طرحی غمگین بر باغ‌های نارنجی

روزنامه ایران در گزارشی نوشت: تهران - خیابان انقلاب دست‌هاش بوی پوست پرتقال می‌دهد. طعم گس این روزهایش. چهار تا پرتقال را توی دو تا دست‌اش گرفته و جلوی صورتم آورده. دو تا پرتقال توی هر دست. پرده نارنجی جلوی چشم‌هایم کشیده می‌شود.

پرده نارنجی بافتدار؛ دانه دانه. قسم می‌خورد: «به خدا این‌ها را سرما نزده ها. تلخ نیست.» مزه دهانم تلخ می‌شود. روی موتور سه چرخه آبی، چند کیلو پرتقال جا می‌شود؟! کیلویی هزار و ۹۰۰ تومان. کمتر هم می‌دهد. آبدار است؛ شیرین شیرین. این را او می‌گوید. انتهای کلمات را می‌کشد. قائمشهری است. پرتقال‌ها اما مال ساری است. پرتقال ساری را سرما نزده. کیوی‌ها اما خراب شدند. روی این حرف تأکید دارد.

یکی از دست‌ها را با دو تا پرتقال تویش در هوا تکان می‌دهد. با حرکات سریع. انگار می‌خواهد اتفاقی بزرگ را تعریف کند، آنجور که خودش می‌خواهد. اتفاق بزرگی هم هست. برای باغداران مازندرانی که سرمای زودهنگام امسال محصولشان را سوزاند. برف زودهنگام برای عکس‌های اینستاگرامی و ژست‌های برفی خوب است. برای باغداران اما، فاجعه.

مازندران - نکا

نارنج مثل برگ از درخت‌ها می‌ریزد. کف خیابان پر از نارنج است. نارنج‌های سوخته، تلخ، بی‌آب. این تصویر را می‌بینیم و غمگین می‌شوم. عکس می‌گیرم و عکس‌ها به دلم نمی‌نشیند. مازندران نباید این‌طور باشد، با این باغ‌های غمناک. برگ‌های کدر طوسی. دیگر از آن رنگ سبز براق خبری نیست. سرما آمد و همه را با خود برد. سفید روی سبز و نارنجی. رنگ ها، رنگ باختند. باغ‌های مرکبات را دیگر نمی‌شود شناخت. میوه‌های سرمازده با اشاره‌ای فرو می‌ریزند. پوست‌شان را که فشار بدهی، انگشت‌ات فرو می‌رود. انگار ماههاست گوشه‌ای مانده و پلاسیده‌اند.

صورت مرد در هم پیچیده و گرفته است. باغدار نکایی که غمگینانه به محصولات ریخته زیر درخت نگاه می‌کند. هنوز محصول پرتقال را برداشت نکرده بود. فقط نیمی از محصول نارنگی. حالا پرتقال‌ها دیگر به درد نمی‌خورند. بدمزه شده‌اند؛ تلخ. به درد آبگیری هم نمی‌خورد: «می‌گویند هواشناسی گفته بوده که هوا سرد می‌شود. اطلاعیه داده. ما که نشنیدیم. خبری از برف و سرما نبود. یکهو این‌طور شد. مجال نداد کاری بکنیم. زیر درخت‌ها بخاری روشن کردیم اما فایده‌ای نداشت.»

تهران - میدان پالیزی

دخترها سرشان را جلو می‌برند تا سفارش دهند. حرف‌ها درهم قاطی می‌شود. آناناس، انار، شاتوت، انبه، پرتقال... یکی رو به آنکه سفارش آب‌پرتقال داده، می‌گوید: «پرتقال نگیر تلخه.» دختر مردد می‌ماند. پرتقال‌ها کنار دستگاه آبمیوه‌گیری در سبد پلاستیکی ریخته شده‌. ظاهرشان که چیزی نشان نمی‌دهد؛ یکدست نارنجی. اندازه متوسط. پوست‌شان برق می‌زند. یکی می‌گوید: «این‌ها پرتقال جنوب است. نگاه کنید، رنگش معلوم است؛ شیرین و آبدار. پرتقال شمال الان به درد نمی‌خورَد. تلخ شده. سرما زده.»

یک نفر که انگار از جمله آخر خوشش نیامده، از آن طرف می‌گوید: «چرا به درد نخورد؟! پرتقال شمال حرف ندارد. این چه حرفی است!» دختری که آب پرتقال سفارش داده، هنوز مردد است. دوستانش منتظر اند. عاقبت تصمیم‌اش را می‌گیرد: «همان آب پرتقال»

لابه‌لای جراید

اداره هواشناسی کشاورزی وظیفه دارد به طور دائم وضعیت هوا را برای کشاورزان پیش‌بینی و توصیه‌های مرتبط را به آنها ارائه کند. مسعود حقیقت، سرپرست اداره هواشناسی کشاورزی می‌گوید: «ما قبل از ورود سامانه سرد، متوجه شده بودیم سیستم سردی درحال ورود به کشور خصوصاً نواحی شمالی است و به همین دلیل بیشتر تمرکز ما روی نوار شمالی، قسمت‌های ساحلی دریای خزر و همچنین شمال شرق کشور بود. وقتی برای نخستین بار این سامانه را بویژه در مناطق شمال شرق کشور رصد ‌کردیم، اطلاعیه‌ای نوشتیم و اعلام کردیم این مناطق دچار بحران خواهد شد و باید سریع محصولات خود را برداشت کنند. البته گاهی کشاورزان، فرصت کافی برای عکس‌العمل و برخورد با حادثه طبیعی را ندارند، گاهی نیز اخطارهای هواشناسی را جدی نمی‌گیرند. در این مورد به نظر می‌رسد کشاورزان اخطاریه‌های هواشناسی را جدی نگرفته‌اند.»

هواشناسی هشدار داد و برف آمد و ردپایش را روی باغ‌های مرکبات گذاشت. حسین نیازآذری، سخنگوی مجمع نمایندگان استان مازندران اعلام می‌کند 90 درصد مرکبات باغداران مازندرانی پیش از بروز سرمای ناگهانی و بارش برف برداشت نشده و با این خسارت، معیشت بسیاری از کشاورزان به خطر افتاده است و آنها از دولت انتظار دارند در اسرع وقت خسارت‌شان را جبران کند.

محمدرضا شعبانی، مدیرعامل اتحادیه باغداران مازندران اما معتقد است برف پاییزی و دمای هوا خسارت چندانی به مرکبات مازندران وارد نکرده است. او می‌گوید: «با توجه به اینکه امسال برنامه خاص و منظمی برای تولید نداشتیم، برداشت محصول هم به تعویق افتاد و همین مسأله موجب خسارت شد. این درحالی است که هنوز خسارت به باغداران در سال‌های گذشته پرداخت نشده که این موضوع موجب دلسردی آنان شده است.»