۱ مهر - ۲۳ سپتامبر؛ در تاریخ چه گذشت؟

برترین ها: امروز ۱ مهر برابر با ۲۳ سپتامبر تقویم میلادی است. روزی که در تاریخ آبستن وقایع و اتفاقات زیادی در ایران و جهان بوده است. به مرور برخی از این وقایع می‌پردازیم.

رویداد ها:

۵۴۲ - جنگ ايران و روم برسر آبخازيا و اخراج روميان از قفقاز

۲۳ سپتامبر سال ۵۴۲ ميلادي و در زمان پادشاهي خسرو انوشيروان، ارتش ايران شهر بندري سوخامي (تسوخامي) در آبخاريا را از روميان پس گرفت. رومي ها كه نام اين شهر (پايتخت كنوني آبخازيا) را به سباستوپوليس تغيير داده بودند پيش از عقب نشيني از شهر، بسياري از ساختمانها و ازجمله ارگ شهر را ويران ساخته بودند. ارگ ويران شده شهر كه بعدا براثر پيشروي دريا به زير آب فرو رفته است اخيرا توسط باستانشناسان شناسايي شده است. دولت ايران پس از اخراج روميان، به جاي مرمت عمارات خراب شده و در معرض خطر توفان دريايي، محله هاي تازه اي ساخت و بر شهر اضافه كرد.


از جمعيت فعلي اين شهر كمتر از پنج درصدشان گرجي هستند و مابقي آبخيزستاني، روس، ارمني و .... ارتش ايران مركب از هنگهاي سوار زرهپوش (سربازان داراي روپوش فلزي و كلاه خود آهني) در اين عمليات روميان را از بندر باطوم (پترا) نيز بيرون راندند بگونه اي كه ديگر، رومي در قفقاز باقي نماند. برخي از مورخان رومي ادعا كرده اند كه به علت شيوع بيماري در نظاميان رومي بود كه پوليزاريوس به آنان دستور عقب نشيني داده بود. اين دومين نبرد ايران و روم در قفقاز در عصر خسرو انوشيروان بود و سرانجام روميان مجبور به پرداخت غرامت (طلا) شدند تا صلح برقرار شود. سوخامي تا صد سال پس از برافتادن دولت ساساني ايران به دست بازماندگان يك حكمران ايراني منصوب از جانب آنان دودمان اداره مي شد و در سال 736 به تصرف يك لشكر عرب درآمد.

1622 - روز قتل عام مبلّغان دين مسيح و مسيحيان ژاپني در اين کشور

23 سپتامبر سالروز قتل عام مسيحيان در ژاپن است. در اين روز در سال 1622 ميلادي بسياري از مبلّغان مسيحي كه از اروپا اعزام شده بودند گردن زده شدند و يا وارونه آنان را به دار آويختند.

آن دسته از ژاپني ها كه مسيحي شده بودند نيز به اسب بسته شدند و آنقدر روي زمين كشانده شدند كه جان دادند و از همين روز بود كه ژاپن ورود اروپاييان را به سرزمين خود ممنوع كرد و خودرا كاملا از آنها جدا ساخت.


«يوآاو رودريگز» سياح پرتغالي كه در آن روز در ژاپن بود [ولي مبلغ مسيحي شناخته نمي شد] و در همان سال كتاب خاطرات خود را در «ماكائو» تاليف كرد در اين زمينه نوشته است:

"ژاپني ها صرفا به خاطر آيين بودا دست به قلع و قمع مسيحيان نزدند بلكه از آن مي ترسيدند كه به تدريج اروپاييان فرهنگ ملي آنان را تخريب كنند و مسيحيان ژاپني عامل نفوذ غرب در ژاپن شوند.".

1723 - هزينه سنگين شاه شدن از كيسه ميهن!

23 سپتامبر سال 1723 ميلادي طهماسب ميرزا پسر شاه سلطان حسين صفوي براي ارضاي حس خودخواهي وشاه بودن، مقاوله نامه سن پترزبورگ را كه امضاي پتر يکم (پتر بزرگ) تزار روسيه در زير آن بود امضاء كرد.


طهماسب ميرزا كه هنگام محاصره اصفهان از سوي نيروهاي اميرمحمود قندهاري ازاين شهر فرار كرده بود قبلا به پتر يکم كه در جريان ايجاد امپراتوري روسيه بود پيشنهاد داده بود كه اگر اورا كمك كند كه به شاهي ايران برسد بر آنچه كه روسيه تاكنون از قلمرو ايران گرفته و يا در نظر دارد بگيرد از جمله مناطق شرقي قفقاز، گيلان و حتي مازندران صحه خواهد گذارد!. با وجود اين، پتر به خود اجازه تصرف مازندران را نداد و به اشغال مناطقي از دربند قفقاز تا رشت قانع شد.


طهماسب ميرزا كه عطش قدرت شعور اورا مختل كرده بود بعدا به سلطان عثماني هم تعهد سپرد كه اگر اورا به عنوان شاه به رسميت بشناسد غرب ايران را به او خواهد بخشيد. همين اشتباهات سبب شد كه نادر پس از سركوب ياغيان پشتون ايران خاوري، در مجلسي كه در هزار جريب اصفهان بر پا كرده بود طهماسب ميرزا را بر كنار و زنداني ساخت، عثماني ها را از ايران بيرون راند و روس ها كه چنين ديدند، خود از قلمرو ايران خارج شدند.

1846 - كشف سياره «نپتون»

بيست و سوم سپتامبر سال 1846 دانشمند آلماني «يوهان گفريد گال» سياره «نپتون» را كه دورترين فاصله را از خورشيد دارد كشف كرد. نپتون كه سطح آن از انواع گاز و بخار پوشانده شده هر 165 سال يك بار خورشيد را دور مي زند و داراي هشت قمر است. روزهاي نپتون 16 ساعت و نزديك به هفت دقيقه است.


در سطح اين سياره لكه هاي بزرگ ديده مي شود. به احتمال زياد هسته آن و نيز قسمت زير پوسته گازي، جامد است.


1848 - جان كرتيس آمريكايي 23 سپتامبر سال 1848 اختراع خود سقّز جويدني (Gum) را به ثبت رساند. چون نخستين سقزي كه به بازار داده شد ساخت كارخانه «آدامس» بود، در ايران عمدتا سقّز را آدامس مي گويند.

1281 ش - تولد حضرت امام خميني (ره)

حضرت آيت‏اللَّه العظمي سيدروح اللَّه موسوي خميني در اول مهر سال 1281 ش برابر با بيستم جمادي‏ الثاني 1320ق، همزمان با زادروز حضرت زهرا(س) در شهرستان خمين به دنيا آمدند. در دوران طفوليت، پدرشان كه از عالمان آن ديار بود به شهادت رسيد و سيد روح‏اللَّه از آن پس تحت سرپرستي مادر و عمه خود قرار گرفت.


ايشان پس از پشت سر گذاشتن دروس مقدماتي و سطح، در محضر آيت‏اللَّه شيخ عبدالكريم حائري يزدي به فراگيري دروس خارج همت گماشتند و مورد توجه خاص استاد واقع شدند. ايشان همزمان با تاسيس حوزه علميه قم، به آن شهر عزيمت نموده و با استفاده از محضر پرفيض حضرات آيات شيخ علي اكبر يزدي و محمدعلي شاه آبادي، در علم هيئت، عرفان، حكمت و فلسفه، به درجه والايي دست يافتند. حضرت امام سپس حلقه درسي خود را تشكيل دادند. در محضر ايشان شاگردان فراواني پرورش يافتند كه در جريان نهضت نيز، ياور آن حضرت بودند. حضرت امام از جمله كساني بودند كه نقش مهمي در دعوت از آيت‏اللَّه بروجردي به قم ايفا كرده و از ايشان حمايت نمودند. پس از ارتحال آيت‏اللَّه بروجردي و آغاز گسترده نقشه‏هاي ضد اسلامي دستگاه پهلوي، حضرت امام عليه دستگاه جور به پا خاستند و نهضت اسلامي ايران را به جريان انداختند. حوادث متعدد اين دوران به ويژه اعتراض و خروش آن حضرت نسبت به كاپيتولاسيون به تبعيد ايشان به تركيه، عراق و هجرت به پاريس انجاميد. امام خميني (ره) در نهايت پس از حدود 15 سال دوري از وطن، در بهمن‏ماه 1357 به كشور اسلامي بازگشته و نظام جمهوري اسلامي را بنيان نهادند.


حضرت امام در طول رهبري ده ساله خويش، انقلاب را در حوادث سهمگين پس از انقلاب و دوران جنگ هدايت كرده و در مقابل استكبار، نداي حق‏خواهي و عدالت‏طلبي را فرياد كردند. سرانجام اين رادمرد جهاد و اسوه علم و عمل در چهاردهم خرداد ۱۳۶۸ در ۸۸ سالگي جان به جان آفرين تسليم كردند و پس از تشييعي بي‏نظير در جهان، در بهشت زهراي تهران به خاك سپرده شدند.

۱۹۲۸ - اولین سال تحصيلي ۱۳۰۷ ـ ۱۳۰۸ (۱۹۲۸ ـ ۱۹۲۹ ميلادي) در اين روز در تهران در حالي آغاز شد كه اين شهر تنها ۳۰ دبستان و ۸ دبيرستان عمومي (دولتي) داشت.

۱۹۳۲ - ايجاد كشور سعودي مركب از حجاز، نجد و مناطق ديگر که روز پيش از اين اعلام شده بود از روزي چون امروز، ۲۳ سپتامبر درسال ۱۹۳۲، رسميت يافت. اين روز که در تقويم ها مندرج است رعايت مي شود.


۱۳۵۹ ش - حمله نيروي هوايي ارتش به خاك دشمن متجاوز يك روز پس از آغاز جنگ

پس از تعرض هواپيماهاي عراق به حريم هوايي ايران و بمباران مناطق حساس كشور، در كمتر از بيست ساعت، يكصد و چهل فروند جنگنده ايراني در حريم هوايي بغداد ظاهر شده و طي عملياتي برق‏آسا، چندين پايگاه نظامي و ديگر مراكز مهم و حساس را در بغداد و ساير شهرهاي عراق بمباران كردند. در اين حملات، تعداد زيادي از هواپيماهاي عراقي كه روي باند مستقر شده بودند، منهدم شدند. اين عمليات و نفوذ در خاك عراق تا مناطقي نزديك مرز سوريه و اردن حيرت كارشناسان نظامي خارجي را نيز برانگيخت كه خلبانان ايراني چگونه توانسته‏اند از ديوار توپ‏هاي ضد هوايي و موشك‏هاي زمين به هواي عراق عبور كنند. اين حمله، توان و قابليت رزمي نيروي هوايي را به منصه ظهور رساند و به طرز باشكوهي به نمايش گذاشت.


۲۰۰۳ - نخستين زن سياهپوست نامزد رياست جمهوري آمريكا

۲۳ سپتامبر ۲۰۰۳ بانو «كرول موسلي براون Carol Moseley Braun» با اينکه مي دانست کوچکترين شانسي ندارد به صف متقاضيان احراز مقام رياست جمهوري آمريكا پيوست. وي که در حقوق دکترا دارد و در شيکاگو مشاور قضايي بوده و در آگوست ۱۹۴۷ به دنيا آمده است نخستين زن سياهپوستي بوده است كه به سناي آمريکا رفته بود و يك دوره ۶ ساله (از ۱۹۹۳ تا ۱۹۹۹) سناتور آمريكا از ايالت ايلي نوي بود.

کرول همچنين نخستين زن سياه پوست آمريکايي است كه خود را نامزد مقام رياست جمهوري آمريكا كرده بود. كرول كه در چارچوب حزب دمكرات خودرا نامزد مقدماتي کرده بود هنگامي که درباره اين اقدام، از او سئوال کرده بودند گفته بود كه خواسته است به بيم بانوان سياهپوست از نامزد شدن پايان دهد، ولي مشكل او نداشتن پول كافي براي تبليغ و مبارزه است.


او افزوده بود: مي دانيد که در آمريکا، پول حرف آخر را مي زند حتي در کمپين انتخاباتي. «ميدياکراسي» بايد در اين جامعه پايان يابد و رسانه ها دست کم هنگام انتخابات که سرنوشت جامعه در گرو آن است در انديشه وطن باشند و به جاي تبليغ پولي، نامزدهاي شايسته را در اخبارشان معرفي کنند. وي به اين سئوال جواب نداد که چرا منفردا نامزد نشده تا نياز به تاييد در کنوانسيون حزب نداشته باشد.

کرول در آن سال موفق نشد به حد کافي ديليگيت به دست آورد تا در کنوانسيون حزب دمکرات نامزد شود. اين نامزد شدن مقدماتي (و به قول خبرنگاران، به خاطر کسب شهرت و مطرح بودن) براي او يک اتهام ساخت و متهم شد که بخشي از کمک مالي مردم به کمپين او حيف و ميل شده است و در اين زمينه، جورج ويل مفسر روزنامه ها در تفسيري از او انتقاد کرد. کرول با اينکه حقوقدان است، به جاي رد انتقاد و دفاع از خود، مقاله اي برضد جورج ويل نوشت و با اين کار، مطبوعات را با خود بد کرد بگونه اي در انتخابات اخير شهرداري شيکاگو ششم شد.

زادروزها

۱۲۱۵ - زادروز قوبلای‌خان پنجمین خانِ بزرگ امپراتوری مغول
۱۹۰۱ - زادروز یاروسلاو سایفرت روزنامه نگار و شاعر اهل کشور جمهوری چک ،برندۀ جایزه نوبل ادبیات


۱۹۰۸ - زادروز محمدعلی مجتهدی‌گیلانی مدیر دبیرستان البرز و بنیان‌گذار دانشگاه صنعتی شریف
۱۲۸۱ - زادروز آیت الله روح‌الله خمینی، از مراجع تقلید شیعه و پایه گذار نظام جمهوری اسلامی در ایران


۱۹۱۶ - زادروز آلدو مورو نخست وزیر سابق ایتالیا
۱۹۲۶ - زادروز جان کولترین آهنگ‌ساز و نوازندۀ ساکسوفون جاز آمریکایی


۱۹۳۰ - زادروز ری چارلز نوازندۀ آمریکایی پیانو و کیبورد الکتریک و خوانندۀ سبک‌های جاز و ریتم اند بلوز
۱۹۴۰ - زادروز محمدرضا شجریان خواننده،موسیقی‌دان و خوشنویس ایرانی


۱۹۴۹ - زادروز بروس اسپرینگستین خواننده، نوازندۀ گیتار و آهنگساز موسیقی راک و موسیقی محلی آمریکایی
۱۳۲۵ - زادروز حسین منزوی، یکی از بزرگترین غزل سرایان معاصر


۱۳۶۴ - زادروز حسین کعبی، بازیکن فوتبال اهل ایران


درگذشت‌ها

۱۲۴۱ - درگذشت اسنوری استورلوسون ادیب، مورخ و سیاستمدار اهل ایسلند
۱۸۳۵ - درگذشت وینچنتزو بلینی اپرا نویس و موسیقیدان ایتالیایی


۱۸۷۰ - درگذشت پروسپه مریمه نویسنده، مورخ و باستان‌شناس اهل فرانسه
۱۸۷۷ - درگذشت اوربن لو وریه ریاضیدان فرانسوی


۱۹۳۹ - درگذشت زیگموند فروید عصب‌شناس اتریشی و پایه‌گذار مکتب روان‌کاوی
۱۹۷۳ - درگذشت پابلو نرودا دیپلمات، سناتور و شاعر شیلیایی ،برندۀ جایزه نوبل ادبیات ۱۹۷۱


*****
منابع:

-پايگاه نوشيروان کيهاني زاده
-ویکی پدیای فارسی
-صفحه امروز در تاریخ در توئیتر
-راسخون