم دچار دیابت حاملگی شوید.

بعضی زنان می خواهند، بدانند آیا می توانند پس از ابتلا به دیابت حاملگی به نوزاد خود شیر دهند؟! شیردهی برای اكثر نوزادان، منجمله آنان كه مادرشان دیابت حاملگی دارد توصیه می شود.

دیابت حاملگی خطرناك است، حتی اگر شما علائمی نداشته باشید. مراقبت از خودتان می توند به سلامتی نوزادتان كمك كند.

دیابت حاملگی چگونه درمان می شود؟

درمان دیابت حاملگی به معنای برداشتن قدمهایی در جهت حفظ سطح قند خونتان در دامنه هدف است. می توانید یاد بگیرید كه چگونه با استفاده از موارد زیر قند خون خود را در سطح طبیعی نگاه دارید:

• برنامه غذایی
• فعالیت بدنی
• انسولین در صورت نیاز

1- رژیم غذایی در دیابت بارداری

شما باید با یك آموزشگر دیابت یا یك متخصص تغذیه كه برنامه غذایی برای كمك به انتخاب غذاهایی كه برای شما و جنینتان سالمتر باشد، مشورت كنید. استفاده از یك برنامه غذایی به حفظ سطح قند خونتان در محدوده هدف كمك می كند. برنامه راهنمایی برای آنكه چه غذایی را باید بخورید چه میزان بخورید و چه وقت بخورید به شما می دهد. نوع انتخاب، زمان آن و میزان آن همگی برای نگهداری سطح قند خون در محدوده هدف مهم هستند. ممكن است توصیه به موار دزیر شوید:

• محدود كردن شیرینی جات
• خوردن سه وعده غذای كامل و یك تا 3 میان وعده در طی روز
• مراقبت از اینكه كی و چه میزان غذای پر كربوهیدرات مثل ( برنج نان - سیب زمینی - ماكارونی ) و مواد قندی مصرف می كنید. برنامه غذایی به شما خواهد گفت چه وقت و چه میزان كربوهیدرات در هر غذا و میان وعده بخورید.
• در غذای خود فیبرها را به شكل میوه ها، سبزیجات، غلات و نان وارد كنید.

2- فعالیت بدنی در دیابت بارداری

فعالیت بدنی مانند پیاده روی و شنا، می تواند به شما كمك كند، كه به سطح قند خون هدف خود دست یابید. با گروه مراقبت از بهداشت خود در مورد نوع فعالیت بدنی كه برای شما بهتر است صحبت كنید. اگر در حال حاضر فعال هستید، به تیم سلامتی خود بگویید كه چه می كنید.

3- انسولین در بارداری

بعضی زنانی كه مبتلا به دیابت حاملگی هستند، علاوه بر برنامه غذایی و فعالیت بدنی نیاز به انسولین دارند. اگر لاز م است تیم سلامت به شما نحوه تزریق انسولین به خودتان را نشان خواهند داد. انسولین می تواند از طریق خون شما به كودك برسد.

در دیابت بارداری چه غذایی بخورم؟

رژیم سالم در حاملگی حائز اهمیت است به خصوص اگر یک زن مبتلا به دیابت بارداری باشد. سطح قند خون بالا ممکن است برای زن و جنین در حال رشد مضر باشد. برای کمک به کنترل سطح قند خون، مهم است بر تعداد، نوع و چگونگی مصرف کربوهیدراتها نظارت داشته باشیم.

1- نظارت بر کربوهیدرات:

خوردن کربوهیدرات های پیچیده به جای کربوهیدرات ساده توصیه می شود. وعده های غذایی و تنقلات حاوی کربوهیدرات ها به طور یکنواخت در طول روز می تواند به جلوگیری از فشار قند خون کمک کند. انجمن دیابت آمریکا توصیه می کند که زنان مبتلا به دیابت حاملگی باید سه وعده غذایی کوچک و متوسط و دو تا چهار وعده تنقلات در روز بخورند. راه های دیگر برای تنظیم قند خون عبارتند از:

• اجتناب از مصرف کربوهیدرات بیش از حد در یک زمان
• مصرف کربوهیدرات های پیچیده ای که دارای فیبر زیاد هستند
• ترکیب کربوهیدرات با پروتئین یا چربی سالم
• فراموش نکردن وعده غذایی
• خوردن صبحانه با کربوهیدرات غنی از پروتئین و فیبر
• خوردن غذاهای با شاخص گلیسمی پایین
• خوردن غذاهای دارای گلیسمی پایین یکی دیگر از عوامل مهم در رژیم غذایی دیابتی ها است.

گلیسمی توسط ضرب مقدار گرم کربوهیدرات در نوع خاصی از غذا توسط شاخص گلیسمی آن (GI) محاسبه می شود. این تعداد تصویر دقیقی از تاثیر واقعی غذا بر قند خون را نشان می دهد. غذاهایی با میزان گلیسمی پایین آهسته تر از کربوهیدرات های ساده شکسته می شود، که معمولا به عنوان مواد غذایی با GI بالا شناخته می شود. بار گلیسمی ۱۰ یا کمتر پایین در نظر گرفته می شود اما برای مبتلایان به دیابت حاملگی مقدار ایده آل است. غذاهای کم گلیسمی عبارتند از:

• 100 درصد نان و غلات کامل
• سبزیجات غیر نشاسته ای
• برخی از سبزیجات نشاسته ای مانند نخود و هویج
• بعضی از میوه ها مانند سیب، پرتقال، گریپ فروت، هلو و گلابی
• لوبیا
• عدس
• نخود
• تمام این غذاهای کم GI به آرامی قند را به خون می رسانند و به حفظ سطح قند خون کمک می کند.

2- خوردن پروتئین بیشتر

خوردن پروتئین همراه با کربوهیدرات ها، یا انتخاب کربوهیدرات هایی که پروتئین در آنها دارند، به تعادل قند خون کمک میکند. زنان مبتلا به دیابت حاملگی باید سعی کنند غذاهای غنی از پروتئین مصرف کنند. مانند:

• ماهی، مرغ و بوقلمون
• تخم مرغ
• توفو
• لوبیا
• جیل
• انه
• ینو
• حبوبات

3- انتخاب چربی های اشباع نشده

چربی های غیر اشباع نیز بخشی از هر رژیم سالم هستند. نمونه هایی از چربی های اشباع شده عبارتند از:

• روغن زیتون
• وغن بادام زمینی
• آووکادو
• بیشتر آجیل و دانه
• ماهی سالمون
• ساردین ها
• ماهی تن
• دانه های چیا

در دیابت بارداری از چه غذاهایی باید اجتناب کرد؟

اجتناب از غذاهایی که ممکن است سطح قند خون را افزایش دهند ضروری است:

1- اجتناب از غذاهای شیرین

اجتناب از مواد غذایی و نوشیدنی های شیرین برای کمک به محدود کردن تاثیر دیابت حاملگی توصیه می شود. سطح قند خون هنگامی که غذاهای شیرین، مخصوصا آنهایی که فراوری شده اند، مصرف می شود، افزایش می یابد. زنان مبتلا به دیابت حاملگی توصیه می شود که تا حد امکان از غذاهای شیرین استفاده نکنند. غذاهای شیرین برای جلوگیری از این موارد عبارتند از:

• کیک ها
• بیسکوییت
• شیرینی
• پودینگ
• جوش شیرین
• آب میوه با قند اضافی

2- اجتناب از غذاهای بسیار نشاسته ای

غذاهای نشاسته ای دارای کربوهیدرات بالا هستند و تأثیر بیشتری بر قند خون دارند، بنابراین مهم است که آنها را تنها در مقادیر کم بخورید. بهتر است از غذاهای بسیار نشاسته ای اجتناب کنید. این غذاها عبارتند از:

• سیب زمینی سفید
• نان سفید
• برنج سفید
• پاستا سفید

3- اجتناب از قندهای مخفی و کربوهیدرات ها

برخی از غذاها به وضوح منبع شکر یا کربوهیدرات نیستند، اما ممکن است هنوز هم حاوی سطوح ناسازگار از هر دو نوع مواد غذایی باشند. نمونه هایی از این موارد عبارتند از:

• غذاهای بسیار فراوری شده
• برخی از چاشنی ها، مانند سس ها و دسرها
• فست فود
• الکل
• شیر و میوه حاوی قندهای طبیعی هستند و میتوانید با آرامش مصرف کنید.

4- رژیم غذایی منظم

سعی کنید در روز سه وعده غذا در فواصل منظم و به مقدار ثابت مصرف کنید.

سعی کنید غذاهای متعادل مصرف کنید که به معنی ترکیب پروتئین، کربوهیدرات و سبزیجات در هر وعده غذایی است

چگونه از ابتلا به دیابت بارداری پیشگیری كنم یا آن را به تأخیر بیندازم؟

كارهای زیادی می توانید برای پیشگیری از دیابت انجام دهید:

- به یك وزن معقول دست یابید و آن را حفظ كنید. حتی اگر بالاتر از وزن طبیی تان هستید كاهش ۵ تا ۷ درصد از وزن بدنتان میتواندبرای ایجاد تغییرات بزرگ كافی باشد. مثلاً اگر شما ۹۰ كیلو گرم هستید كم كردن ۵/۴ الی ۵/۶ كیلوگرم ( رژیم لاغری | چگونه لاغر شویم؟) می تواند به میزان زیادی خطر ابتلا به دیابت را در شما كاهش دهد. به مدت ۳۰ دقیقه در اكثر روزهای هفته فعالیت بدنی داشته باشید. پیاده روی كنید، شنا كنید، ورزش كنید یا پایكوبی نمائید.

- یك برنامه غذایی سالم را تعقیب كنید. غلات، میوه و سبزی بیشتری بخورید. چربی و كالری را كم كنید. متخصص تغذیه می تواند به شما در طراحی یك برنامه غذایی كمك كند.

- زنانی كه دیابت حاملگی داشته اند باید اندازه گیری برای دیابت و پیش دیابت را تا ۳ سال بعد ادامه دهند.

-تشحیص زود هنگام دیابت و پیش دیابت می تواند به پیشگیری از عوارضی چون بیماری قلبی كمك كند.

دیابت بارداری پس از تولد:

اگر دیابت بارداری دارید، می توانید تمام درمان ها را پس از تولد متوقف کنید. قبل از رفتن به خانه و بررسی شش هفته بعد از تولد، باید آزمایش دهید و سطح قند خونتان را بررسی کنید. همچنین باید در مورد رژیم غذایی و ورزش به شما توصیه شود.

دو تا چهار ساعت پس از تولد نوزاد، میزان گلوکز خون بررسی می شود. نوزاد را پس از تولد (در عرض ۳۰ دقیقه) تغذیه کنید تا میزان قند خون او در سطح ایمنی بماند.
اگر گلوکز خون کودک شما در سطح ایمنی نگهداری نشود، ممکن است نیاز به مراقبت بیشتری داشته باشید. برای افزایش قند خون، ممکن است قطره ای به نوزاد داده شود.
درباره مراقبت ویژه ای نوزادان بیشتر بخوانید.

بعد از تولد نوزادم، چطور می توانم بدانم كه آیا دیابتم برطرف شده یا نه؟

۶ تا ۱۲ هفته پس از تولد نوزادتان یك آزمایش قند خون انجام می دهید كه ببینید آیا هنوز دیابت دارید؟ در اكثر زنان دیابت حاملگی پس از حاملگی پایان می یابد. به هر حال شما در خطر دیابت حاملگی در نوبت های حاملگی بعدی یا ابتلا به دیابت نوع ۲ در آینده هستید. در ضمن خبر خوش آنکه شما با آرامش تمام میتوانید به کودک دلبند خود شیر دهید.

آیا کودک می تواند از مادر دیابت بگیرد؟

دیابت می تواند در دوران بارداری، در زمان تولد و بعد از تولد کودک و مادر را تحت تاثیر قرار دهد. نوزادان مادران دیابتی (IDM) اغلب بزرگتر از نوزادان دیگر هستند. این باعث می شود که تولد طبیعی دشوارتر شود. این مسئله می تواند خطر ابتلا به آسیب های عصبی و سایر ضایعات در طول زایمان را افزایش دهد.

آیا دیابت بارداری ژنتیکی است؟

معلوم نیست چرا بعضی از زنان دیابت بارداری دارند و برخی دیگر ندارند. پزشکان به این نتیجه رسیدند که مشکلات ژنتیکی، مسائل زیست محیطی (مانند چاقی قبل از بارداری) و یا عوامل رفتاری (مانند رژیم غذایی و عادات ورزشی) ممکن است باعث دیابت بارداری شود.

آیا دیابت بارداری جدی است؟

دیابت بارداری می تواند به کودک شما آسیب برساند. دیابت بارداری باعث می شود پانکراس شما بیش از حد برای تولید انسولین کار کند، اما انسولین میزان قند خون شما را پایین نمی آورد. اگر درمان نشوید، دیابت بارداری می تواند برای شما و نوزاد شما جدی باشد.